Laatst ging ik spelevaren

HULDIGINGEN

LAATST GING IK SPELEVAREN

EEN GOUDEN BEKER

GEUR DER DROEFENIS

DE VRIJHEID, DE LEEGTE, DE DOOD

GEDICHTEN 1940-1965

DE NEDERLAAG

DE SMAAK VAN GROENE KAAS

LIEVE, LIEVE OPA'S

IN ALLE ONSCHULD

Edward herleest met Vuurlanders tien boeken van zijn vergeten lievelingsschrijver

Vroeg in januari van het jaar 1996 las ik mijn eerste boek van de nu bijna vergeten schrijver Alfred Kossmann. Aan het eind van datzelfde jaar las ik het laatste. In de tussentijd was ik verslingerd geraakt. Ik schreef hem in 1997 een bewonderende brief, die hij beantwoordde met een gracieus bericht, met daarin onder andere de zin: ‘Ik hoop ooit ook uw werk te lezen en mooi te vinden’. In 1998 overleed hij.



Nu wil ik, samen met tien Vuurlandschrijvers die elk voor het eerst een Kossmanntitel tot zich nemen, onderzoeken waaróm ik zo vrolijk geobsedeerd raakte door zijn werk. Gevaarlijk wel: kunnen zijn controversiële boeken nog in deze tijd? Zijn het niet vooral oude mannen-verhalen? Of is zijn speelsheid nog altijd speels?



Vandaag: Laatst ging ik spelevaren (1973), het verslag in novelle-vorm van het ernstige ongeluk dat hij in 1972 kreeg, in de auto bij een oude chauffeur, die zelf niets had. Kossmann zweefde een tijd op de rand van de dood en bleef uiteindelijk invalide. In dit boek vertelt hij hoe hij zichzelf zag tijdens het ongeluk, hij vertelt over de zware dromen die hij had tijdens zijn &#8216;dood zijn&#8217; en over de eerste maanden van de revalidatie, waarin hij vrijwel niets kon, behalve lezen.&nbsp;&nbsp;&nbsp;



<a rel="noreferrer noopener" href="https://www.vuurland.nu/wie-zijn-wij/francis" target="_blank">Francis Nagy</a> las het boek met me mee, en we schreven er elkaar een mail over:



Dag Edward,



De middag dat je vertelde over het idee om een Kossmann-reeks te starten, nam je kort het oeuvre van Alfred Kossmann door. Ik wist meteen dat ik Laatst ging ik spelevaren wilde lezen. Het is het boek dat gaat over het auto-ongeluk waar hij in 1972 bij betrokken was.



Hoewel ik geen fervent autobiografisch schrijver ben, ik houd de werkelijkheid en een vertelwereld graag gescheiden, kon ik niet voorkomen dat ik bij het horen over Kossmanns ongeluk direct moest denken aan het verkeersongeval dat mijn vader meemaakte. De twee ongelukken hebben nauwelijks overeenkomsten. Kossmann was volwassen, mijn vader drie jaar. Kossmann zat als bijrijder in de auto, mijn vader stak de weg over en werd geschept door een auto. De straat, de dag, het tijdstip, de situaties zijn niet te vergelijken.



Ik ben het boek ook niet gaan lezen met een vergelijking als vertrekpunt. Mijn vader en Kossmann hebben elk hun eigen ongeluk. Kossmann heeft echter over zijn ongeluk geschreven. Hij heeft als volwassene (en schrijver) woorden kunnen geven aan wat hij meemaakte. Hoe hij het ongeluk, de tijd in het ziekenhuis, de pijn en zijn gehavende lichaam beleefde. Mijn vader was een peuter en heeft slechts vage herinneringen. De details van die middag en de maanden daarna in het ziekenhuis waarover hij mij vertelde komen uit de herinneringen van anderen.



Het bijzondere vind ik dat Kossmann over eenzelfde soort indirectheid schrijft, maar dan zonder dat daar een ander bij betrokken is. &#8216;Het is moeilijk samen te vallen met je zelf,&#8217; schrijft hij over het moment dat hij in het weiland lag nadat hij uit de auto was geslingerd. Hij kan aan dat moment terugdenken maar hij kan het niet ‘terugvoelen’. Hij observeerde, zo zegt hij, zichzelf. Het moet een onwerkelijke gewaarwording zijn om het gevoel met jezelf, met je lichaam, te verliezen. Wat dat betreft is Kossmanns ervaring evengoed omgeven met een verwarrende, vage mist die niet wegblijft omdat je volwassen bent.



De twee auto-ongelukken waren dan wel totaal verschillend, de beleving van mijn vader en Kossmann (en daar is dan toch de vergelijking) liggen niet eens zo heel ver uit elkaar. Een gedeelde vaagheid, die mij duidelijk maakt dat de grens tussen fictie en werkelijkheid ook een diffuse is.



Groet, Francis.







Dag Francis,



op het omslag van Laatst ging ik spelevaren zien we Venus, de godin van de liefde. Halverwege het boek vertelt Kossmann over haar. Hij verkeert in weken van pijn en half in coma zijn en droomt dan dat de dood op hem wacht in de gedaante van die godin, die op een open schelp op zee dobbert. Het is het gevolg van het verschrikkelijke auto-ongeluk dat hem op zijn vijftigste overkomt, hij wordt uit een auto geslingerd en breekt vrijwel alles wat je breken kunt. 



Op het moment van de verwoording van die doodsmetafoor &#8211; zwemmend in de zee van zijn hallucinaties &#8211; hebben we al een eerste deel van het boek gelezen. Dat waarin Kossmann vrij licht en niet al te zorgelijk vertelt hoe hij zichzelf met hoed, aktetas en zwart pak en al door de lucht ziet zweven, de auto uit. En dat terwijl hij dat niet gezien kan hebben, en hij helemaal geen hoed, aktetas of zwart pak droeg. Zoals jij al omschreef, Francis, heeft het ongeluk precies dat effect op Kossmann als schrijver: hij beziet zichzelf. En hij beziet ook degene die zichzelf beziet, in de berm naast de weg, in de ambulance en in het ziekenhuis. En die &#8216;extra mannen&#8217; die boven hem zweven noteren belangstellend en redelijk opgeruimd wat de ik-in-de-berm, ik-in-de-ambulance, ik-in-het-bed voelt en denkt. Later paste Kossmann dat veelvuldig in zijn werk toe, hij had op het eind van zijn leven zelfs een columnreeks in de NRC die altijd begon met &#8216;de mannen uit wie ik besta&#8217;. 



In deze schitterende novelle &#8211; verslag? memoir? dagboek bijna? &#8211; had het voor mij weer een onweerstaanbare aantrekkingskracht. Kossmann laat ons er ongelooflijk dichtbij mee komen. Ook als hij lijkt uit te weiden. Zo beschrijft hij hoe hij, ten tijde van de maandenlange revalidatie waarin hij nauwelijks iets kan, van een familielid de amateur-memoires te lezen krijgt van een al gestorven oom. Een oom die behoorlijk trots is op het Germaanse ras en van alle feesten en verjaardagen in de familie verslag doet in gezwollen verzen. Kossmann vertelt erover, en je vraagt je af wat het met het auto-ongeluk te maken heeft. Maar net als met de sublieme verwoording van de comadromen doet het uitstapje naar oudoom Heinrich de lezer zich verplaatsen tot vrijwel &#8216;in&#8217; Kossmann. Een netjes lineair verslag, met een afgeronde conclusie, zou de totale ontworteling van iemand die een dergelijk ongeluk krijgt denk ik juist op afstand zetten. 



Naast je rake conclusie, Francis, dat het vage beleven van een ervaring zowel een driejarige als een vijftigjarige overkomt, moet ik toch ook zeggen dat deze novelle voor mij &#8211; vanwege zijn visualiteit &#8211; in de dagen na het lezen steeds maar beelden terug deed keren. Van de door de lucht vliegende en altijd beleefd blijvende Kossmann, van de zee-met-godin, van de jonge dokter die die vijftigjarige patiënt even ter geruststelling door zijn haar aaide, van Kossmanns uitgever die zijn schrijver met een rolstoel rondrijdt (en dat nogal onhandig doet). 



En zoals altijd bij Kossmann blinkt de taal. Zo wil ik hier eigenlijk elke alinea van de eerste bladzijden wel citeren. Sta je me er eentje toe? Deze: &#8216;Ik was benieuwd. Toen ik de auto werd uitgeslingerd, met rechter voordeur en al, 24 februari 1972, om kwart over twee &#8217;s middags, op de Gooilandsweg ter hoogte van de kruising met de Dammerweg, vlak bij Weesp, zei ik &#8216;Godverdomme, godverdomme&#8217;, en was benieuwd.&#8217;



Ik hoop, Francis, dat Kossmann ook jou niet alleen diffuusheid bracht, maar toch ook beleving &#8211; opgedist in scènes, precisie en taal. Dank je wel voor het meelezen!







groet, Edward

Vroeg in januari van het jaar 1996 las ik mijn eerste boek van de nu bijna vergeten schrijver Alfred Kossmann. Aan het eind van datzelfde...

die op een soort huiden lijken

als de kraaien komen (I)

gesprekken in tussenruimte

in de knop gebroken

schaduwhuid || als de kraaien komen (II)

brief aan thuis 

het verlies dragen

een binnenlichaam || als de kraaien komen (III)

acht portretten in tussenruimte

we besluiten de garage op te ruimen. het is een uitgestelde klus, de garage is in dezelfde staat als waarin mijn vader hem vier jaar geleden achterliet. daarmee is hij op een bepaalde manier nog daar, in de onaangeraaktheid van de plek, we zien hem staan achter de werkbank omdat het gereedschap nog steeds daar ligt waar hij het achterliet.







samen besluiten we welke spullen we niet meer nodig hebben, een van die spullen is het bed waar ik van kinds af aan in heb geslapen. als het besluit wordt genomen, probeer ik het bed zo snel mogelijk op de aanhanger te laden, het afscheid uitstellen lijkt onmogelijk omdat ik bang ben het dan niet meer te kunnen dragen, we dragen het bed de trap af, de aanhanger op. ik neem een foto van de schaduw. het voelt vreemd, mijn lieve bed in de hete zon, het asfalt dat zo weinig weg heeft van de zachte ondergrond van mijn kinderkamer. ik probeer het bed uit te zwaaien, het lukt niet goed. een groep kraaien vliegt op dat moment over, hun schaduwen lijken het gemis terug te nemen. de vogels worden een met mijn eigen schaduw, we bestaan uit eenzelfde huid, een schaduwhuid die me helpt met afscheid nemen. ze zwaaien voor mij, ‘dag lief bed’, ‘dag kindertijd’, ‘dag heerstraat noord’, ‘dag papa’. het troost me dat uiteindelijk alle dingen tijdelijk zijn.

we besluiten de garage op te ruimen. het is een uitgestelde klus, de garage is in dezelfde staat als waarin mijn vader hem vier jaar...

Huldigingen

Vroeg in januari van het jaar 1996 las ik mijn eerste boek van de nu bijna vergeten schrijver Alfred Kossmann. Aan het eind van datzelfde jaar las ik het laatste. In de tussentijd was ik verslingerd geraakt. Ik schreef hem in 1997 een bewonderende brief, die hij beantwoordde met een gracieus bericht, met daarin onder andere de zin: ‘Ik hoop ooit ook uw werk te lezen en mooi te vinden’. In 1998 overleed hij.



Nu wil ik, samen met tien Vuurlandschrijvers die elk voor het eerst een Kossmanntitel tot zich nemen, onderzoeken waaróm ik zo vrolijk geobsedeerd raakte door zijn werk. Gevaarlijk wel: kunnen zijn controversiële boeken nog in deze tijd? Zijn het niet vooral oude mannen-verhalen? Of is zijn speelsheid nog altijd speels?



Vandaag: Huldigingen (1995), de laatste roman van Kossmann, die bekroond werd met de Libris Literatuur Prijs. Het boek bestaat uit vijf verhalen die elk een ‘huldiging’ zijn die met het leven van de oude schrijver Jacob Drenth te maken hebben. &nbsp;&nbsp;&nbsp;



<a href="https://www.vuurland.nu/wie-zijn-wij/thijs" target="_blank" rel="noreferrer noopener">Thijs Joores</a> las het boek met me mee, en we schreven er elkaar een mail over:



Hoi Edward,



Alfred Kossman, wie kent hem niet? Nou, ik. En volgens mij de meeste jongere literatuurliefhebbers met mij.



Hij stierf in mijn geboortejaar 1998, maar niet voor hij met zijn laatste roman in 1996 de Libris Literatuur Prijs won. De andere winnaars uit de beginjaren van die prijs – Vogels, Rosenboom, Claus, Voskuil, Mulisch – ken ik, maar Kossmann?



Gelukkig ken jij hem wel. Op jouw voorstel las ik Huldigingen (1995), de prijswinnende laatste roman in kwestie. Ik wist niet wat ik ermee aan moest. Dat is altijd een ervaring om te koesteren, in mijn ogen. Dat zit al in de genreaanduiding: is 122 pagina’s niet erg kort voor een roman? En de vijf hoofdstukken zijn weliswaar verbonden – ze raken allemaal aan het leven van één personage, een tachtigjarige schrijver – maar werken ze eigenlijk niet veel meer als korte verhalen? Hoe léés je dit?



De hoofdstukken zelf zijn minstens even bevreemdend. Ze zijn heel praterig en nogal absurd. Het eerste hoofdstuk begint met een interview met de schrijver voor de radio, dat eigenaardig verloopt. Na een witregel bevinden we ons opeens in de studio van het radioprogramma, de volgende dag. Deze plotselinge nieuwe laag in het verhaal werkt desoriënterend en zet je op scherp. Uiteindelijk blijken de interviewer en de schrijver verbonden te zijn door een gebeurtenis uit het verleden. En even abrupt als deze onthulling wordt gedaan, eindigt het hoofdstuk.



Wat me vooral bijblijft van deze roman: de schijnbare achteloosheid. Het boek begint met een onvolledige, bijna ongrammaticale zin: ‘Dat iemand zo kan lijken op zijn portret en van bijna tien jaar geleden.’



Ook de eindzinnen van de roman kan ik niet anders omschrijven dan enorm onbeduidend: ‘“Wat een kind” zei Irma. “Ze méénde het toch, dat dit een terugval zou zijn voor haar, in haar training voor atletiek?”’



Ik krijg de indruk dat Kossmann juist met deze technische ingrepen, die op mij heel kunstmatig overkomen, iets organisch en diepmenselijks wil naderen. Als je even niet oplet, spreekt het hoofdpersonage een zin uit die je omverblaast: ‘Als ik mijn vingernagels knip grom ik hoewel er geen reden is om te grommen en het is imitatie van mijn vader en een hommage.’



Poëzie die ik niet zag aankomen.



Ik ben nu zo benieuwd, Edward: brengt dit boek jou net zo in verwarring? En om maar meteen met de deur in huis te vallen: verdient dit boek volgens jou zijn ereplaats in Kossmanns oeuvre?



Lieve groet,



Thijs



Dag Thijs,



Verwarring, verwarring, ik weet het niet. Ik denk soms dat ik moe ben van plot. Van netjes schakelen van probleemstelling naar tegenkracht naar dal naar opklimmen naar dieper dal naar oplossing. Niets zo vervelend als een schrijver ijverig zien vlechten. Maar ik kan ook niet goed tegen waanzin. Een boek dat als een berg scherven uit diverse boedels in mijn schoot wordt geschoven (puzzel maar, niets past) is ook niks voor mij. Ik hou erg van iets daartussenin, en Huldigingen is voor mij een prachtig daartussenin. Vijf verhalen waar Jacob Drenth in voorkomt, soms min, soms meer, en aan het eind heb je in elk geval zicht op het raadsel dat die oude man was. Voor mij waren die vijf verhalen een onlogisch yet logisch geheel, precies genoeg gekte, precies genoeg vertelling. Waar ik nogal blij van werd: het eerste herlezen Kossmannboek beviel me nog steeds.



Maar meer nog door de geinige structuur toch vooral door de taal. Júíst zo’n eerste, niet grammaticaal verantwoorde, maar wel hoorbare zin (‘Dat iemand zo kan lijken op zijn portret en van tien jaar geleden.’). En bijvoorbeeld ook, nog steeds op de eerste bladzijde, deze repliek van de oude Drenth als de radiodame hem vraagt haar ‘Loes’ en ‘jij’ te noemen: ‘Ik zeg “u” tegen de poes omdat ik niet weet of zij mij zou willen tutoyeren. Tegen de hond zeg ik “je”. Die wil niet anders, die voelt “u” als slaag.’



Ik moest meteen al grinniken, en grappig is Kossmann in dit boek zéker. Ook wild, trouwens: op een bepaald moment gaat het over een student die een brandend rotje in zijn anus heeft gestoken en zo aan zijn einde is gekomen. Elders in het boek is Kossmann dan weer ernstig, als tegenwicht. Over het joods zijn bijvoorbeeld, over antisemitisme, en ook over (groot thema in het hele boek) oud versus jong: ‘U bent jong, u weet nog niet hoe onzeker ervaring maakt.’ [Drenth weer tegen de radio-interviewster]



Misschien ben ik minderziend vanwege mijn bewondering (dat begint dus al goed), maar ik zag geen ‘technische ingrepen’ zoals jij die benoemt, ik zag een verzameling teksten die niet anders dan zo tot Kossmann kwamen. Alsof dit was wat hij te weten kón komen over Jacob Drenth. Alsof hij ons na 122 pagina’s wat onzeker vraagt: ‘Ik hoop dat dit genoeg is?’



