BENZOKARIM: MET EN NIET OVER MIJN PA

Karim Ellouta is een bekend gezicht binnen de spoken-wordscene onder de naam Benzokarim. Rondom de publicatie van zijn debuutbundel El Ghorba stel ik hem graag hier op Vuurland voor in een handvol afleveringen, waarin we steeds een ander aspect van zijn makerschap bespreken. Vandaag: lagen van een verhaal.

El Ghorba is nu een kleine maand beschikbaar in de boekenhandels. Er zijn nu waarschijnlijk mensen die het bijna uitgelezen hebben. Wat dan opvalt is de opbouw van het boek.

Karim heeft het vaak over wat hij belangrijk vindt in de manier van het vertellen van een verhaal. Welke verschillende media daarbij komen kijken. In zijn dichtbundel vind je naast zijn eigen werk ook teksten die geschreven zijn door zijn vader en illustraties gemaakt door Funs Jansen, ook wel bekend als Funzig. Tijdens zijn bundelpresentatie liet hij ons ook een documentaire zien, die hij heeft gemaakt en die qua thematiek verweven is met zijn bundel. Over deze verschillende lagen stel ik hem vragen.

Je hebt er voor gekozen om een documentaire te vertonen tijdens de bundel presentatie. Waarom?

De bundel is af, dus de documentaire is niet per se een toevoeging op de bundel. Maar het is wel een toevoeging op mijn makerschap, en het verhaal daarvan. Ik hou van verschillende media gebruiken om een verhaal te vertellen. En de documentaire staat apart van de bundel maar raakt toch dezelfde dingen aan. De documentaire is een onderzoek over je thuisvoelen op en tijdens een reis. Ik schrijf veel over op reis zijn. De documentaire voegt daaraan iets toe. Mijn vader schrijft mee in de bundel. Mijn vader is ook de rode draad in de documentaire. Ik vind het belangrijk om in meerdere lagen het verhaal te vertellen.

En als maker ga ik aan van het medium video. Ik vind dat een hele mooie toevoeging. Het is ook mijn intentie om hem nog vaker te vertonen, en of online te plaatsen. 

Je vader is de rode draad in zowel je bundel als in de documentaire.

Ja, je leest over de ervaring van mijn vader. En je krijgt dus een beeld van hoe hij eruit ziet, hoe hij denkt, hoe hij praat. Wat zijn obstakels zijn, wat hij spannend vindt. 

En waarom is dat belangrijk voor jou?

Als je ervoor kiest om met een ouder met een migratieachtergrond een samenwerking aan te gaan, vind ik niet dat je alleen maar over iemand moet praten, maar juist met die persoon. Dat zie je vaak: dat het over personen van de eerste generatie met een migratieachtergrond gaat en over hoe moeilijk ze het hebben, maar niet door of met hun –  gelukkig is daar nu een verschuiving in. Het is heel belangrijk om die verhalen te documenteren. Zij verdienen het om de hoofdrol te spelen in hun eigen levensverhaal. We hebben het vaak over representatie. Ik denk dat representatie juist begint bij hen die de stap maakten naar een ander land en cultuur. 

Wat vindt je vader hiervan?

Ik denk dat mijn vader heel erg blij, gelukkig en geëmotioneerd was op het moment van de bundelpresentatie. Hij vertelde me zelfs dat hij heel trots was. Dat die trots komt door iets dat ik heb gemaakt, en niet iets dat ik heb bereikt. Niet een diploma, of rijbewijs, maar het is iets wat ik zelf heb gemaakt en wat over hem gaat betekent veel voor mij. Ik denk dat hij zich gezien en gewaardeerd voelt. Tijdens de presentatie dacht hij dus dat ik alleen een applaus kreeg. Maar hij kreeg ook applaus.

Hij kreeg echt onwijs veel applaus.

Gelukkig is daar een video van. Ik liet het hem zien. Dit is voor jou. Specifiek voor wie jij bent. Voor ons. Ik denk dat dat hem ook heeft geraakt.

Ieder hoofdstuk in de bundel begint met een stukje dat geschreven is door je Pa. Hoe is die structuur ontstaan? 

In de eerste instantie is het onstaan uit het gevoel dat ik met en niet over mijn Pa wil schrijven. Ik heb heel lang nagedacht en getwijfeld hoe. Eerst dacht ik erover om het in een verhaalvorm te gieten. Uiteindelijk heb ik besloten dat ik hem direct wilde horen. Toen was het niet meer dan logisch dat mijn vader ieder hoofdstuk begon met een inleiding vanuit zijn perspectief en zijn verhaal. Mijn gedichten zijn niet alleen een antwoord daarop, het is een andere kijk. Dat is heel bijzonder gegaan. De meeste gedichten heb ik geschreven voordat mijn vader zijn teksten opstuurde. Maar mijn gedichten en zijn verhaal hadden van zichzelf al zo’n sterke relatie met elkaar, omdat zijn verhaal en wie hij is en wie ik ben inherent met elkaar verbonden zijn.

De illustraties in je werk zijn eigenlijk ook een laag in de bundel. Hoe is die samenhang ontstaan?

Alles rondom de illustraties begon met de kaft. Ik heb met Funs Janssen gezeten en we hadden een creatieve connectie. Ik heb daar de tijd voor genomen. Ik ben eerst met hem wat thee gaan drinken, en we hadden het over artistieke keuzes en van alles. Dat is niet bij een keer gebleven. We hebben een paar keer bij elkaar gezeten om te praten over het werk, totdat ik op een gegeven moment het werk naar hem opstuurde – wat echt fucking spannend is. Hij was de eerste die het ging lezen. Daarvanuit heeft hij de illustraties voor de bundel gemaakt. Het voelde voor mij goed om in de bundel ieder hoofdstuk te beginnen met mijn pa en dan te eindigen met een illustratie. Hierdoor heb je drie verschillende perspectieven in ieder hoofdstuk. 

Je gaat waarschijnlijk nu vaker met je werk op pad. Mensen kunnen je werk nu ook lezen. Wat is voor jou belangrijk bij dit soort momenten van ontmoeting in verband met je werk? 

Voor mezelf: dat ik niet vergeet waar ik het voor heb gedaan en hoe het is geworden. En dat ik daar trots op mag zijn, ook al zeggen mijn gevoel en twijfels iets anders. Ik mag trots zijn op dit werk. Ik moet mezelf eraan blijven herinneren dat ik dat wel mag zijn over dit werk. 

*

Zwemdiploma

gedicht uit El Ghorba

Kon ik de wereld redden,

had ik dat gedaan.

Maar ik ben slechts een kind van corruptie.

Een kleinkind van de oorlog.

Geboren op een vliegveld.

Er is een reden dat we voorkomen

in de Atlantische Oceaan.

De Middellandse, Rode en Zwarte Zee.

Vertrokken naar het Suezkanaal,

het Étang de Thau.

Dronken van de Nijl,

de Maas en de Rijn.

Ellouta.

Wat betekent het hier zijn.

Het plotseling weg.