Daar komt voor mij ook de wetenschap bij (dit las ik in een recensie) dat men Kossmann gevraagd had een biografie aan te leveren over de literator <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Victor_E._van_Vriesland">Victor van Vriesland</a>. Kossmann had die opdracht terug moeten geven, het was hem niet gelukt. In plaats daarvan schreef hij dus Huldigingen, over een man die enigszins op Van Vriesland lijkt. Uit een falen een flonkeren halen, en daar dan ook nog, op het eind van je leven en het eind van je oeuvre, een grote prijs voor krijgen, kijk, van zo’n plot houd ik dan weer wél. &nbsp;



Dank dat je dit boek mee wilde lezen, Thijs. Ik ontwaar geloof ik in je mail je wat twijfelachtig opgetrokken schouders over Huldigingen, maar ook je welwillendheid. Peil ik dat goed? Hoe dan ook: ik waardeer het. &nbsp;



Edward

ik herken mezelf met regelmaat in nieuwe en oudere vormen







de oudste vorm ben ik kort geleden tegengekomen, toen dit huis verlaten werd en mijn oma de helft van haar lichaam achterliet, besloot ze haar eigendommen af te staan



&nbsp;



ik kreeg van haar een lidcactus, een oude plant die deze plek al voor mij bewoonde. daarmee delen we herinneringen, ik hoop dat de plant ook van de kamers droomt, dat we ons beiden herkennen in het oude leven.&nbsp;







de plant is door mijn overgrootouders grootgebracht, de ontmoeting tussen mij en de plant is er daardoor een die ouder is dan ikzelf. zijn bladeren vormen een fysieke verbinding door tijd en ruimte, hebben een leven voor het mijne gekend &#8211; mijn grootouders, hun dagelijkse leven, de geur van brood op zaterdagochtend, hun ouders, hun honden, geheimen die werden verteld van moeder op dochter, de kwekers, de dagen, hun stemmen in het donker.&nbsp;







een lidcactus groeit vanaf zijn geboorte met de zon mee



de takken zoeken naar de lichte plekken in een kamer, stemmen op het avondrood af



ook het donker krijgt daarmee een plek in de dag







ook ik weet me tot licht en ruimte te verhouden



ik ken de plekken waar de kozijnen in het avondlicht de muren raken







ik weet waar het donker het dichtst bij me kan komen



in de dagen na mijn vaders overlijden tekenen schaduwen zich scherper af







de lichte plekken van een kamer kunnen de lichte plekken van een kindertijd vormen



het zoeken naar deze plekken in een nieuw huis







maakt de dagen korter



maakt mijn weke plekken zachter



zet mijn gemis dagelijks vaster







mijn oma waarschuwt me de plant niet te verplaatsen, niet te draaien als de knoppen in de takken zitten de knoppen begrijpen de verandering van licht niet, ze breken van schrik hun eigen nek als ze te snel aan de nieuwe lichtval willen wennen







daarmee lijken we eenzelfde taal te spreken, ons beiden naar het licht te gedragen, te vergroeien met de kamers waar we zijn grootgebracht







we vertrouwen erop dat het licht niet zal veranderen 



wortelen gebeurt niet voor niets in vaste aarde

ik herken mezelf met regelmaat in nieuwe en oudere vormen de oudste vorm ben ik kort geleden tegengekomen, toen dit huis verlaten werd en mijn...

verhuizingen overkomen me meestal twee aan twee; het leeghalen van plekken voordat ik er kan gaan wonen, lijkt vaak groter dan het daadwerkelijk innemen van mijn eigen ruimte&nbsp;







de tijd is ervan uitgegaan dat ik weer terug zou komen



de eeuwige stroom aan spullen komt door de kieren van het huis gekropen&nbsp;







in doosjes met paperclips en veiligheidsspelden herken ik mij&nbsp;



in spullen gerangschikt naar hun omgeving, naar tijd en naar herhalingen







ik vind stapels foto’s tussen servies en oude boeken. de kasten houden herinneringen binnen, een veilige schelp van voorbijgegane dingen







en hoewel de ruimtes zijn veranderd, herken ik al snel de eeuwigheden die volgen







ik herken mijn oma in de manier waarop het huis is volgelopen, ik kan haar in de bank zien zitten, de kussens hebben zich naar haar lichaam gevormd. ik loop routes door de kamers die de meubels voor me uitsparen. in deze tussenruimtes lijken we nader tot elkaar te komen, we spreken tot elkaar in stille afwezigheid







het lukt me de lades en kasten eindelijk uit te pakken, ik maak een eerder geleefd leven in tegengestelde richting mee







ik neem dezelfde houdingen aan als mijn oma voor mij



de volgorde waarop de plek is ingericht, een handleiding om haar te leren kennen







haar leven heeft zich in de spullen vastgezet



ik dupliceer de tijd door me naar haar te gaan gedragen







ik besluit na weken toch je kleding te gaan dragen



jouw armen zijn de armen van de jassen die ik aanpas







je handen zijn de mijne als ik de knopen sluit tegen de kou



mijn palmen zijn de jouwe als ik mijn handen in de zakken vouw







in het verhuizen herhaal ik haar lichaam, herhaal ik haar handen&nbsp;



in afwezigheid vormt mijn lichaam zich naar het hare&nbsp;







het is een gesprek dat in geheimtaal wordt gevoerd







ik hoop het in stilte te bekijken



houd ruimte vrij voor uitgespaarde woorden







ik neem me voor niet meer te vragen



ik besluit alleen nog te herhalen

verhuizingen overkomen me meestal twee aan twee; het leeghalen van plekken voordat ik er kan gaan wonen, lijkt vaak groter dan het daadwerkelijk innemen van...

ik droom voor het eerst van een kraai in 2019, het is een intieme droom, ik ben op een strand, ik lijk er iets te verliezen als hij afscheid van me neemt. ik noem de kraai naar een land waar ik niet eerder ben geweest. 



sinds die droom vergroeien hij en ik, in de vogel lijkt ik iets te zoeken dat ik ben kwijtgeraakt. het zoekgeraakte deel lijkt op mij.



op een dag zie ik hem terug, de dood in de takken, tegen een lichte ijzige lucht, ik knip de dode vogel uit de boom en raak zijn vleugels aan met geduldige handen, ik zie opeens hoe veren als vingers zijn, lichamen als elkaar.&nbsp;



 ik druk mijn ervaring af in een lino, snijd weg wat er mist; een beschermende laag tussen mij en de wereld, een meisje (ze ligt op haar zij), ik weet precies wat er ontbreekt, maar gebruik er liever geen woorden voor.&nbsp;



ik bezoek mijn oma, ze vergeet de laatste weken meer dan de weken ervoor, maar mij is ze nog niet vergeten. we praten vaak over dezelfde dingen, waardoor ik steeds minder praat en steeds beter luister. op de terugweg rijd ik bijna een kleine kauw aan, zijn lichte ogen haken zich onmiddellijk achter de mijne, hij struikelt onhandig over de straat, maar is weg als ik hem wil zoeken.&nbsp;



 ergens in de eerste weken na de droom zwermt er een groep kraaien door de tuin, ze proberen een kleine kauw dood te pikken. ik word wakker door zijn geroep en ren op blote voeten de zwerm vogels in. ik pak de jonge vogel vast en zeg; ‘jij bent van mij want ik heb je gered’&nbsp;



met lichtblauwe ogen en een oranje-gele snavel, is hij een volmaakt gevleugeld wezen, ik herken hem uit de droom en koop kattenbrokken in de supermarkt twee dorpen verderop.&nbsp;



 ik lees op het internet dat kraaien zich aan mensen hechten, hun dagelijkse leven onmogelijk maken, hun omgang met geliefden tegengaat. ik besluit de kraai in de tuin vrij te laten. ik wens met alles in me dat hij bij me blijft, maar ik heb hem nooit meer gezien.



ik leer dat het niet helpt om de dingen buiten mij te zoeken omdat ik mijn dagen uiteindelijk toch zelf zou moeten dragen, maar soms hoop ik dat hij terugkeert, een deel van mij wordt en dat ik dan terug zal keren in amerika.

ik droom voor het eerst van een kraai in 2019, het is een intieme droom, ik ben op een strand, ik lijk er iets te...

ze zeggen dat de huizen waar mensen opgroeien zich in hun lichamen vastzetten



de basis vormen van hun dromen











de ruimtes zijn zich naar hun bewoners gaan gedragen



hun lichamen en geesten, de mijne en die van hen die voor mij kwamen











via de kinderen leren de huizen opnieuw over ouder worden











een plaats leren kennen is als een taal leren spreken, het vergroeien gaat als vanzelf, lijkt op een kind dat in zijn aardse lichaam groeit. het is gemakkelijker om iets te leren als een mens nog weekdier is, de schelp waarin hij groeit zijn vorm bepaalt.











als een mens vormvast geworden is, wordt het aangeleerde gedrag voor identiteit verruild



een slakkenlichaam vormt zich naar zijn huis, ik vorm mijn eigen lichaam naar de lichtval&nbsp;











en zo wisselt het eigendom door generaties, bij mij is het ook zo gegaan. ik ben altijd dicht bij de plekken waar ik opgroeide gebleven, maar in dromen besloot ik terug te komen,











ik werd er graag getroost door de manier waarop het licht de ruimtes betrad,&nbsp;



door de ramen, via de kozijnen, aangespoeld op hardhouten vloeren











buiten mijn eigen lichaam&nbsp;











herken ik mezelf in onveranderde plekken



leg verzamelingen aan van geluiden en gevonden dingen











het kraken van de laatste trede



de bekende kamers die op elkaar volgen











de kiezelstenen uit mijn geboortedorp



ik leg ze op volgorde van oud naar jong











in hun huid de aderen die ook vanachter mijn palmen lijken te vertakken



als ik mijn handen tegen het zonlicht houd











ik verzamel de velden in het dichtstbijzijnde dorp



de fysieke verschijning van vrije tijd op zomeravonden











het huis was niet van mij toen ik het verliet, maar door er in dromen te wonen kreeg het een woonplaats in mijn eigen lichaam. sindsdien ben ik me af gaan vragen wie wie eigenlijk bewoonde. waarmee een verhuizing overgaat in dagelijksheden, waar leven omslaat in wonen.&nbsp;

ze zeggen dat de huizen waar mensen opgroeien zich in hun lichamen vastzetten de basis vormen van hun dromen de ruimtes zijn zich naar hun...

Mila

Nikki

Laura

Kyong

Jeffrey

Vijf verhalen over hoe mensen elkaar bekijken

‘Jeffrey! Kerel!’   De joviale klap op Jeffrey’s schouder dreunde onverwacht hard door, zijn lichaam was niet voorbereid op zoveel brute spontaniteit. Voor hem stond Maxim den Hartog, zijn gezicht een en al schitterende rechte tanden en zijn halflange haar nog altijd in een glanzende naar achter gekamde blonde kuif. Om hem heen hing de onmiskenbare aura van een man met de wind in de rug, en een hint van een geur die verraadde dat hij al wat langer op de borrel aanwezig was om zijn successen te vieren.   ‘Jeffrey van der Kust. In levenden lijve.’ Jeffrey stompte Maxim terug, probeerde het niveau van zelfverzekerde jovialiteit te evenaren. Hij grijnsde.   ‘Noem me Jeff, gek. Alleen mijn moeder noemt me nog Jeffrey.’ Dat was niet waar, bedacht hij zich. Ook Kyong, zijn beste en oudste vriend, noemde hem soms nog zo. Macht der gewoonte, zou hij zeggen.      ‘Niet te geloven. Daar staan we dan,’ zei Maxim lachend, en tikte zijn glas prosecco tegen dat van Jeffrey. ‘Toch wel de meest sensationele alumni van het Limes Gymnasium, als ik het mag zeggen.’ Hij nam een slokje. Zijn gezicht betrok.   ‘Gatverdamme. Goedkope troep. Anyway, mooi om jou hier tegen te komen. Dat zat er dik aan te komen natuurlijk, zeker na dat laatste interview met het FD.’ Jeffrey was verrast, maar deed zijn best om het niet te laten merken.  ‘Je bent goed op de hoogte.’  ‘Natuurlijk kerel. Ik ben fan.’   ‘Jij bent anders ook lekker bezig.’   ‘Ach ja, het wereldje van de leuke start-upjes. Wat kan ik zeggen? Laten we het erop houden dat ik een goed oog heb voor potentieel.’ Maxim grijnsde breed bij het woord start-upjes, alsof hij ervan genoot om grote zaken te beschrijven met verkleinwoorden. Het gesprek viel even stil. Jeffrey zag vanuit zijn ooghoek hoe Maxim hem schattend aankeek voor hij zijn verhaal vervolgde.   ‘Hoewel, soms kan ik er natuurlijk naast zitten.’  ‘Ohja? Wat dan? Verkeerde investering gedaan?’ Jeffrey nam een slokje van zijn prosecco, en veinsde een vies gezicht. Hij kon na al die jaren nog steeds niet inschatten of iets echt goedkoop smaakte of dat witte wijn met prik gewoon niet zijn drankje was.   Maxim vervolgde: ‘Nee, gelukkig niet op dat gebied.’ Hij nipte opnieuw aan zijn glas, nonchalant. ‘Maar meer: ik had niet per se verwacht dat ik jou op een dag op zo’n soort evenement zou tegenkomen. No offence natuurlijk. En zo zie je maar weer: ook ik gok wel eens op het verkeerde paard.’ Jeffrey onderdrukte een frons en dwong zichzelf om joviaal te lachen, alsof hij zeker wist dat Maxim een goedbedoeld grapje maakte.    ‘Lul.’ Maxim grijnsde, maar zei verder niets. Het jeukte in Jeffreys buik. Hij kon zich niet inhouden.  ‘Hoe bedoel je dat precies?’    ‘Nou, je weet wel. Gewoon. Het grote geld, het échte echte succes. De wereld van de grote jongens, weet je wel. Niet dat ik verwacht had dat je af zou glijden ofzo, dat helemaal niet. Je deed altijd al je best. Maar als je me tien jaar geleden had gevraagd waar Jeffrey van der Kust nu zou zitten, dan zou ik gegokt hebben op een baan als IT’er, een vrouw, twee kinderen en een rijtjeshuis in Pijnacker. Oh, en misschien een labrador.’ Hij lachte. ‘Je weet dat ik het niet lullig bedoel, toch? Wat ik zeg: ik ben echt fan.’    Jeffrey keek voor zich uit en nam een nieuw slokje. ‘Tuurlijk man.’     Toegegeven: Jeffrey had zelf ook niet verwacht dat het zo zou gaan. Maar hij had het wel altijd gewild. Dat hoefde Maxim niet te weten, natuurlijk. Hij had geknokt voor zijn vwo-diploma op het Limes. Het was hem allesbehalve komen aanwaaien, nadat hij ingestroomd was van de havo. Hij had altijd het gevoel gehad dat de docenten hem in de gaten hielden. Alsof ze bang waren dat hij steken zou laten vallen, de reputatie van de school omlaag zou halen. Het schoffie van het Dijkstracollege, dat ventje met die platte bek. Hij deed zijn best om in te mengen. Om aan de ene kant de beste en braafste student van de klas te zijn, en tegelijkertijd bevriend te raken met de mensen die dat allesbehalve waren.  Maxim had hij niet meer gezien sinds het eindexamenfeest, toen ze met een groep gasten een pilletje hadden genomen, verscholen in de binnentuin naast het atrium waar het feest gaande was. Maxim had iedereen voorzien, want hij was degene met alle connecties. Hij grapte op feestjes vaak dat hij op vele manieren gebruik maakte van zijn vaders goede netwerk, en dat hij er geen probleem mee had om daarvoor af en toe door zijn vaders Blackberry te scrollen. Op school gingen geruchten dat Maxim allang van het lyceum was getrapt als hij niet zijn vaders invloed in de rug had. Ondanks zijn magere cijfers leek het hem na het eindexamen voor de wind te gaan. Kennelijk was Maxim een zakelijk natuurtalent. Tenminste, die conclusie had Jeffrey getrokken bij het zien van Maxims updates op LinkedIn.  



Door de jaren heen had Jeffrey gedacht dat hij zijn eigen succes op de groei gekregen had, en dat hij er vanzelf in zou gaan passen. Maar nu hij met Maxim op dit evenement stond, voelde het nog altijd een paar maten te groot. Misschien was hij zelf weer even een stukje gekrompen, dat kon ook. Jeffrey haatte het hoe de reacties van anderen hem beïnvloedde. Hij schaamde zich voor de triomf die hij voelde toen zijn voormalige docent Nederlands mevrouw Wiedema hem een berichtje had gestuurd. Hij had zeker een kwartier in de lucht staan boksen nadat hij had gelezen dat ze onder de indruk van hem was. Ook Wiedema had destijds vriendelijk laten doorschemeren dat ze geen hoge verwachtingen van hem had. Toen hij bij haar in de klas kwam, had hij tot haar verbijstering nog geen enkel boek van de leeslijst gelezen. Wiedema had geconcludeerd dat het slecht gesteld was met zijn algemene kennis, en dat hij meer in te halen had dan hij zich realiseerde. Ze wist niet zeker of hij tot zo’n inhaalspurt in staat was. Dit had ze ook laten weten aan zijn moeder tijdens het oudergesprek, waarop zijn moeder in lachen was uitgebarsten. Want ook zij had geen van die boeken gelezen, en zij was toch ook prima terecht gekomen? Bij thuiskomst had zijn moeder ongelovig aan Jeffrey gevraagd wat hij toch op die kakschool uitspookte.   ‘Ik weet dat je graag wil studeren, Jeffrey,’ had ze verzucht. ‘Maar als ik dan van dat arrogante volk hoor wat je moet doen voor een diplomaatje. Is toch zonde van je tijd, jongen. Je had allang een leuke baan kunnen hebben.’  



Maxim&nbsp;stond plotseling&nbsp;in een hoek met een meisje&nbsp;waarop hij druk aan het inpraten was.&nbsp;Kennelijk was hij daarmee&nbsp;subiet zijn interesse in Jeffrey verloren. Jeffrey zette gauw zijn lege proseccoglas op het dienblad van een voorbijgaande serveerster, en wipte daarna zijn telefoon uit zijn broekzak. Zijn duim opende automatisch PlantBnB. Zijn app. Zijn eigen fucking app. Het was niet de eerste app die hij gebouwd had, maar wel de eerste die zo’n enorm commercieel succes was geworden. Jarenlang had hij aan de weg getimmerd als whizzkid, en nooit was hij veel meer geweest dan een nerd met een vlotte babbel. Geliefd bij collega’s, maar verder onbekend. Maar sinds PlantBnB was hij onverwachts een ster in zijn vakgebied. Het had deuren geopend waarvan hij niet eens wist dat ze bestonden. Ineens stond hij elke week wel ergens zijn verhaal te doen. CEO’s, journalisten, vak-idioten: de wereld hing aan zijn lippen. Waar haalde hij zijn ideeën vandaan? Hoe kwam hij in de juiste werkflow? Was hij altijd al zo slim, gedreven, innovatief geweest? Een paar maanden geleden had een interviewer hem vragen over zijn jeugd gesteld. Ze vroeg hem of hij zijn snelle geest van zijn moeder of zijn vader had. Of het klopte dat hij van vmbo naar havo was opgestroomd, en na zijn havo nog vwo was gaan doen. En of hij vanuit huis&nbsp;gemotiveerd werd om zo hard te werken. Jeffrey was niet gewend aan dat soort vragen. Achteraf gezien had hij te eerlijk geantwoord, het achterste van zijn tong laten zien. Zijn verhaal was in de media met volle teugen omarmd, columnisten schreven smakelijk over de vraag of zijn openhartigheid oprecht of aanstellerig was. Ondertussen ontstond er een heuse cultus rondom het beeld van selfmade man Jeff, de man die bewees dat ieder dubbeltje in Nederland de kans had om ooit een kwartje te worden.&nbsp;&nbsp;



&nbsp; ‘Pfoe man, wie is deze Mila Pavlenko?’ toeterde Maxim onverwachts in zijn oor. Daar was wederom een onnodige harde klap op de schouder. &nbsp; ‘De op twee na beste plantverzorgster van PlantBnB op dit moment.’ zei Jeffrey een beetje korzelig. &nbsp; ‘Kerel, je bent toch niet nú nog met werk bezig? Doe die telefoon toch weg vent. Ehh, dametje? Dametje! Hier nog twee glaasjes van die vieze goedkope bubbels graag. Hier ja, vriendelijk bedankt hoor. Kerel! Laat je mij nou gewoon met een dubbele voorraad ranzige prosecco achter?’ &nbsp; ‘Sorry man, ik zie daar iemand staan die ik echt even iets moet vragen. Ben zo terug.’ Jeffrey wuifde lachend, trok een quasi-dramatisch gezicht en liep toen snel door. Hij was niet van plan om terug te komen. Snel stelde hij zich verdekt op achter een grote plant en appte Kyong. &nbsp; &nbsp; ‘Was Maxim den Hartog altijd al een enorme lul?’&nbsp; ‘Hahah 100%’ stuurde Kyong terug. Jeffrey grijnsde. &nbsp; ‘Nooit gesnapt wat je met die vent moest. Hoezo dan?’ &nbsp; ‘Onverwachte Limesreünie op dat netwerkding waar ik over vertelde.’&nbsp; ‘Haha dat meen je! Trouwens, m’n ouders vragen of je binnenkort weer eens komt eten. Ze missen hun geadopteerde zoon’&nbsp; ‘Is goed, laat maar weten wanneer’&nbsp; &nbsp; Jeffreys grijns verflauwde. Wanneer had zijn eigen moeder hem voor het laatst gevraagd te komen eten? Hij kon niet anders dan concluderen dat hun relatie nog verder bekoeld was sinds dat ene interview. Of zijn moeder al zijn interviews las, wist hij niet. Maar deze hype was moeilijk te missen. En als ze het zelf niet had gelezen, was er vast wel een bemoeizuchtige neef, tante of buurvrouw met het artikel op de proppen gekomen. Hij zag al voor zich hoe ze over hem zouden praten, samen rondom de keukentafel. Zijn tante die het onderwerp steeds opnieuw zou aanbreken, steeds opnieuw het vuur zou aanwakkeren. Zijn neef die hem vast en zeker in de gaten hield via Instagram, om dingen door te kunnen spelen. Zijn moeder, die met een opeengeperste lippen een sigaret zou opsteken onder de afzuigkap. Jeffrey? Mijn kind, bedoel je? Die kijkt niet meer naar ons om. Voelt zich te goed voor ons. Met z’n dure huis. Met z’n dikke bak. Arrogant volk. Mijn zoon is nu arrogant volk, Jolanda. Zie je het voor je?&nbsp;



Jeffrey keek over zijn schouder naar Maxim, die nu een eind verderop zijn arm om een ander meisje had geslagen. In een impuls greep hij opnieuw naar zijn telefoon.     ‘Hee ma. Morgen bakkie doen?’  ‘Tuurlijk jongen. Hoef je toch niet te vragen’

‘Jeffrey! Kerel!’  De joviale klap op Jeffrey’s schouder dreunde onverwacht hard door, zijn lichaam was niet voorbereid op zoveel brute spontaniteit. Voor hem stond Maxim...

‘Bro, ik ben blij voor je, echt.’ Jeff keek hem aan met een wat ongemakkelijke blik die Kyong niet goed kon plaatsen. ‘Ik wil alleen maar zeggen… Loop niet te hard van stapel.’ ‘Waarmee?’ ‘Nou, met háár.’ Kyong keek opzij naar zijn beste vriend Jeff, dacht even: jij hebt makkelijk praten. Stompte hem daarna tegen zijn schouder. ‘No worries man. Ik weet gewoon dat dit goed zit.’ Kyong wilde dat Jeff blijer voor hem was. Natuurlijk, voor iemand als Jeff stelde het misschien niets voor. Jeffrey, die al sinds groep 6 het ene na het andere vriendinnetje had en sneller praatte dan hij na kon denken, altijd ad rem een charmante opmerking uit zijn mouw schudde. Kyong zag al twintig jaar hoe meisjes voor zijn beste vriend in katzwijm vielen. En dat terwijl hijzelf zijn halve leven bezig was geweest om de restanten van zijn Koreaanse accent van zijn tong te schrapen en tijdens zijn jeugd steeds zachter ging praten omdat hij zich steeds meer ging schamen. Hij wilde voorkomen dat Vincent en Wessel uit de parallelklas zijn tongval en ogen zouden nadoen op het schoolplein. Hij wilde dat ze een dagje stopten met hun grapjes over foeyonghai en tjaptjoi (het was altijd Jeffrey die hen dan scherp van repliek diende en ze bijvoorbeeld erop wees dat dat ‘Chinése, geen Koreaanse gerechten zijn dombo’s!’, een feitje dat hij kort daarvoor van Kyong geleerd had). Terwijl Kyong zijn leeftijdsgenoten door de jaren heen langzaam uit hun schulp zag kruipen, had hij niet anders gekund dan zich steeds verder verstoppen. Snapte zijn beste vriend niet hoeveel het voor hem betekende dat het nu eindelijk zijn beurt was? Hij was het nooit vergeten. Op zijn zestiende liep hij over de overloop, stilletjes, om iets lekkers uit de gangkast te pakken. Dat was toen hij zijn moeder hoorde. Ze vertelde haar zus via de telefoon dat Kyong heel lief en heel slim, maar gewoon nogal sociaal onhandig was. En dat ze ook niet wist wat ze tegen haar ouders moest zeggen, als die weer eens vroegen of hun kleinzoon nou al een bijzonder meisje ontmoet had. Ze wilde niets liever voor hem, had ze verzucht, maar ze vermoedde dat er voorlopig niet veel verandering in zou komen. Kyong spendeerde de meeste tijd op zijn kamer achter zijn computer, en was er sinds de basisschool slechts in geslaagd om één goede vriend te maken. Ook in de kerk liepen de jongeren niet met hem weg, had ze gemerkt. Het was niet alsof hij niet met ze praatte of dat ze hem volledig links lieten liggen, maar het klikte gewoon niet. Hij trok zijn mond niet open, lachte te laat om grapjes, nam geen initiatief. Kyong hoorde zijn tante troostend zeggen dat hij dan in ieder geval ook niet met foute types rondhing. Wist ze wel hoeveel Nederlandse jongeren er cannabis rookten? Kyong had zich omgedraaid en was terug naar zijn kamer geslopen.  



Een leuk meisje, het liefst uit dezelfde kerk en het allerliefst ook Koreaans. Als Kyong met zijn opa en oma belde, probeerden ze hem steevast over te halen om terug naar Korea te komen. Daar stikte het van precies het soort meisjes dat zij voor hem voor ogen hadden. Inmiddels was hij op een leeftijd waarop zijn ouders al getrouwd waren. Ze hadden elkaar ontmoet in Nederland, zij als conservatoriumstudent, hij als masterstudent op uitwisseling, en hadden tegen de gewoonte in besloten om terug te keren toen Kyong vier jaar oud was. De familie benadrukte vaak dat Kyong single was omdat hij nooit in dat rare kikkerland had kunnen aarden, en dat het beter was geweest als zijn ouders gewoon in het moederland waren gebleven. Zijn moeder, die vaak bij deze gesprekken aanwezig was, kon hem dan zo fronsend aankijken. Hij kon in haar ogen zien dat ze zich afvroeg of het inderdaad haar schuld was.



Hoe vreselijk zielig en onnatuurlijk zijn familie het ook vond dat hij nog steeds geen vrouw had, op de liefde na was Kyong tevreden over zijn leven. Ja, hij was een ongemakkelijk kind en een zo mogelijk nog ongemakkelijkere puber geweest. Maar ook al was hij nog altijd niet het type wat met een vlotte babbel een vrouw aan durfde te spreken, toch was er veel ten goede veranderd. Hij had een leuke baan met fijne collega’s, een klein flatje in de stad, en dankzij Jeff was hij een sociaal leven ingerold waar hij vroeger niet van had durven dromen. Als hij op vrijdagavond aanhaakte voor een biertje en zichzelf op Jeffs dakterras zag staan, aanschouwend hoe Jeffs maten een feestje bouwden, dan voelde hij zich rijk en geslaagd. Er was een bruisend leven, en hoewel hij nooit het middelpunt van dit sociale geweld zou zijn, was hij inmiddels een geliefde en gewaardeerde vaste toeschouwer. Op zaterdagochtend ging hij trouw naar de sportschool, waar hij inmiddels een groep bekenden had verzameld om mee te trainen. ’s Avonds at hij graag een hapje met zijn ouders. En op zondag installeerde hij zich na een wandeling met een grote kop koffie en wat lekkers achter zijn computer, om zich te wentelen in zijn lievelingswereld: videogames.



Het lot wilde dat hij precies die zaterdagavond een grapje tegen zijn moeder had gemaakt. Nee, hij had nog steeds geen vriendin. En misschien kwam die er ook wel niet. Gewoon, niet. Nooit. Misschien was het gewoon wel goed zo. Zijn moeder had hem scherp aangekeken van boven haar kom bibimbap. Dat zijn geen leuke grapjes, had ze gezegd. Laat je grootouders het niet horen. Die avond was hij bij thuiskomst direct achter zijn scherm gekropen. Er was een nieuwe game uit die hij dolgraag wilde spelen. Razendsnel klikte hij zijn persona in elkaar. Brede schouders, lang blond haar, elvenoren. Al gauw was zijn halfelf verwikkeld in een gevecht met een driekoppige draak dat hij dreigde te verliezen.



Tot zij te hulp schoot.



Ze had lang roze haar tot net boven haar billen en vocht met een magisch zwaard dat verraadde dat ze dit spel als early bird gekocht had. Hij vermoedde dat er achter dit poppetje een zestienjarige jongen verscholen zat, die haar op deze manier had vormgegeven uit eigen belang. Zodra de draak verslagen was, verscheen er onverwachts een tekstwolkje bovenin het scherm. ‘Good fight ;)’ Na een aantal gezamenlijke quests en wat smalltalk over de chat bleek tot zijn verbazing dat er toch wel degelijk een vrouw achter het scherm zat. Een internationale studente, slechts een paar jaar jonger dan hij. Haar naam was Dolly, en toen ze hem na twee weken een foto van zichzelf stuurde, had hij het bloed naar zijn hoofd voelen stijgen. Ze was erg knap, en hij had nooit verwacht dat er ook dit soort meisjes actief waren in de game-wereld, laat staan dat ze het initiatief zouden nemen om met hem contact te zoeken.



Dit was inmiddels vier maanden geleden, en hoewel Kyong haar nog steeds niet in het echt ontmoet had, kon hij zijn geluk nauwelijks op. Dolly en hij praatten elke dag, over de chat of over de telefoon, vaak tot diep in de nacht. Hij sliep minder dan ooit, maar voelde zich fris en opgetogen. Zelfs zijn collega’s was het opgevallen dat Kyong energieker en extraverter leek dan normaal. Kyong kon het niet ontkennen. Dolly stuurde schattige foto’s en vertelde wat ze meemaakte. Haar dagen leken altijd gevuld te zijn met lekker eten, bijzondere momenten en originele gedachten. Dolly was het soort vrouw dat rechtstreeks uit een film leek te zijn gestapt, en ze ondernam alles wat ze deed zo sprankelend en vol levenslust. Zo appte ze hem dat ze spontaan op blote voeten in een fontein had gedanst, of dat ze ’s nachts met vriendinnen naar het bos was gefietst om de volle maan te bekijken. Om indruk op haar te maken deed Kyong zijn best om zijn energie aan de hare te matchen. Het had nooit in zijn natuur gezeten om avontuurlijk te zijn, maar voor Dolly wilde hij het graag proberen.



Het voelde alsof ze elkaar echt kenden. Ze hadden gepraat over hun hobby’s, werk, families en tijdens nachtelijke chatsessies hadden ze hun onzekerheden gedeeld. Kyong had haar zelfs verteld over het incident waarbij hij zijn moeder per ongeluk had afgeluisterd. Dolly had liefdevol gereageerd: dat ze trots was op zijn openheid en op hoeveel hij gegroeid moest zijn in de tussentijd. En dat ze zeker wist dat hij ook als zestienjarige al leuk en aantrekkelijk was. Door de constante stroom van updates over haar leven voelde hij zich dichtbij en intiem met haar verbonden. Het enige probleem met Dolly was dat het zo lastig was om haar in het echt te ontmoeten. In de eerste weken was hij soms bang geweest dat hij te maken had met een soort chatbot, of met iemand die alsof deed. Maar omdat ze zoveel foto’s stuurde en ze ook regelmatig belden, wist hij inmiddels zeker dat ze een echt persoon was. Ze hadden zelfs een aantal keer gebeld met video aan, en hoewel Dolly altijd in haar atmosferisch verlichte kamer was en de telefoon ergens neerzette zodat ze ondertussen haar handen vrij had, kon hij duidelijk haar smalle figuur en lange blonde haar onderscheiden, wat vervelend genoeg altijd precies voor haar gezicht leek te vallen als hij haar eens goed wilde bekijken. Kyong durfde haar nooit te vragen eens goed in de camera te kijken. Hij wilde niet overkomen als een of andere disrespectvolle creep. Daarbij stuurde ze genoeg leuke foto’s waarop hij haar mooie gezicht wel goed kon zien. Hij wilde haar zo graag ontmoeten. En zij hem ook, dat vertelde ze hem keer op keer. Maar in de praktijk bleek dat ingewikkeld. Dolly’s familie woonde in het buitenland, en door een zieke oma moest ze vaak onverwachts weg. En dankzij haar sociale drukke leven en studie leek het soms onmogelijk om een moment te vinden als ze wél in de buurt was. ‘Heb je het nou al aan je ouders verteld?’ Jeff zette een biertje voor hem neer op de houten salontafel. Netjes op een onderzetter, zag Kyong, en hij glimlachte onwillekeurig. De Jeffrey die hij kende van de basisschool zou zich nooit zorgen hebben gemaakt over vochtkringen op tafels. ‘Nee, ik zei toch al: dat wil ik doen als ik haar ontmoet heb.’ ‘Snap ik. En wanneer is dat?’ Kyong ergerde zich niet vaak aan zijn beste vriend, maar het onderwerp Dolly was een heikel punt in de gesprekken geworden. Hij zuchtte. ‘Als het juiste moment daar is.’ Toen hij Jeff naar hem zag kijken, voelde hij de noodzaak daar iets aan toe te voegen. ‘Ik wil haar vragen of ze mee naar je feestje komt, als jij dat ook goed vindt,’ flapte Kyong eruit. Jeff grijnsde en stak beide duimen op. Natuurlijk was Kyong dit helemaal niet van plan geweest. Hij was bang dat ze zou weigeren. En op een gekke manier was hij ook bang dat ze wel zou accepteren. Die angst was al vaker door zijn hoofd geschoten, vooral op momenten dat een eventuele ontmoeting griezelig dichtbij kwam. Wat als ze hem zou zien, en direct op hem af zou knappen? Maar nu hij Jeff dit beloofd had, voelde het niet eerlijk om Dolly helemaal niet te vragen. ‘Hey beautiful’ ‘Question: my best friend is having a party next week at that giant house I told you about. So I was wondering…’ ‘You wanna join me?’



‘Look I tried the bubble tea you told me about! You were right, it is amazing’ ‘Hey beautiful’ ‘Everything okay? You’re so quiet out of the sudden’



‘Hey hope you okay, here’s a picture of a cute cat I saw, reminded me of you. Btw: party I was talking about is tomorrow, if you wanna come’



‘Hey’ ‘How are you? Wanna catch up?’ ‘Hey sorry about all the messages but I’m worried. Is it your grandmother? Please let me know if everything is okay’



‘Dolly?’&nbsp;&nbsp;

‘Bro, ik ben blij voor je, echt.’ Jeff keek hem aan met een wat ongemakkelijke blik die Kyong niet goed kon plaatsen.‘Ik wil alleen maar...

Invidia (Afgunst)

Avaritia (hebzucht)

Acedia (Gemakzucht)

Luxuria (wellust)

Superbia (Hoogmoed)

Ira (Toorn)

Gula (Vraatzucht)

De zeven bekentenissen van Eva

Vergeef me Vader, want ik heb gezondigd&#8230;



Ik heb met mijn vader de eendjes gevoerd in het stadspark, terwijl er een groot verbodsbord stond van de vissersvereniging.



Van tevoren hadden we tijdens het halfvasten krombroodjes geraapt op de Kollenberg. Op de terugweg zat ik achterop de fiets bij mijn vader en trok ik aan de koorden van zijn versleten Sanddposttassen, terwijl ik met mijn witte legging tegen de tassen schopte: ‘Sneller, sneller, in galop!’ Ik slaakte een gil, toen we door een grote modderplas fietsten. Op de fietstassen zag je een zeefdruk van mijn hangende beentjes, als een mislukt doek van Jackson Pollock. We kwamen thuis met Aldiboodschappenzakken vol met halvemaanvormige broodjes, een paar gedeukt in mijn wijde trui verstopt als in een kangoeroebuidel. Ze hadden ietwat verbrande uiteindes, wat ze extra knapperig maakte. Soms zat er eentje tussen die juist opviel door zijn rechte vorm. We belegden ze aan tafel met hardgekookte eieren en een snufje zout. De hele week aten we wit brood, totdat het groen kleurde.



We deelden de kruimels met de eendjes. Zij kwamen tevoorschijn als muizen, die de vloer opruimen, wanneer de muziek al is gestopt. De waterhoentjes verdrongen elkaar en moesten uiteindelijk plaats maken voor een paar ganzen. Mijn lievelingseend Donald, die er cartoonachtig geel uitzag, gaf ik extra veel. Vissers stonden chagrijnig te wijzen naar het officiële verbodsbord dat er opgepoetst uitzag: VERBODEN EENDEN TE VOEDEREN. We gooiden de plastic boodschappenzak in één keer leeg en vertrokken weer naar huis voor het avondeten, pulpo alla gallega, wat mijn vader eerder die dag had bereid. Want Spanje had van Nederland gewonnen bij het WK of Nadal had van Federer gewonnen. Of papa vertrok die keer de volgende dag naar Menorca om zijn ex op te zoeken. Een van die drie.



Iemand te vroeg missen is als het opeten van het laatste intacte paprikachipje in de zak. Het enige wat overblijft zijn kruimels.



★



Op de achtergrond klinkt een harde knal wanneer de kerkbank valt, omdat er maar één iemand op is gaan zitten. Een jonge vader zoekt de verkoeling en rust op van trekkende plakkerige kinderhanden, waarvan je maar hoopt dat het jam is. Hij vlucht verontschuldigend de kerk uit, terug naar het lawaai zonder volumeknop dat niet van hem afkomstig is.



★



Ik zie het maar als een goddelijk teken dat ik je moet interrumperen. Volgens mij gaan we nu wel erg ver terug in de tijd. En je begrijpt toch wel dat dat geen zonde is, maar bureaucratie. ‘Jezus richtte zich op en zei: Wie van jullie zonder zonde is, laat die als eerste een steen naar haar werpen.’ (Johannes 8:7) &nbsp;



Ja, mijn inspiratie raakt een beetje op. Ik heb je zo’n beetje alles verteld, behalve hoe ik heet. Mijn naam is trouwens Eva. Kun je me de jouwe vertellen of is anonimiteit als priester verplicht?



Nee, we zijn geen anonieme superhelden. Elke zondag kon je me gewoon voorin de kerk in het volle licht zien staan zonder venster ertussen. Al zou ik waarschijnlijk tegenvallen zonder alle mystiek. De biecht is mijn favoriete sacrament. Ik had wel op iets spannenders gehoopt als laatste biecht, een moord ofzo.



Oké, je weet nu wel genoeg over mijn miserie. Vertel me eens iets zondigs over jou. Waarom is dit eigenlijk je laatste biecht, heb ik je zo afgeschrikt?



Nee, het ligt niet aan jou, maar aan mij. Na twaalf jaar als priester de communie te hebben uitgedeeld, heb ik een glutenallergie ontwikkeld. Helaas bestaan er geen glutenvrije hosties. Dus na langdurig overleg heb ik bij de bisschop mijn ontslag ingediend. Ik word denk ik timmerman, moet alleen nog naar de Hornbach voor het juiste gereedschap. ‘Daarom maak ik u bekend, dat niemand, die door den Geest Gods spreekt, Jezus een vervloeking noemt; en niemand kan zeggen, Jezus den Heere te zijn, dan door den Heiligen Geest.’ (1 Corinthiërs 12:3)



Wow, dat is de sulligste ontslagreden ooit. Op mijn werk krijgen we altijd een verzorgde veganistische lunch – het hoogtepunt van mijn dag. Je kan dan ook je dieetwensen aangeven: glutenvrij/lactosevrij/plantaardig/Halal/pinda-allergie. Krijg je dan net als in de dodencel een Laatste Avondmaal?



Zo werkt het niet helemaal. Ik kreeg wel bloemen met een kaartje door alle nonnen ondertekend: ‘Denk aan Hem bij alles wat je doet, dan baant Hij voor jou de weg’ (Spreuken 3:6) ‘Steeds houd ik de Heer voor ogen, met Hem aan mijn zijde wankel ik niet.’ (Psalm 16:8) ‘Al bezwijkt mijn hart en vergaat mijn lichaam, de rots van mijn bestaan, al wat ik heb, is God, nu en altijd.’ (Psalm 73:26). Zulke persoonlijke woorden.



Dat cadeau is niet zo milieubewust, maar wel een mooi gebaar. Al klinkt jouw God als een bezitterig iemand. Had ik trouwens iets voor je mee moeten nemen als bedankje? Voor juffen en meesters deed ik dat altijd voor de zomervakantie. Het was een dorpsschool dus de kans was groot dat je het jaar erop dezelfde leerkracht had.



Dat zou helderziend van je zijn, en rieken naar hekserij. Ook gaat het in tegen het ambt. Wij doen Gods werk. Ik kan je wel een laatste advies geven: ‘Echte liefde is geduldig en vol goedheid. Ze kent geen afgunst, geen ijdel vertoon en geen zelfgenoegzaamheid’ (1 Korinthiërs 13:4). Affectie is als een ei, dat na verloop van tijd barstjes vertoont. En dan duim je maar dat het hardgekookt is. Wanneer je verliefd bent, dan voelt dat als hoop. Angst, pijn en twijfel krijg je er gratis bij. ‘Het celibaat is een stuk minder ingewikkeld dan een relatie.’



Quote je nu die knappe priester uit Fleabag? Als je als bedankje platonisch wil trouwen, heb ik nog ergens een jurk liggen. Handig voor de boodschappen, huur en autoverzekering.



Laten we het eerst maar bij een kopje koffie houden, thee heb ik ook in de aanbieding. ‘Toen zeide David tot Nathan: Ik heb gezondigd tegen den HEERE! En Nathan zeide tot David: De HEERE heeft ook uw zonde weggenomen, gij zult niet sterven.’ (2 Samuël 12:13)



Oké, als je belooft alleen maar uit Fleabag te citeren als je christelijk wil overkomen. Al die Bijbelse spreuken doen me te veel denken aan The Handmaid’s Tale.



Beloofd. Als je dit alles ook tegen je vader vertelt.



Geloof me, dat was ik al van plan. Oké misschien zal ik niet álles met hem delen, maar wel het belangrijkste. Zo waarlijk helpe mij God. Zeg je dat zo? Amen.



★



De kerkklokken klinken op de achtergrond, wanneer Eva de krakende deur van het biechthok achter zich sluit. Door het glas en lood schijnt een lichtspel van primaire kleuren op de marmeren vloer. En voor het eerst wacht ze op het geschuif van het bordeauxrode gordijn tot een extra paar sloffende voetstappen door de gotische bogen echoot, terwijl de zon alweer ondergaat als een kaars die uitdooft.



★



‘Hoi Eva, aangenaam kennis te maken. Mijn naam is Noah’, en gekleed in zijn rijk versierde kazuifel reikt hij me de hand.

Vergeef me Vader, want ik heb gezondigd&#8230; Ik heb met mijn vader de eendjes gevoerd in het stadspark, terwijl er een groot verbodsbord stond van...

Hee Muis, yes we zijn weer veilig thuis. Lief dat je het vraagt. Zanzibar was amazing, echt een aanrader. Zie je snel bij paps en mams? X &nbsp; &nbsp; Laura fietste snel van werk naar huis. Het was wederom een saaie, tergend trage dag geweest, en ze keek al vanaf vanochtend uit naar het pakket wat die avond zou worden bezorgd: een grote bestelling pruiken, haarverf en nepwimpers van haar favoriete webshop. Bij thuiskomst gooide ze haar tas in de hoek en plofte neer op de rand van haar bed. Ze pakte haar telefoon, eigenlijk met de intentie om eten te bestellen, maar in plaats daarvan viel haar oog op het bericht van Nikki. Ze klikte het scherm van haar telefoon uit en daarna direct weer aan, staarde naar de woorden op het scherm, klikte Whatsapp weg en opende Instagram. Op de automatische piloot tikte haar vingers de eerste letters van Nikki’s gebruikersnaam in. De zoekbalk, die de opdracht gewend was, deed de rest van het werk. Laura scrolde door de foto´s van haar zus. Haar lange bruine benen die het scherm vulden. Af en toe een foto met Bart die haar hals zoende en haar dicht tegen zich aan trok, de weelderige blonde lokken die om hun gezichten heen dansten als een gouden lijst rondom een kunstwerk. En natuurlijk was daar het pronkstuk: de foto waarop Nikki en Bart hand in hand van een steen de zee in sprongen. Laura vroeg zich af wie die foto genomen had. Pas toen haar maag begon te grommen, realiseerde ze zich hoe lang ze al aan het scrollen was. &nbsp;



De blonde pruik die Laura had besteld bleek nagenoeg perfect. Vol bewondering hield ze het haar met één hand omhoog, terwijl ze ondertussen het laatste korstje van haar pizza in haar mond propte. De pruik was adembenemend glanzend en goudkleurig. Ze dacht eraan misschien nog een pony te knippen, om het kapsel een iets zachtere en jeugdigere uitstraling te geven. De rode pruik wilde ze tot een korte bob omtoveren, en de goedkope synthetische pruik zou ze in verschillende kleuren verven. Laura pakte haar andere telefoon uit haar tas. Het rokje en de blouse die ze afgelopen maand had afgerond, werkten erg goed als een soort uniform, zeker als ze het met een stropdasje combineerde. Ze positioneerde de blonde pruik op haar hoofd, plakte haar nieuwe nepwimpers op en nam met de zelfontspanner een paar foto’s. Voor ze naar bed ging, bewerkte ze de best gelukte foto met een paar apps en borg het eindresultaat zorgvuldig op in een mapje op haar tablet. In haar bed las ze nog één keer het berichtje van Nikki. Hee lieve Muis…&nbsp;



De bijnaam Muis was blijven plakken. Laura wist wel waarom. In groep 3 was ze als muis verkleed geweest naar de grote verkleedwedstrijd op school. Ze was toen al gek op verkleden, ze had het altijd heerlijk gevonden om in de huid van een ander te kruipen. Van die dag herinnerde ze zich vooral de diadeem met de grote grijze vilten oren en de jurk met de staart die haar moeder voor haar had gemaakt. Nikki, zelf verkleed als Britney Spears, had gezegd dat niemand zich als dier zou verkleden. En zeker niet als een muis. Maar Laura had niet geluisterd. Op school bleken de klassen inderdaad gevuld met superhelden, popsterren, prinsessen en cowboys. Een meisje was verkleed als Catwoman, en siste de hele ochtend tegen Laura dat ze haar op zou eten. Ze was huilend naar groep acht gelopen om het tegen Nikki te zeggen. Die had haar vluchtig gesust en gezegd dat Catwoman zoiets nooit zou doen. Daarna hadden de meisjes van groep acht Nikki giechelend weggetrokken om te zeggen dat Kevin verkering met haar wilde. Nikki keek niet meer op of om: haar taak als grote zus was voltooid, ze had genoeg getroost. Laura had zich daarna tot de pauze op de wc verstopt, en de tijd gedood door aan haar lange vilten staart te frunniken. &nbsp;



Om onduidelijke redenen was ze zich daarna steeds meer met een muis gaan vereenzelvigen. Dat was tegen wil en dank. Ze stopte met groeien toen ze 1 meter 53 was, en haar postuur bleef knokig en kinderlijk. Haar vroeger hoogblonde haar veranderde langzaam maar zeker in een modderig soort grijsblond. Maar het ergste vond Laura haar tanden. Toen ze haar melkgebit voor grotemensentanden verruilde, bleek dat haar frêle kaak niet voorbereid was op adolescentie. Haar gloednieuwe kiezen duwden haar voortanden met geweld naar voren. Vele jaren beugelen konden niet voorkomen dat haar lach puntig en scherp was, als de snijtanden van een knaagdier. In de brugklas besloot Laura om nooit meer voluit te lachen zonder haar hand voor haar mond te houden.&nbsp;&nbsp;



Haar familie was haar door de jaren heen liefkozend Muis blijven noemen. Niet vanwege haar tanden, had haar moeder haar op het hart gedrukt – ‘want ze had toch een prachtig gebit?’ &#8211;&nbsp; maar omdat ze zo’n lief klein snoetje had. Ook nu ze een volwassen op zichzelf wonende vrouw was, ze kon er zelf nauwelijks aan wennen, bleef ze in de ogen van haar ouders en zus een muis. Verlegen, schuchtere Muis. Muis de studiebol. Het kleine meisje Muis. Vooral van Nikki kon ze die bijnaam niet altijd goed hebben. Het was misschien anders geweest als haar zus eenzelfde treurige transformatie was ondergaan. Maar Nikki had daarentegen altijd iets onmisbaar gloeiends over zich gehad. Ze was een prachtig kind geweest, en leek vanaf de middelbare school elke dag stralender en magnetischer te worden. Laura besloot in die tijd stilzwijgend dat het onmogelijk was om haar zus bij te benen, laat staan om uit haar schaduw te stappen. Ze had zich gefocust op haar studie, vastbesloten om dan maar de slimme dochter te worden. Ze excelleerde op de middelbare school, vond vrienden in de wereld van videogames, anime en cosplay, en studeerde daarna cum laude af in informatica en Engels.&nbsp;&nbsp;



Nikki zei soms op beschuldigende toon dat Laura overvloedig vaak op Engels overstapte in gesprekken om interessant te doen, maar zo zag Laura het niet. Ze had het gevoel dat ze zich in het Engels beter uit kon drukken, en ze voelde zich meer zichzelf als ze Engels sprak. Ze had penvriendinnen in Stockholm, Kyoto en São Paulo waar ze in het Engels contact mee onderhield, en waar ze eens per jaar een grote Comic Con of ander cosplay-evenement mee bezocht. Naast het verkleden schreef ze graag fanfictie over haar favoriete fictieve personages, en om extra lezers te krijgen was ze die verhalen in het Engels gaan schrijven. Ook haar baan was volledig Engelstalig. Ze had geleerd om de houterige harde klanken van het Nederlands uit haar Engels te filteren, en kreeg van vreemden vaak de vraag of ze Brits was, wat ze als een compliment opvatte.&nbsp;



Het was begonnen met een dergelijke vraag. Laura had in een dip gezeten. Ze had in fases het gevoel dat ze altijd aan het wachten was tot het moment dat haar leven echt zou beginnen, en soms werd ze overspoeld door een verstijvende angst dat het misschien al wel begonnen was zonder dat zij ervan wist. Om zichzelf uit de sleur te trekken, had ze haar haar die week in een impuls koperrood geverfd. Op een netwerkborrel was ze plotseling benaderd door een knappe, roodharige man. Een collega van het dochterbedrijf, kennelijk, die haar vroeg of ze toevallig Iers of Schots bloed had. Tot Laura’s eigen verbazing had ze ja geantwoord. En zoals ze al hoopte had het enthousiasme bij de man losgemaakt. Hij vroeg haar de oren van het lijf over uit welke streek haar familie kwam, en Laura kwam tot de ontdekking hoe eenvoudig het was om een verhaal te verzinnen. Sterker nog, het vertellen van een fictief Schots familieverhaal ging haar gemakkelijker af dan een gesprek over haar echte leven. Toen hij haar naam vroeg, stelde ze zich voor als Olivia. En toen hij haar de volgende ochtend vroeg of ze al plannen had voor het weekend, was ze rond blijven hangen. Ze wist dat hij na het weekend terug naar Glasgow zou vliegen, en dat leek haar de perfecte manier om een einde aan haar avontuur te breien zonder iets te hoeven uitleggen. Nadat ze hem had uitgezwaaid op Schiphol, had ze nooit meer op zijn berichten gereageerd.&nbsp;&nbsp;&nbsp;



Maar toen de Schot terug naar huis was, ontdekte Laura dat ze eigenlijk nog geen zin had om Olivia in de kast op te bergen. Ze voelde zich mysterieus en bijzonder met haar rode lokken, en begon haar nieuwe uiterlijk aan te vullen met kunstmatig aangebrachte sproetjes. Ze kocht een geruit rokje en bijpassend kort topje, en bewerkte de foto’s zo dat haar heupen en billen een stuk voller leken dan haar middel. Voor haar gezicht had ze inmiddels een vaste routine op haar bewerkingsapps: amandelvormige ogen, glinsterende jukbeenderen, haar altijd gesloten lippen maakte ze vol en rond. Olivia Macleod bleek een hit op datingapps, en zo was er plotseling een nieuwe hobby geboren die veel weg had van een bevredigende combinatie tussen cosplay en fanfictie. Het was heerlijk om zelf de hoofdrol te spelen in haar verhalen en fantasieën, om een driedimensionale huid te creëren die haar perfect paste. Het gaf haar zoveel plezier dat haar fantasie zich bleef uitbreiden. Naast Olivia ontstonden Kimmy, Christina en Zuzu. Kimmy was Amerikaans, luid en extravagant, Christina een verlegen maar beeldschone boekenwurm die aan Oxford studeerde en Zuzu een alternatieve kunstenares die regelmatig van kapsel wisselde. En nu ze haar nieuwe blonde pruik binnen&nbsp;<s> </s>had, kon ze eindelijk beginnen met het vormgeven van haar nieuwste personage. Ze twijfelde nog tussen twee namen: Pippi of Dolly. Dit personage zou de ultieme mannenfantasie worden, had ze besloten. Schattig, energiek, spontaan, een beetje quirky. Eigenzinnig en poëtisch, een meisje dat op bewonderenswaardige wijze altijd de positieve en magische elementen van het leven kon blijven zien. Op Etsy had ze een extravagante roze bril gevonden, die ze direct had besteld. Het zou de perfecte accessoire zijn voor haar volgende fotoshoot. Er zou geen man zijn die de overduidelijk symbolische knipoog naar haar personage zou begrijpen. Dat maakte het des te leuker.&nbsp;&nbsp;



Nikki had Laura’s nieuwe rode haar aanstellerig gevonden. Haar ouders waren hun oudste dochter bijgevallen. Puur natuur was altijd mooier, was hun oordeel. Als je de genenloterij hebt gewonnen wel ja, had Laura willen zeggen. Maar in plaats daarvan had ze haar schouders opgehaald. Haar moeder interpreteerde de beweging verkeerd. Ze had een arm om haar heen geslagen en gezegd dat het rood gelukkig vanzelf weer uit zou groeien. Maar ze kon tussendoor altijd naar de kapper om het ongedaan te maken, zei Nikki. Ze kon nog wel een adresje aanraden. ‘Doe dat maar,’ had haar vader troostend gezegd. ‘Dan ben je zo weer de oude Muis.’ &nbsp;



Laura werd die ochtend wakker van de zon in haar kamer. Een straal licht viel op de lege pizzadoos, die besmeurd was met vetvlekken. Slaperig pakte Laura haar telefoon. Ze had een gemiste oproep van Nikki. Dat was ongewoon. Haar vinger zweefde boven het groene telefoontje. Maar Nikki had ook de tijd genomen om op haar appjes te reageren, bedacht ze zich. Nikki reageerde eigenlijk altijd alleen als het haar uitkwam. Laura schoof haar telefoon onder haar kussen, pakte haar tweede telefoon, en scrolde door de vele berichtjes die ze binnenkreeg via diverse apps. Het werd een drukke zaterdag voor Kimmy, Olivia en Christina.&nbsp; &nbsp;

Hee Muis, yes we zijn weer veilig thuis. Lief dat je het vraagt. Zanzibar was amazing, echt een aanrader. Zie je snel bij paps en...

Twaalf sierlijke, symmetrische lijnen. De olifant op Nikki’s onderrug zag er wat geïrriteerd uit, de huid rondom de lijnen was roze en opgezet. Nikki liet haar vingers voorzichtig langs haar rug glijden. Ze had het dier laten tatoeëren tijdens haar laatste dag op Zanzibar. Terwijl de tattoo artiest de naald over haar huid schraapte, filmde ze zichzelf met haar telefoon op een statief. De livevlog werd met hartjes bedolven door meer dan 30K van haar kijkers, die haar toestuurden dat ze er geweldig uitzag. Tijdens de vliegreis terug had ze spijt gehad van haar timing. De tattoo was groot en maakte dat ze niet lekker kon zitten. Eenmaal thuis had ze moeite het werk zelf goed in te smeren met de daarvoor bedoelde zalf. Bart had aangeboden haar te helpen, maar die hulp had ze afgeslagen. &nbsp;



Het privéstrand van hun verblijf had twee strandstoelen en een hangmat, daarnaast drie bijzettafeltjes, het hout was op een nauwkeurige manier afgebladderd om het de illusie van aangespoeld scheepshout te geven.&nbsp;In de riante moderne keuken een eettafel met vier stoelen, een bar met een espressomachine en vier krukken, het kastje daarboven gevuld met acht cocktailglazen, vier halve kokosnoten en zes kleine glazen kopjes om uit te drinken. In het hele logement was geen enkele mok te vinden. In de moderne badkamer stonden vijf grote vazen met daarin elk twee palmbladeren. Plastic, had Bart lachend vastgesteld. Het ergerde haar. Niet de plastic bladeren zelf, maar het feit dat hij daar de lol van inzag. Desondanks hadden ze een reel opgenomen waarin Bart grapjes maakte over de plastic entourage, want ook de kokosnoten bleken hartstikke nep. Haar volgers vonden het hilarisch dat zij en Bart de draak staken met het instagramparadijs. ‘Love it when you keep things real’ reageerde marloesfleur84. ‘Bart moet gewoon een regular worden in je reels, jullie zijn geweldig samen.’ zei Bloomsbabes, die ook emoji’s met hartjesogen had gestuurd. &nbsp;



Nikki opende haar instagram om een foto van haar onderrug te maken in de spiegel. Ze had veel vragen ontvangen over hoe de tattoo er nu na een paar dagen uitzag. Terwijl ze een pose zocht om haar rug zo egaal mogelijk te belichten, zwaaide de deur met een knal open. &nbsp; ‘Dát ziet er goed uit!’ &nbsp; ‘Jezus, ik schrik me kapot.’ &nbsp; ‘Hoeft niet, ik ben het maar.’ Bart trok Nikki naar zich toe en gaf haar een kus.&nbsp; Ze zuchtte. ‘Dat weet ik ook wel. Jij praat gewoon altijd zo hard.’ &nbsp; Bart grinnikte vrolijk. &nbsp; ‘Kan ik niet helpen. Ik zit nou eenmaal vol levenslust.’ Hij zakte neer op de rand van het bad.&nbsp; &nbsp; ‘Ik kwam eigenlijk vragen of je tevreden bent over de planten. &nbsp; ‘Wat?’ &nbsp; ‘De planten. Zijn ze goed verzorgd volgens jou?’ &nbsp; ‘Hoezo?’ &nbsp; ‘Dat meisje van PlantBnB vraagt om een review. Er is niks dood volgens mij, is dat 5 sterren waard?’&nbsp; ‘Dat wil ik eerst wel even zelf bekijken.’&nbsp; ‘Had ik kunnen weten. Mijn kleine controlefreak,’ murmelde Bart liefkozend.&nbsp;



Ze wachtte tot Bart de badkamer had verlaten voor ze verder ging met poseren. Om de een of andere reden lukte het vaak niet meer als hij erbij stond. Ze wist zelf ook hoe krom het was: ze kon er prima mee leven, nee, ze koos er zelfs van harte voor om online gadegeslagen te worden door duizenden anonieme volgers. Ze verdiende er haar geld mee. Vanuit de slaapkamer hoorde ze Bart niezen en daarna neuriën. Ze ademde diep in door haar neus zodat haar buik opbolde. Toen dat niet hielp, telde ze de gouden krullen in de omlijsting van de spiegel.&nbsp;&nbsp;



Ze had de tip gekregen van een vriendin die ze kende via Instagram. Op de borrel na een influencer-evenement hadden ze uren gepraat over hoe sociale contacten zo overweldigend konden zijn sinds de pandemie. Hoe de online wereld een veilige haven was geworden in vergelijking met het echte leven. Hoe vaak ze in conversaties op zoek waren naar een muteknop, of een mogelijkheid om het achtergrondgeluid in hun favoriete muziek te veranderen. Nikki had opgebiecht dat ze gek werd van dagelijkse geluiden. Toen de vriendin vroeg welke geluiden ze precies bedoelde, noemde ze de harde nies van Bart, het geluid van de tram naast het huis en hard pratende mensen. De vriendin herkende het probleem, en sluisde het advies van haar psycholoog door om bij overweldigende emoties iets neutraals te kiezen in de omgeving en daarop te focussen. &nbsp; ‘Als ik in de trein zit, tel ik nu bijvoorbeeld graag de bomen in het landschap. Dat helpt me enorm als ik word overvallen door anxiety.’ Sindsdien telde ook Nikki dingen in haar omgeving als haar emoties haar teveel werden. Ze had gemerkt dat het haar rust gaf. Tegen de vriendin noemde ze het effect ‘meditatief’, ook al had ze zelf nog nooit gemediteerd. De vriendin zei dat ze blij was dat ze kon helpen.&nbsp;&nbsp;



De spiegel had 22 krullen. Acht aan iedere lange kant, en drie aan de kortere. Ze had het om onduidelijke redenen fijner gevonden als de lange kanten zeven krullen hadden gehad in plaats van acht. Zo te horen had Bart nu zijn favoriete sitcom aangezet en zich voor de tv in de slaapkamer geïnstalleerd. Nikki had behoefte aan een lang, warm bad. Met de deur op slot, al haar favoriete verzorgingsproducten binnen handbereik, en het nieuwe seizoen van Emily in Paris. Ze had ook al een tijd een set geurkaarsen klaarstaan die ze van haar zusje Laura cadeau had gekregen. Ze bedacht dat ze haar nog moest appen, maar had daar even geen zin in. Helaas had de tattoo artiest haar afgeraden om in bad te gaan vanwege een verhoogd risico op infecties. Nikki besloot in plaats daarvan een muziekje aan te zetten en haar nieuwe peel off-masker te proberen, dat ze opgestuurd had gekregen van een luxueus merk dat met haar samen wilde werken.&nbsp;&nbsp;



Haar instagramposts met Bart werden altijd het meest geliked. Dat was bijzonder, want bij de meeste vergelijkbare influencers scoorden foto’s van alleen de influencer zelf het best. Ze kon zich er soms een beetje verbitterd over voelen. Ook als ze in haar bikini op een prachtig strand poseerde, prefereerden haar volgers de foto’s waarop Bart aan haar zijde stond. Nikki timmerde al vele jaren aan de weg. Ze was groot geworden dankzij haar make-up-hacks, maar gaandeweg was ze ook steeds meer over haar outfits, work outs en interieur gaan delen. Mensen bewonderden haar minimalistische stijl en noemden haar chique. Bart had zich lang afzijdig gehouden. Hij had weinig interesse in social media en spendeerde zijn tijd online vooral aan videogames en Netflix. Nikki had daar nooit problemen mee gehad. Ze vond het heerlijk om Bart voor zichzelf te hebben. Haar uiterlijk en stijl waren gemeengoed, een stuk van haarzelf wat ze met de hele wereld deelde. Maar haar relatie met Bart was alleen van haar. Twee jaar geleden was Bart tijdens een live tutorial per ongeluk de kamer binnen gelopen. Het was een kort en nietszeggend moment: hij was vergeten dat ze ging filmen en scharrelde even op de achtergrond in beeld om zijn sleutel te pakken. Tot Nikki’s verbazing was haar inbox daarna ontploft. Veel volgers hadden geen idee dat ze een vriend had, en de berichten dropen van nieuwsgierigheid. &nbsp; ‘Dat heb je mooi geheim voor ons gehouden!!! Maar als ik goed heb gezien wat voor exemplaar je hebt, snap ik wel waarom ;)’ stuurde een van haar vaste kijkers. Vanwege het groot aantal vragen had ze daarna een Q&amp;A met Bart opgenomen. Bart was op camera volledig zichzelf, was haar opgevallen. Hij was vrolijk, luid, nuchter en stopte zijn liefde voor haar niet onder stoelen of banken. Haar volgers waren bij de beelden volledig weggezwijmeld. Sindsdien had ze Bart steeds vaker toegelaten in haar online leven. Zijn aanwezigheid op haar feed had haar veel opgeleverd. Mensen bleken graag weg te dromen bij hun perfecte plaatje. De content van hun vakantie op Zanzibar had al haar persoonlijke likerecords verpletterd.&nbsp;&nbsp;



Nikki verbond haar telefoon met de bluetoothbox in de hoek, startte haar playlist Relaxed again en liep ondertussen richting de ladekast waar ze haar verzorgingsproducten bewaarde. Terwijl ze de lade opende, viel haar oog viel op de platte zenstenen die ze in een rechte lijn op de kast had gelegd. Eén, twee, drie… vier vijf zes? Het waren er zes. Het waren er zes, terwijl ze heel zeker wist dat het er eerder vijf waren geweest. Ze had ze voor haar vakantie al een aantal keer geteld. En ze had ze zelf aangeschaft. Vijf stenen. Vijf stenen omdat ze wist dat ze een oneven aantal wilde hebben, en omdat zeven stenen niet goed op de kast zouden passen. Het zou te druk zijn, er zou te weinig afstand tussen de stenen liggen. Het zou de esthetiek van de badkamer verpesten. Ze staarde naar het kleinste steentje. Nu ze er goed naar keek, was het duidelijk een ander soort steen. Het oppervlak was minder glad en de bolling was hoger dan van de afgeplatte zenstenen. Nikki pakte het steentje op. Op de onderkant was een klein kinderlijk hartje geschilderd, roze omringd door fijne witte stipjes. Ze voelde een rilling over haar rug lopen. De tattoo prikte even venijnig.&nbsp;&nbsp;&nbsp;



Barts liefde voor haar was altijd groot geweest. Toen ze een maand verkering hadden, liet hij een bos rozen bezorgen. Dertig rozen, één voor elke dag dat zij nu officieel de zijne was. In de weken, maanden en jaren daarna hield hij deze gewoonte vast. Hij overstelpte haar met aandacht, cadeautjes en verrassingen. En jarenlang voelde het elke dag als een warme douche op koude dagen. Zo comfortabel en allesomvattend dat ze zichzelf er niet toe kon zetten om de kraan dicht te draaien en zich af te drogen. Ze dacht dat ze nooit echt verzadigd zou kunnen raken van die overdaad, dat ze echt wilde dat ze voor altijd in die alsmaar blijvende stroom kon blijven staan. Maar sinds ze Bart op haar social media geïntroduceerd had, was er iets veranderd. Ze kon haar vinger er niet precies op leggen, maar ergens in de afgelopen twee jaar was hij haar teveel geworden. De hele wereld genoot mee van haar vriend, die luidruchtige prins op het witte paard die haar op handen droeg. Maar sinds zij hem zowel in haar echte leven als haar digitale wereld zag verschijnen, voelde het plotseling alsof ze voor een lachspiegel was gezet. Haar hele leven was gevuld met mijn lach, zijn blik, zijn uitspattingen, en de eindeloze digitale echo’s daarvan. Ze voelde zich verstikt. Vlak voor Zanzibar had ze hem het onvermijdelijke gevraagd. Of hij zijn liefde voor haar een beetje kon temperen. Of hij het voor de camera wilde bewaren, en haar in het echt een beetje ruimte kon geven. Bart had zoals altijd vriendelijk gereageerd. Hij had zelfs een beetje gelachen, en haar op haar kruin gekust. Tuurlijk, had hij gezegd. ‘Als jij dat nu nodig hebt, dan doe ik dat. Mijn kleine controlefreak.’&nbsp;&nbsp;



Sinds wanneer was het leven zo onoverzichtelijk geworden? Uit de slaapkamer klonken nog altijd verstomd de repeterende lachsalvo’s van Barts sitcom. Ze hoorde Bart gnuiven en daarna schateren. Die verdomde serie die hij al minstens vijf keer gezien had. Hoe vaak kon een mens om dezelfde grappen lachen? Nikki staarde naar het steentje in haar hand. Het piepkleine, infantiele hartje. Was dit Barts poging tot getemperde liefde? Of was dit zijn idee van een grap? Ze voelde zich in de zeik genomen. Haar hart bonkte tegen haar slapen. Ze pakte haar sport-bh, capuchontrui en joggingbroek van de kapstok aan de deur. Ademde diep in door haar neus. Sloop over de overloop langs de slaapkamer. Ze trok een paar gloednieuwe hardloopschoenen aan, opgestuurd door het merk waar ze een langlopende samenwerking mee had. In de lift appte ze Bart. &nbsp; &nbsp; Als je me zoekt: ben bezig met een nieuwe challenge. Testen hoe ver ik kan rennen op mijn nieuwe schoenen. Wacht niet op me met eten x&nbsp;

Twaalf sierlijke, symmetrische lijnen. De olifant op Nikki’s onderrug zag er wat geïrriteerd uit, de huid rondom de lijnen was roze en opgezet. Nikki liet...

Vergeef me Vader, want ik heb gezondigd&#8230;



Tegen mijn Tinderdate heb ik gezegd dat mijn vader vorig jaar overleden is aan een hartstilstand.



Kun je rouwen om iemand die niet dood is?



Elke keer als mijn moeder, zus en ik achter elkaar naar het verpleegtehuis fietsen, voelt het als een rouwstoet. Ik haat het om op bezoek te gaan, want ik wil de lopende, zachtaardige, pratende vader onthouden. Telkens moet ik de neiging onderdrukken om hem uit zijn lijden te verlossen. Zijn kleren ruiken naar die van een dreumes: gemakkelijk te kauwen voedsel en desinfectiemiddel gemengd met een vleugje urine. Zijn oude huiselijke geur is verdwenen: traditionele paella gemengd met AXE Dark Temptation en een vleugje tabak.



In de dichtstbijzijnde Mariakapel steek ik een kaarsje op zonder te weten waarvoor. Het Mariabeeld met kindje Jezus doet me denken aan mijn zus, die me een foto had geappt van haar zoontjes: de een met een snotneus en de ander met rode wangetjes door tandjes die maar niet door willen komen. Ze droegen dezelfde elfenmutsen (al voor de kerstkaart van volgend jaar). Ik stuurde een hart-emoticon, en wenste haar slaap toe.







Bij mijn moeder thuis hangt boven de bank een foto uit mijn vaders collectie: een maansikkel van ijs. Tegenwoordig doet me die denken aan de wazige foto’s op mijn vaders camera, die een afspiegeling zijn van zijn achteruitgang. Zojuist viel hij tegen me uit toen ik een mier van zijn tekening afsloeg. De tekening leek op die van een driejarige. Vroeger had hij dat geen kunst gevonden, laat staan zo tegen me geschreeuwd alsof ik hem mishandelde in plaats van het insect.



Als ik door de stapel met papieren op de bijzettafel blader, kom ik meermaals post aan hem geadresseerd tegen: ‘Voor de Heer Ros’ of ‘Aan de bewoners van’ – het nieuws dat hij hier niet meer woont, is niet doorgekomen. Vaderdag, verjaardagen en landelijke feestdagen zijn het lastigst. Er ontbreekt steeds een bord met Chinees eten, waardoor het moeilijk te negeren valt.



Hij is slechts 2.063 meter verderop, maar kan net zo goed op een andere planeet wonen. Ik ben jong, 25, en rouw wat te vroeg – zonder dat iemand het weet omdat er geen lijk of begrafenis is om het te bewijzen. Hierdoor voel ik me schuldig, want hoe leg je uit dat je iemand hebt doodverklaard, terwijl diegene nog ademt?







De tweede fase van rouw is woede. Mijn oma was echt oud. Het is altijd schrikken als het eenmaal zover is, maar uiteindelijk is het goed zo – of in de woorden van Disney: it’s the circle of life. Nu ben ik alleen maar boos op de mais die groeit zonder het licht van zijn flits, boos op de schaduw van zijn fiets die ontbreekt, boos op de wind waarin zijn woorden niet meer duidelijk klinken. Ik haat de foto’s die hij heeft gemaakt, omdat hij er zelf niet op staat en heb een hekel aan de sprookjes die hij me vroeger voorlas, omdat die nooit eindigden met ze leefden nog ziek en ongelukkig. Dan had ik liever willen horen hoe hij tijdens het regime van Franco in de gevangenis belandde en spoedig ontsnapte.



Ik ben gewoon woedend op alle kleine en grote gemiste momenten die zijn geweest en zullen komen: boos dat ik zijn geklap moest missen bij mijn toneeluitvoering en diploma-uitreiking, boos dat als ik later ooit kinderen krijg ze hem niet als opa zullen hebben. Boos dat hij de kinderen van mijn zus heeft mogen ontmoeten, maar ze niet zal zien opgroeien – en dat hij wel de partner van mijn zus heeft leren kennen, maar haar niet kan weggeven bij het altaar. Zelfs boos dat ik nooit meer hoef te zeggen dat hij de tuindeur moet sluiten vanwege de rook.



Daarnaast ben ik boos op de tabaksindustrie die aan zijn dodelijke verslaving flink verdient, op de dokters in het ziekenhuis die geen diagnose of geneesmiddel hebben gevonden, en op de verpleegsters in het verpleegtehuis die hem vergaten, nadat hij had gerookt, waardoor hij buiten onderkoeld raakte. Maar vooral op mijn vader omdat hij niet gezonder leefde of beter Nederlands sprak of gewoon vaker hier was. In mijn nachtmerries is hij de schuldige, degene die niet aan de elektrische sigaret wil of niet zijn medicijnen inneemt. Degene die ons allemaal wakker houdt met zijn manische buien.







Aangezien hij niet in de buurt is om mijn woede op af te reageren, ben ik boos op mijn zus en moeder. Omdat zij er anders mee omgaan dan ik, het anders zien dan ik, maar zich waarschijnlijk hetzelfde voelen als ik.



Mijn zus heeft als parttimehuisvrouw twee hummels en een bruiloft op de planning staan (naast een derde kind met bijbehorende zwangerschapshormonen). Ze manifesteert het geslacht met een doopsjurk, roze strik en flamengohakjes in maat 16. Ze doet aan zwangerschapsyoga, heeft een geüpdatet geboorteplan inclusief fotoshoot en gaat alleen nog naar cafés met een speelhoek.



Mijn moeder zit overspannen thuis als ex-mantelzorger genderneutrale babyoutfits te breien en knuffels te haken voor het volgende kleinkind. Ze kan zo een eigen babywinkel starten. Als er op Vinted een lading ongedragen babykleren- en schoenen te koop wordt aangeboden, denk ik meteen aan een overijverige oma. Ik lieg als mijn moeder aan de telefoon vraagt hoe het gaat en raak gefrustreerd als ze niet begrijpt dat ‘goed’ het tegenovergestelde betekent.             



En ik doe gewoon alsof er niets aan de hand is.







Na het uitgaan vertelde een vrouw van ongeveer mijn leeftijd over het overlijden van haar vader een paar jaar geleden. En het patatje joppie op mijn schoot werd zo doorweekt, alsof het over mijn eigen vader ging. Dus licht aangeschoten loog ik vanaf de stoeprand: ‘Wat toevallig, mijn vader is ook…’ Hij zou nu vast heel erg trots op me zijn.



Sindsdien vertel ik tegen semi-vreemden over mijn rouw, een erg geschikt gespreksonderwerp voor een eerste Tinderdate. Al spreekt iemands reactie hierop boekdelen. En vreemd genoeg lucht het uiteindelijk op, is dat niet ziek?



&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8211;



Wat vervelend voor je, sterkte.

Vergeef me Vader, want ik heb gezondigd&#8230; Tegen mijn Tinderdate heb ik gezegd dat mijn vader vorig jaar overleden is aan een hartstilstand. Kun je...

Mensen zijn als eksters, had ze vaak gedacht. Wezens die objecten meeslepen om een nest te bouwen, en daarna niet meer weten hoe ze aan al hun spullen komen. Prulletjes, wriemeltjes, dingetjes. Een mengsel van onbenullige, pretentieuze en dierbare bewijzen van hun bestaan.&nbsp;



Mila was te voet gearriveerd. Ze had in de ochtend college gehad en haar dienst bij Bar Dubrovnik begon pas om acht uur, wat betekende dat ze alle tijd had. Ze bezocht haar adresjes het liefst lopend. Ze hield ervan om door de stad te slenteren. Met één oog hield ze Google Maps in de gaten, en ondertussen speurde ze de grond af. Soms, als ze niks vond, liep ze zelfs een extra rondje. Maar vandaag had ze op haar route een glanzende marmerachtige knoop gevonden en zorgvuldig in het voorvakje van haar tas gestopt. Nu controleerde ze nog een keer in de app waar ze de sleutel kon vinden en stapte toen in de lift van het gebouw. Bij binnenkomst van het appartement trok Mila haar schoenen uit. Van haar moeder had ze geleerd dat ze dat altijd moest doen als ze te gast was, en zelfs nu ze door niemand ontvangen werd, kon ze de gewoonte niet van zich afschudden. Ze stopte de sleutel in haar broekzak, hing haar jas en tas aan de elegante houten kapstok en snoof. Ze rook de geur van zon op dichte ramen.



Er was een gieter klaargezet en tot Mila’s tevredenheid ook een plantenspuit. Ze had zich er al vaak over verbaasd: huizen tot de nok vol met planten, maar geen vernevelaar in zicht. PlantBnB werd vooral gebruikt door succesvolle dertigers en veertigers met lichte appartementen in de binnenstad. Mensen die ter decoratie veel planten in huis hadden genomen om daarna tot de conclusie te komen dat ze geen tijd of geen zin hadden om voor hun urban jungle te zorgen. De bewoners van Haaimanstraat 34 waren voor drie weken naar Zanzibar. Door de gigantische ramen op het zuiden zouden de planten in het huis verkruimelen als er niemand langskwam om op het groen te letten. Het appartement leek voor het grootste gedeelte uit glas te bestaan. Het was er warm en benauwd, ondanks de halfgesloten gordijnen. Mila opende een raam en besproeide daarna de reusachtige monstera die in de woonkamer stond. Haar vingers bevoelden de kurkdroge aarde. Ze bediende de plant met een extra scheut water, en gaf de grote bladeren een snel sponsbadje om ze van het stof te ontdoen. Daarna bewaterde ze lichtjes wat vetplanten en een plompe yucca bij het raamkozijn. Naast de grote lichte bank stonden wat verdwaalde pannenkoekplantjes. Terwijl ze hen water gaf, dwaalde haar blik af naar het glanzende, roomwitte leer. De bank zag eruit alsof er nog nooit iemand op had gezeten.  Mila vroeg zich vaak af waarom de buren van PlantBnB-gebruikers haar werk niet deden. Het leek haar een belachelijke overdaad, iemand via een app inhuren om de planten te verzorgen. Ze had altijd gedacht dat alleen mensen met een teveel aan geld en een tekort aan echte vrienden van dit soort diensten gebruik zouden maken. De oprichter van de app, Jeff van der Kust, leek haar precies zo´n type. Selfmade man Jeff. Wonderboy. Hij was een alumnus van haar universiteit, en werd uitgenodigd voor zo’n beetje ieder carrière-evenement. Een posterboy, boegbeeld van de potentiële glanzende carrière. Mila kon zijn kop niet meer zien. Het was inmiddels een vaste grap geworden in haar vriendengroep. Mannen zoals Jeff van der Kust waren verwende huilbaby’s die altijd de wind in de rug leken te hebben en al hun geld en energie in zaken staken waar de wereld geen centimeter mee opschoot. Ze bedachten diensten waarmee ze hun eigen stinkend rijke soortgenoten van nog meer bespottelijk gemak konden voorzien. Het was gemakkelijk om er woorden van walging voor te vinden, een snelle uitlaatklep voor frustraties die eigenlijk dieper en veelomvattender waren. Op een avond in de kroeg hadden ze voor de grap de app gedownload. Met overdreven stemmen hadden ze de reviews gelezen die in een strak gestileerd font op de app voorbij gleden. ‘PlantBnB is echt een lifesaver voor iedereen met een drukke baan en een liefde voor groen.’ ‘Geen groene vingers, toch de urban jungle die ik altijd al wilde. OBSESSED’ ‘Mijn plantenverzorgster heeft zelfs mijn tragische koffieplant weer tot leven weten te wekken, wat is deze witchcraft?!’ Mila en haar vrienden vielen haast van hun stoel toen ze de tarieven zagen die mensen vroegen voor hun groene gave.



Eenmaal thuis had Mila zich direct aangemeld. En zo was ze tot haar schaamte grootgebruiker geworden van Jeff van der Kusts verdomde app. Het voelde hypocriet, en ze had dan ook niks aan haar vrienden verteld. Maar hoe onzinnig ze het concept zelf ook vond, PlantBnB bleek een heerlijk baantje. Mila genoot van de stille, lege huizen, het geluid van het klotsende water in de gieter en de aanblik van de lichte waternevel die op de planten neerdaalde. Ze keek graag naar hoe de aarde het water opzoog en donker kleurde, en fantaseerde dat de planten een zucht van verlichting slaakte als ze langs was geweest. De bewoners van haar adresjes zag ze zelden. Het was vreemd hoe onzichtbaar ze was in diens levens, terwijl ze tegelijkertijd hun eigen levens zonder gêne aan haar blootstelden. Elk huis ging tijdens een bezoekje voelen als een grote etalage, een uitstalling van levensbewijzen. Het gevoel van voyeurisme had ze daarom allang achter zich gelaten. Deze mensen vroegen erom zich te laten bekijken. En Mila speelde het spel graag mee. Ze vergaapte zich aan de interieurs, de kledingkasten en de badkamers van haar opdrachtgevers. Ze ging op tijd naar haar adresjes en op bleef op haar gemak in de huizen treuzelen. Ze schoof even aan bij de keukentafel of plofte op de bank om de kussens te voelen. Of ze rommelde wat in de keukenkastjes, proefde de tandpasta, en snuffelde aan de parfum van de vrouw des huizes. Een enkele keer spoot ze wat op, om zich de hele dag luxueus en tegelijk een beetje vies te voelen. Het huis op de Haaimanstraat was geen uitzondering. In de schoenenkast vond ze een paar smetteloos witte hardloopschoenen, in de keuken ongeopende maar wel op kleur gesorteerde potjes kruiden. Het interieur ademde een irritant soort perfectie. Ze liep de badkamer in, waar ze minutieus opgestapelde handdoekjes, een schaal met ongebrande geurkaarsen en een gigantische spiegel met goudgekrulde omlijsting aantrof. Even vroeg Mila zich af of er überhaupt wel iemand in dit huis woonde. Het voelde niet alsof ze door iemands leven liep, maar door een filmset die voor een leven door moest gaan. Ze bewaterde de palm naast het badkamermeubel, en liep toen terug naar de gang, waar ze ruw een lade van een willekeurig kastje opentrok. Mila was opgelucht. De lade lag – zoals het hoort &#8211; vol met rommel. Een beduimeld vriendenboekje van vroeger, een HEMA-mapje met foto’s, oude verjaardagskaarten en een opgekruld post-it blokje, op het bovenste blaadje was in hanenpoten ‘Jij bent mijn liefste’ geschreven. Mila glimlachte. Mensen waren echt als eksters, dacht ze. Ze bewaarden dat waar ze zich onweerstaanbaar toe aangetrokken voelde. Vaak was dat: de herinneringen aan een rijk en vol leven (of de illusie daarvan). Spulletjes die een gevoel van luxe en comfort opriepen. Maar in deze la zag ze ook dat zelfs de meest protserige eksters een zwak konden hebben voor het onbenullige en verlepte, lelijke dingen bewaarden, omdat ze er zelf iets in zagen wat schitterde.



Ze was even bang geweest dat ze haar vaste routine had moeten verbreken. Maar nu Mila vastgesteld had dat er wel degelijk mensen in dit huis woonden, wist ze dat ze kon doen waar ze goed in geworden was. Ze pakte haar tas en opende het voorvakje. Op de grote glazen ronde tafel stalde ze haar schatten uit. De marmerachtige knoop van vanochtend. Het haarclipje van groen metaal. De deftig uitgevoerde aansteker, dat was een echte gelukstreffer geweest. Een rode vulpen. Een muntje van onbekende valuta. Een piepklein gehaakt gelukspoppetje. Een gladde, ronde steen, voorzien van een met kinderlijke hand geschilderd hart. In een flits dacht ze aan het badkamermeubel naast de grote palm. Daar lagen vijf perfect opgestelde zensteentjes. Mila stopte zorgvuldig haar vondsten terug in haar tas. Met de steen in haar hand liep ze naar de badkamer. Ze schoof alle stenen een paar centimeter naar rechts, en voegde aan het einde haar steentje toe, het beschilderde oppervlak naar onderen gericht. Ze zette een stap naar achteren en bekeek haar werk.



Mila wist sinds haar baan bij PlantBnB zeker dat intentie en toevalligheid in ieder huis voortdurend door elkaar heen liepen. De bewust geplaatste kapstok, waar in de haast van alledag jassen, sjaals en handschoenen overheen worden gedrapeerd en weer weggetrokken. De smaakvol gepositioneerde bank met ernaast het tafeltje waar altijd een verdwaalde pen of sleutel blijft liggen. Het aanrecht, waar vaak de broodrooster staat die eigenlijk voor het mooie even opgeborgen zou moeten worden. En de mooie kasten met lades die parafernalia aan het zicht onttrekken. Mila vermoedde dat deze esthetisch opgestelde zenstenen niet toevallig, maar intentioneel waren. Het was gewoonlijk niet haar stijl om te rommelen aan dit soort bedoelde opstellingen. Ze koos er meestal liever voor om dingen achter te laten die onder het gordijn van toevalligheid schuil zouden blijven. Het voelde lekker om te weten dat ze misschien ooit iets bij de mensen los kon maken. Een kleine rimpeling in het oppervlak, een moment van verwarring. Maar het mocht nooit groot genoeg zijn om haar reviews te beïnvloeden. Ze keek naar de stenen. Als je niet beter wist, waren het er altijd zes geweest.

Mensen zijn als eksters, had ze vaak gedacht. Wezens die objecten meeslepen om een nest te bouwen, en daarna niet meer weten hoe ze aan...

Vergeef me Vader, want ik heb gezondigd&#8230;



Ik heb mijn nicht Rachel, die parttime aan Oxford studeert, pure absint gegeven zonder te vermelden dat het geen nieuw sodamerk is.



Rachel [Nederlandse uitspraak: richel maar dan met een a van arrogant] komt aanrijden bij de familiebarbecue in een rode Volkswagen Golf, die erg lijkt op die van mijn overleden oma. Mijn nicht draagt bij het uitstappen grootmoeders ivoorkleurige Pradabroekpak en ruikt zelfs naar haar Chanel N°5. En dat is nog niet eens alles. Een schilderij dat ik voor mijn oma heb gemaakt hangt nu volgens Instagram boven haar Chesterfieldbank in Engeland. Wanneer ik haar hiermee confronteer, begint ze over haar sterke band met oma. Blijkbaar had Rachel genoeg geld voor een wekelijks vliegticket om op bezoek te gaan. De glinsterende ring die om haar pink zit, was daarnaast aan mij beloofd.



De knappe kistendrager Kaïn is niet komen opdagen, terwijl hij me naar Brabant zou rijden. Hij moest last-minute werken. Op een Instastory staat hij te zoenen met zijn collega en ‘zus’. Dus na een tirade in sonnetvorm heb ik hem geblokkeerd. Hopelijk hoef ik de komende tijd niet meer naar een begrafenis toe. Er moet een beroepscode komen om niet te daten met mensen in rouw.&nbsp;



De geur van aangebakken vleesvervangers stimuleert mijn vechtlust tijdens de jaarlijkse familiequiz. Het doet me denken aan de surprise-babyshower die ik voor mijn zus had georganiseerd, terwijl ze niet van verrassingen houdt. De vragen zijn nog net niet zo luguber als: ‘Zonder welk lichaamsdeel worden baby’s geboren?’, maar wel schurend: ‘Wie heeft als eerste in de familie gestudeerd?’ Rachel weet alle antwoorden, want ze heeft de quiz gemaakt. Is dat geen reden tot diskwalificatie? De prijs is een plastic medaille van de Action, maar toch.  







Tijdens de prijsuitreiking brengt Rachels speech me terug naar die keer toen ze me van de trap had geduwd, nadat ik haar lievelingsknuffel een make-over had gegeven met een schaar. Koprollend bolderde ik de trap af tot de muur in de hoek me opving. Zou Alice in Wonderland ook spierpijn hebben gekregen van al dat vallen of had ze konijnenoren geleend als helm? Mijn moeders handen voelden zacht aan, toen ze mijn hoofd naliepen op afwijkende deuken en vloeistoffen. Bovenaan de trap stond mijn nichtje als de hartenkoningin te genieten van het uitzicht, tot mijn moeders ogen haar gevonden hadden. Ze rende gillend naar haar kamer met een gehandicapte kolderkatknuffel.



‘Kinderen kunnen gelukkig wel tegen een stootje,’ zei mijn tante sussend tegen de andere genodigden, en stak nog wat extra wierook op. De ABBA-muziek werd in de huiskamer een streepje hoger gezet. Mamma mia, here I go again. Voor ik het doorhad, zat ik in een misplaatste plastic tuinstoel en kreeg ik een papieren bordje en vorkje in mijn handen geduwd – net alsof ik in de hoek was gezet, alleen dan met linzenvlaai als straf. 



Na zo veel lichaamsbeweging had mijn gekneusde lichaam zin in suiker. Mijn stem lag nog op de zesde traptrede, anders had ik om kersenvlaai gevraagd. Juist wanneer ik een hap wilde nemen van de steenvrucht (waar ik allergisch voor ben), liep er een mier over mijn vork. Hij bleef steken aan de punt en leek harakiri te willen plegen, zonder succes vanwege het meebuigende kindvriendelijke materiaal.



Ik had medelijden met de mier en wilde hem helpen door de vlaaipunt op de grond te gooien, maar ik had geen zin om de vloer te moeten boenen en werd al duizelig als ik naar mijn armleuning keek. Als een braaf meisje liet ik het gebaksbord onaangeroerd op mijn schoot staan, totdat de mier zich leek te vermenigvuldigen. Eentje had een uitgang gevonden en besprong me. Mijn stem was terug en ik gebruikte hem. Er vormde zich een kring van ramptoeristen om me heen. Niemand durfde me aan te raken. Met stoel en al ging ik naar buiten, waar we thuishoorden en de vloer in ieder geval zacht was. Mijn vader deed me een muts met hangoren op, terwijl de zon voluit scheen. 



De Aziatische weversmier kan volgens Google honderdmaal zijn eigen gewicht dragen, maar niet in kokend water zwemmen. Iedereen heeft zo zijn zwakke punten, dacht ik smakkend met een ijzeren smaak op de punt van mijn tong. Wraak smaakte helemaal niet zoet, maar jeukte erg.







Tijdens het inmiddels afgekoelde eten kan mijn nicht het over niets anders hebben dan hoe alles chiquer in Oxford is, van het kraanwater tot het accent. Irritante stopwoorden zijn er niets bij. Het voorgerecht bestaat uit het uitdelen van souvenirs: pennen, servetten en tandenstokers met vlaggetjes, waarop de hoofden van Kate en William zijn afgebeeld. Rachels hond Brutus heeft het beste Oxfordsouvenir gekregen: een hoodie, die een maat te klein is. Het hoofdgerecht staat in het teken van haar Britse vriendje Alexander, die ze heeft leren kennen tijdens het naspelen van Een Midzomernachtsdroom als Lisander en Hermia: ‘Britse jongens hebben tenminste nog manieren van hun ouders geleerd. Al kan het natuurlijk zijn dat Alexander hierop een uitzondering is, want zijn bloedlijn gaat helemaal terug tot Henry V. Wanneer we trouwen en kinderen krijgen, dan gaan we op het landgoed van zijn voorouders wonen. Barones Rachel klinkt niet verkeerd.’



‘Je moet echt eens op bezoek komen Eva, dan kunnen we samen Oxford onveilig maken. Natuurlijk kun je dan bij mij logeren, dan slaap ik wel op een luchtbed. En met de onderwatertrein ben je er zo.’ Met die woorden lijkt er eindelijk een einde te komen aan Rachels monoloog. Ik knik schaapachtig en mompel iets met ‘druk’. Mijn tante ziet haar kans schoon om als toetje over haar reuma te beginnen en al haar pseudowetenschappelijke middeltjes. Zo leer ik meer over de helende kaarsen van Gwyneth Paltrow, met de catchy titel: This Candle Smells Like My Vagina (75 dollar – pas op voor ontploffingsgevaar). ‘Ze voeden je innerlijke aspect,’ zegt mijn tante bloedserieus. Als ze tegen mijn zus begint over ‘vampire-facials’, ‘Viva La Vulva’ en luiers van zuivere alpacawol, vlucht ik naar de wc.  







Ik ken Oxford alleen van de boeken, foto’s en films. Natuurlijk wil ik me Hermelien wanen, alleen niet met Rachel. Liever logeer ik dan in een jeugdherberg op een matras met bedwantsen. Alleen dankzij de verkoop van mijn oma’s huis kan ze het collegegeld van £30.685 betalen. En het allerergste is: Rachel is niet eens zo slim. Toen ze in de brugklas zat, moest ik haar gratis wiskundebijles geven. Ze haalde delen en vermenigvuldigen steeds door elkaar.



Wanneer Rachel als een beenloze prinses om wat soda vraagt, geef ik haar een papieren beker pure absint. Het resultaat is dat haar Pradapakje na de eerste slok groen kleurt. Haar labradoodle Brutus, wiens buik net niet over de grond sleept, belandt op de intensive care met een Volkswagensleutel in zijn maag. Toen mijn nichtje aan het overgeven was, heb ik haar autosleutel afgepakt. Het kan dat ik die per ongeluk op de grond heb laten vallen. Maar dat mag je niet verder vertellen hoor, want Rachel heeft voor één keer in haar leven de schuld gekregen. En ik kan er toch niks aan doen dat ze een hondenbot als sleutelhanger heeft? Nu staan we quitte. Maar hoe kan ik boete doen, zodat ik de diamanten ring mag houden voor een hypothetisch aanzoek? Rachel heeft nog altijd Oxford.



&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8211;



Ach, het is ook wel een hele mooie ring. Bid de Engel des Heren.

Vergeef me Vader, want ik heb gezondigd&#8230; Ik heb mijn nicht Rachel, die parttime aan Oxford studeert, pure absint gegeven zonder te vermelden dat het...

De drummer

De gitarist

De pianist

De achtergrondzangeres

De fan

De zanger

Het concert

Zeven verhalen over de rockband der gebroken zielen

En nu staat het concert op het punt om te beginnen. De opening van de tour in de Ziggo Dome is uitverkocht, en dat is te horen aan het rumoer in het publiek. De gesprekken van 17.000 mensen die hier wekenlang naartoe hebben geleefd ballen samen tot een onverstaanbaar, luid gezoem. Duizenden hongerige magen, wachtend op hun favoriete maaltijd.



Ook backstage is het gezoem te horen. De bandleden maken zich allemaal op hun eigen manier klaar voor het optreden. De drummer luistert met een koptelefoon naar heavy metal, tikt met zijn vingers mee op de beat; de gitarist zit op een kruk strak voor zich uit te staren; de pianist gluurt door de coulissen de zaal in om de sfeer te peilen; de achtergrondzangeres loopt keer op de keer de toonladder op en af; de fan wil niemand in de weg lopen, heeft zich verdekt opgesteld in een hoekje; de zanger ijsbeert met zijn hand onder zijn kin heen en weer.



De zanger heeft zijn stem nog steeds niet terug. Voor iemand die straks voor duizenden mensen moet zingen is dat best een beetje problematisch. De afgelopen tijd hadden ze gerepeteerd terwijl hij vanaf de zijkant toekeek. Ze speelden simpelweg de opnames van zijn stem af terwijl de band de muziek speelde. Over een oplossing voor het concert zelf hebben ze het niet gehad. In stilzwijgen hoopten ze allemaal dat de stembanden terugkwamen. Of misschien durfden ze er niet over na te denken, dat het zonder zanger gedoemd was te falen.



Het ziet er echter niet naar uit dat de zanger zijn stembanden binnen de komende vijf minuten terug gaat vinden, en dus ijsbeert hij met een diepe frons door de gangen. Uiteindelijk stopt hij voor de gitarist, die zijn staarwedstrijd met de muur onderbreekt om naar de zanger op te kijken. Deze duwt zijn telefoon in zijn gezicht.



‘Ik kan het niet,’ staat er getypt.



‘Jawel,’ zegt de gitarist.



De zanger typt een nieuw bericht. ‘Hoe gaan we dit in godsnaam doen?’



De gitarist legt een hand op zijn schouder, glimlacht. ‘Vertrouw mij maar.’



De zanger schudt zijn hoofd en gaat verder met ijsberen, verloren in gedachten die elkaar steeds overstemmen. Hij beeldt zich in hoe het publiek begint te tieren nadat ze te horen krijgen dat hij niet kan zingen, dat ze zijn opgelicht. Hij ziet de tomatenregen al voor zich, hoe ze allemaal zullen schreeuwen om een terugbetaling. Voor eeuwig zal hij bekendstaan als de zanger die niet zingen kan. Deze avond zal de ondergang van de band betekenen. Vanaf volgende week staat hij in de supermarkt schappen te vullen, waar hij om het kwartier zal worden uitgescholden.



Misschien is het niet te laat om te vluchten. Voedselvergiftiging, een kapotte tourbus, ontvoerd door aliens &#8211; allemaal opties die door het hoofd van de zanger schieten. Afwezigheid is altijd nog beter dan een publiekelijke afgang, denkt hij. Op het moment dat hij zich om wil draaien om het op een lopen te zetten voelt hij een hand op zijn schouder. Het is de drummer. ‘We moeten op,’ zegt hij.



Het voelt alsof zijn voeten vastzitten in opgedroogd cement, maar voordat hij tegen kan stribbelen wordt hij door de drummer aan zijn arm meegesleurd, het podium op. Er komt een oorverdovend geluid uit de kelen van het publiek. Nu ze hem eenmaal hebben gezien kan hij niet meer terug. Oké, denkt hij, dan maar met opgeheven hoofd ten onder. Uit een soort reflex verschijnt er automatisch een glimlach op zijn gezicht en zwaait hij de zaal in.



Hij loopt naar het midden van het podium, waar er normaal gesproken een microfoon voor hem klaar zou staan. Ineens heeft hij geen flauw idee waar hij zijn handen moet laten. Hij probeert een paar houdingen uit – over elkaar, achter zijn rug – maar uiteindelijk steekt hij ze in zijn zakken en laat ze daar. Hij probeert de zaal in te kijken, gezichten te lezen. Zouden ze zich afvragen wat hij daar staat te klunzen?



Achter hem hoort hij de drummer zijn keel schrapen in de microfoon.



‘Halloooooo Amsterdam!’ Zijn stem echoot door de zaal. ‘Wat geweldig dat jullie er zijn. Hebben jullie er een beetje zin in?’



Er stijgt applaus en gejuich op uit het publiek. De drummer gaat verder.



‘Voor we beginnen een paar huishoudelijke mededelingen. Een paar maanden geleden ben ik mijn huis kwijtgeraakt in een brand. Maar dat weten jullie allemaal al. Wat jullie niet weten, is dat de afgelopen maanden voor de rest ook niet bepaald een pretje waren. Onze gitarist zit namelijk in een echtscheiding en krijgt zijn dochter amper nog te zien. De pianist is een pink verloren.’ Hier steekt de pianist zijn hand in de lucht, waarop een schok door de zaal gaat. ‘De achtergrondzangeres is in een tragisch ongeluk haar dochter verloren en tussen de coulissen staat een fan die een tijd lang heeft gevochten tegen depressie.’



De drummer laat een stilte vallen, de zaal mompelt onrustig.



‘En degene die ons er doorheen heeft gesleept, staat daar. Of hij het nou voor zichzelf deed of voor ons, hij heeft ons gepusht om door te gaan met het maken van dat album. Daarom staan we hier nu, met z’n allen. Door hem. En zoals jullie misschien al is opgevallen staat hij daar zonder microfoon een beetje doelloos te staan. Dat komt doordat diezelfde zanger twee weken voor dit concert zijn stem is verloren. Gewoon, plots, foetsie.’



Het rumoer in de zaal stijgt op. Het voelt als het moment waarop een komediant zijn tekst vergeet en het publiek zich afvraagt of dit onderdeel is van de act. Maar nee, dit is echt.



‘Ondanks alles hebben we er toch voor gekozen om het concert door te laten gaan,’ zegt de drummer. ‘Om jullie niet teleur te stellen, maar ook voor die arme man daar, die zanger zonder stem. We hebben dus alleen jullie hulp nodig. Wij spelen de nummers en jullie moeten zingen. Als jullie dat kunnen, tenminste…’



Het publiek begint te joelen en te applaudisseren. Natuurlijk kunnen ze dat. Daarom zijn ze hier gekomen. De zanger draait zich om, de drummer knipoogt naar hem.



‘Dat dacht ik al. Oké, meneer de zanger, dan mag jij plaatsnemen aan de rand van het podium en genieten van de show.’



De zanger loopt naar voren, gaat aan de rand van het podium zitten en staart de zaal in. 17.000 zielen staren terug.



‘Zijn jullie er klaar voor?’ roept de drummer. De zaal schreeuwt van ja, dus de drummer telt af en de band begint te spelen. Het publiek dat voor het podium staat begint voorzichtig, de eerste paar woorden nog amper hoorbaar, maar langzaam verspreid het gezang zich, als de rimpeling in het water als je er een steentje in gooit. De mensen achterin, de mensen op de eerste en tweede rang: een voor een schieten ze aan en beginnen ze mee te zingen. Langzaam maar zeker zwelt het gezang aan, net zolang tot het stemgeluid bij het inzetten van het refrein als een tsunami over de band heen valt. Het geluid is een symfonie van tragiek, die snijdt en streelt tegelijk.



Want als je goed de zaal in kijkt, zie je de gebroken zielen staan. Je ziet een man die zijn baan is kwijtgeraakt, met zijn arm om de schouders van zijn dochter wiens hart een week geleden in duizend stukjes is gebroken. Je ziet het kind met het gebroken been en krukken en dat toch zijn staplaats heeft gehouden. Je ziet de jongen die vroeger is misbruikt, de vrouw die nog steeds niet weet of abortus de goede keuze is geweest. Je ziet de oude man die zijn zoon al in geen jaren heeft gezien en die niet eens weet of hij inmiddels al een kleinzoon heeft. Je ziet het meisje dat is weggerend van huis en de ouders wiens dochter al jaren vermist wordt. Je ziet een vijftiger wiens leven zijn dromen voorbij is gestreefd en je vraagt je af hoe het kan dat dit alles je nu pas opvalt.



En dan kijk je naar de zanger… ach ja, die zanger. Je ziet hoe hij luistert naar het stemgeluid van 17.000 gebroken zielen. Je ziet dat hij zich nog even groot probeert te houden, maar als je hem door het gezang heen toefluistert dat het mag, dat het oké is, dat hij niet alleen is, barst hij uiteindelijk in tranen uit.

En nu staat het concert op het punt om te beginnen. De opening van de tour in de Ziggo Dome is uitverkocht, en dat is...

De zanger was zijn stem verloren. In plaats van dat hij als Gregor Samsa in een insect was veranderd, werd hij op een dag wakker zonder dat er tot zijn verbazing geen geluid meer uit zijn strot kwam.



Het was een droom, natuurlijk. Dat moest wel. Hij had de hele avond al vervelend gedroomd, dus dit was simpelweg de zoveelste nare droom. Echter, naarmate er steeds meer licht door zijn gordijnen kwam en hij iedere keer toch weer pijn voelde als hij zichzelf kneep, begon hij zich af te vragen of hij wakker was. Hij pakte zijn telefoon en het scherm lichtte op, het was half zeven. Hij kneep zijn neus net zo lang dicht tot hij bijna stikte. Toen wist hij het zeker. Attention, this is not a drill. De zanger was zijn stem verloren.



Hij haalde een paar keer diep adem. Misschien was hij gewoon schor, dacht hij. En moesten zijn stembanden nog een beetje opwarmen. Ja, dat was het vast. Een boterham en een glaasje melk moest helpen. Misschien nog een keelpastille of twee door z’n strot duwen en hij was weer klaar om te repeteren voor de tour, die al over drie weken van start zou gaan.



Toen hij er vier boterhammen, twee gebakken eitjes, vijf glazen melk en een hele verpakking Strepsils doorheen had gejaagd, begon hij paniekerig te worden. Hij banjerde door zijn appartement, alsof hij op zoek was naar een verklaring, een oplossing. Of misschien had zijn stem zich ergens in een hoekje van de kamer verstopt, zou hij straks vanachter een bank omhoog springen. ‘Gefopt! Was je daar even van geschrokken, hè?’



De zanger vond zijn stem niet terug, dus zag hij geen andere oplossing dan zijn dokter te bellen. Pas toen de dokter met een vriendelijke groet opnam vroeg de zanger zich af hoe hij in godsnaam van plan was zonder stem uit te leggen wat het probleem was, dus hing hij maar weer op.



Een kwartier later kwam hij op zijn fiets aan bij de praktijk. Achter de balie zat de doktersassistente zo druk op haar toetsenbord te tikken dat ze de zanger niet zag, dus ramde hij op het belletje. De assistente schrok op en keek naar hem.



‘Heeft u een afspraak?’



De zanger schudde zijn hoofd en wees naar zijn mond. ‘Ik heb geen stem.’ Hij hoopte dat ze kon liplezen. Aan haar blik – ze keek alsof er een buitenaards wezen voor haar stond – zag hij dat ze hem allesbehalve had begrepen. Hij reikte over de balie en griste pen en papier bij haar weg. Hij schreef: Heb geen stem. Geen afspraak. Moet dokter zien.



‘Ik ben bang dat u zonder afspraak nog eventjes zult moeten wachten, meneer. Dokter Jansma zit vandaag helemaal vol.’



De zanger pakte de pen weer op. Het is dringend.



‘Sorry, meneer. Ik kan wel een afspraak voor u inplannen? Verder kan ik niets voor u betekenen.’



De zanger rolde met zijn ogen. Stomme trut, dacht hij. Verlies zelf anders eens je stem, kijken of je dan nog steeds niets kunt betekenen. Met je kutafspraak. Hij maakte een gebaar waar hij welgeteld maar één vinger voor nodig had, stak de pen en het papier in zijn zak en liep verder. Hij probeerde elke deur in de praktijk, tot hij in de spreekkamer van de dokter terechtkwam.



Daar zat een man in zijn onderbroek op de behandeltafel, terwijl dokter Jansma zijn rug onderzocht. De man sprong van schrik van de tafel, ook al leek hij niet goed te weten wat verder zijn plan was. De zanger liep op de man af, greep hem bij zijn bovenarm en sleurde hem onder luid protest mee naar de gang, waar hij struikelde door de broek die nog op zijn enkels hing. De zanger ging weer naar binnen, trok de deur achter zich dicht en draaide hem op slot. Hij ging op de stoel tegenover het bureau van de dokter zitten wachten. De dokter stond van een afstandje verbouwereerd toe te kijken, de stethoscoop bungelde verloren om zijn nek. De zanger trok zijn wenkbrauwen omhoog, alsof hij de dokter probeerde te vragen of er nog wat van zou komen.



‘Waar denkt u dat u mee bezig bent?’ Dokter Jansma kwam nogal verongelukt over, vond de zanger. Nergens voor nodig.



De zanger pakte zijn pen en papier. Ik ben mijn stem verloren.



‘Dat kan dan misschien zo zijn, maar dat geeft u absoluut niet het recht hier zomaar binnen te stormen en, en…’ – hier zocht de dokter even naar woorden – ‘mijn patiënten wég te slepen.’



De zanger bleef de dokter onbewogen aanstaren.



‘U maakt maar een afspraak,’ ging de dokter verder. ‘En als u niet meteen mijn spreekkamer verlaat, bel ik de politie.’



De zanger zuchtte. Hij pakte zijn portemonnee en haalde zes briefjes van vijftig tevoorschijn, die hij op het bureau van de dokter wierp. Toen ze rustig op het bureau neer waren gedwarreld keek hij weer op naar de dokter, die nog steeds naast hem stond. Deze keer was het de beurt van de dokter om zijn stem te verliezen. Hij staarde met een lichte fonkeling in zijn ogen naar de briefjes op zijn bureau. Hij begon nog net niet te watertanden, de geldwolf.



‘Oké, u wint. Zegt u het maar. Of eerder: schrijft u het maar.’



Dus de zanger schreef en de dokter onderzocht. Hij deed enkele testjes, bevoelde zijn keel en keek in zijn mond. Hij tikte druk op zijn computer en na een kwartier had de dokter een oordeel.



‘Ik ben bang dat ik slecht nieuws heb. Het lijkt erop dat uw stembanden verdwenen zijn. Ja, ik zie u kijken, maar ik snap er ook niets van. Het is net alsof ze in het niets zijn opgelost. Ik zal u doorsturen naar het ziekenhuis voor verder onderzoek, maar één ding weet ik zeker: u zult nooit meer kunnen praten. Of zingen.’



‘Maar dokter, jij bent gek. Mijn stembanden? Verdwenen? Een geest heeft ze eruit gerukt, zeker? Dat kan toch niet, dokter? Je hebt het helemaal bij het verkeerde eind. Ze hadden jou nooit een diploma moeten geven, kwakzalver. Ja, een veterstrikdiploma misschien. Maar een dokter ben je niet, als je dit soort dingen roept. Hippocrates draait zich om in zijn graf. Ze zouden je moeten stenigen, voor het uitkramen van deze onzin. Een dokter, noemt dat zichzelf.’



Dit alles bleef hangen op het puntje van zijn tong. Dus liet hij zijn hoofd maar hangen, en slenterde met de fiets aan zijn hand in de regen terug naar huis.



*



Een week lang liet de zanger niets van zich horen. Hij reageerde niet op appjes, nam zijn telefoon niet op. Zijn stem was nog steeds weg en met elke dag die verging wist hij steeds zekerder dat er geen wonder zou plaatsvinden waardoor hij hem ineens weer terug zou krijgen.



Ja, een afgebrand huis, een scheiding, een verloren pink en een gestorven kind, dat was allemaal nog tot daaraan toe. Maar wat is een band met een zanger die niet zingen kan? Een televisie met een kapot scherm, een boek zonder letters, een schip zonder zeilen. Het concert was zo natuurlijk ook compleet nutteloos. Dat moest maar worden uitgesteld. Nee: afgelast. Die stem kwam toch niet meer terug. In zijn hoofd liep hij al rond in een klooster.



Uiteindelijk besloot hij dat het beter was om zo snel mogelijk tegen de band te vertellen dat de boel niet door zou gaan. Toen hij bij de eerstvolgende repetities de zaal binnenkwam gebaarde hij dat de drummer, de gitarist en de pianist hem moesten volgen naar een apart kamertje. De zanger had van tevoren iets uitgetypt in een applicatie. Hij drukte op play, hield zijn telefoon in de lucht en een blikkerige robotstem begon hakkelig te praten.



‘Vraag me niet hoe, maar vorige week zijn mijn stembanden verdwenen. Ik ga nooit meer kunnen zingen. Of praten. Het concert moet dus worden afgelast. Tenzij jullie iemand anders vinden. Wat mij betreft blijft de band bestaan, maar ik zal er geen onderdeel meer van zijn. Het was me een genoegen.’



Terwijl de robotstem dit alles zei, keek de zanger constant naar de grond. Nu hij hier stond, nu hij de woorden daadwerkelijk hoorde, moest hij zijn best doen om zijn tranen binnen te houden.



Het bleef een lange tijd stil. Het lukte de zanger niet om de bandleden aan te kijken, dus hield hij zijn blik naar beneden gericht totdat de drummer uiteindelijk sprak.



‘Het eerste concert is over twee weken,’ zei hij.



De zanger haalde zijn schouders op.



‘We kunnen het toch niet zomaar afblazen?’ zei de pianist ‘Al die tijd die erin is gaan zitten? Al die fans?’



De zanger typte wat in zijn telefoon: ‘Het heeft toch geen zin.’



Nog altijd durfde hij ze niet aan te kijken.



‘Jij bent niet goed bij je hoofd, jij,’ hoorde hij de gitarist zeggen. ‘Dat jij denkt dat je dit zomaar kunt flikken. Dat je hem daar uit z’n hotelkamer trekt omdat jij zo nodig nieuwe teksten moest schrijven. Dat je mij uit m’n scheiding haalt omdat de zanger per se wat wilde rommelen in de studio. Dat je deze hier met een pink te weinig in z’n pyjama over de drempel trekt omdat jij zo nodig een nieuw album op moest nemen. Dat je iemand uit haar rouwproces sleurt omdat meneertje graag op tournee wil. Een depressieve fan rekent op je en dan wil jij, uitgerekend jij alles twee weken van tevoren laten schieten? Jij denkt dat je er zo makkelijk vanaf komt? Dan ben je stommer dan ik dacht.’



De zanger was stil. Na een minuut typte hij weer iets. ‘Maar ik kan niet zingen. Wat ga ik dan doen?’



‘Boeit me geen reet,’ zei de gitarist. ‘Al koop je een eenwieler en ga je daar kunstjes op doen. Je zorgt maar dat je er staat. Dat ben je ons schuldig. Anders was alles voor niets.’



‘Sorry,’ klonk de robotstem. ‘Ik kan het niet.’



Hij hoorde voetstappen dichterbij komen en niet veel later voelde hij een harde pets in zijn gezicht.



Toen pas keek hij voor het eerst op. De gitarist keek niet boos. Toch zat er iets ijzigs in zijn blik, waardoor de zanger zich enorm klein voelde. De gitarist keek op hem neer, met een opgetrokken neus, alsof de zanger een stuk vuil was waar ze maar snel vanaf moesten. Zonder verder nog iets te zeggen draaide de zanger zich om, verliet het gebouw en droop hij af naar huis.



*



Het was diep in de nacht, toen de maan alweer aan zijn terugweg begonnen was en de zanger het gevoel had dat hij de enige was op de hele planeet die nog wakker was, dat hij een bericht stuurde in de groepsapp van de band der gebroken zielen.



‘Oké,’ stond er geschreven. ‘Het gaat door.’

De zanger was zijn stem verloren. In plaats van dat hij als Gregor Samsa in een insect was veranderd, werd hij op een dag wakker...

Vergeef me Vader, want ik heb gezondigd&#8230;



Op de begrafenis van mijn oma heb ik geflirt met de kistendrager.



Is dit oneerbiedig? Vast wel.



De eerste keer? Vast niet.



Een bruiloft is volgens romcomfilms befaamd om de one night stands; een begrafenis is gewoon de andere kant van de medaille. Mijn oma is afgelopen week overleden, gisteren was haar uitvaart. Mijn vader heeft die met een verpleegster via een livestream op honderd kilometer afstand gevolgd. Ik dacht dat alleen huwelijken en begrafenissen van royalty werden opgenomen. Heeft corona toch nog iets goeds gebracht, naast thuis werken in je pyjamabroek.







Ik spreek wat lieve woorden over mijn oma op gehorige hakken in een zwarte kanten jurk, waarvan een draadje loszit. Ze stierf aan Alzheimer. Wat ik vooral over haar weet, was dat ze net als ik van toneelspelen hield. De dramatische kant heb ik van haar geërfd. Ik vertel over alle logeeravonden en toneelstukjes die we op het bed uitvoerden, van Sneeuwwitje tot Hamlet. Mijn nicht Rachel vormt na mij performancekunstuit en zoekt live woorden op in een woordenboek, terwijl ze op een filosofische toon vraagt: ‘Hoe weten we of we leven, terwijl we net zo goed bij de doden kunnen horen?’ Ondertussen heeft Brutus eindelijk zijn blaf gevonden en vallen mijn neefjes in slaap.



Het gebedsprentje heb ik geschreven en mijn zus heeft het ontworpen. Voor Rachel moest Brutus’ hondenpoot onderaan de kaart worden afgebeeld. Mijn moeder en tante streden om de rest: welke houtsoort voor de kist, of er pioenrozen of hyacinten op werden gelegd en om de afspeelvolgorde van Ave Maria / Time To Say Goodbye / Rollercoaster. Het is als het plannen van een bruiloft, maar dan binnen een week. Wie doet dat eigenlijk als je kinderloos bent en geen familie over hebt? Voor de zekerheid heb ik maar mijn eigen begrafenis al gepland: Take Me to Church / Shake it Off / Let Her Go, een rode roos voor elk geleefd jaar en de goedkoopste kist, want die gaat toch in vlammen op.



Het overlijden van mijn oma was niet geheel onverwacht. De laatste maand lag ze in een diepe slaap, als een opgedroogd Doornroosje. Mijn zus vertelde aan haar bed dat ze zwanger is van een derde, en ik vertelde haar maar over de stand van zaken met Kees: ‘Ja, hij is heel lief, heeft me laatst deze ketting met mijn geboortebloem cadeau gedaan om te vieren dat we een maand samen zijn.’ Hopelijk hebben die hoopvolle woorden haar rust gegeven.



Mijn oma was een verzamelaar van eendenparafernalia, dus we liepen met twee glazen eendenbeeldjes naar buiten. Die stonden bij elke Sint en Kerst op de haard, met bijpassende accessoires. In de zomervakantie van 2010 had mijn nichtje Rachel er eentje onthoofd, toen we binnen voetbalden. We waren te lui om onze jas aan te trekken en naar buiten te gaan. Toen mijn oma boos vroeg wie de blauwe eend uit Milaan had omgestoten, wees de schuldige mij aan. Die avond kreeg ik geen slagroomijs met warme kersen.&nbsp;







Bij het zien van de afbeeldingen op het grote projectiescherm moest ik huilen. Maar niet om mijn oma. Mijn vader had de meeste foto’s gemaakt. Het was de wereld vanuit zijn lens bekeken, soms nog geen jaar geleden. Op een foto van het familiefeest van 2015 stond hij rechtop, hij was bezig z’n bril ietwat ongemakkelijk op zijn neus te zetten. Zijn hand lag op mijn moeders schouder, alsof hij haar krullen wilde aaien, mijn zus en ik lagen voorop op het gras tussen de anderen neven en nichten. Mijn jurk was te kort, dus ik zat er de hele tijd aan te trekken. De dag ervoor had mijn moeder hem op mijn verzoek ingekort, maar ik had geen rekening gehouden met door de knieën gaan.



Ik ben vergeten zakdoekjes mee te nemen, en het voelt respectloos om in de minuut stilte te praten. Na wat wanhopig om me heen te kijken, heb ik oogcontact met de enige andere in de zaal, die niet met zijn ogen dicht aan het bidden is. De jonge kistendrager geeft me godzijdank een pakje Kleenex. Ik knik hem dankbaar toe en pak het aan. Zijn warme vingers raken mijn koude klompen net iets langer aan dan nodig. Na het drogen van mijn gezicht, is hij alweer uit het zicht verdwenen. Achterop het plastic staat met zwarte stift zijn nummer geschreven. De inkt geeft af op mijn natte handpalm.



Bij de receptie is er geen plakkerige cake, maar zijn er Bossche bollen (een stuk moeilijker te eten zonder onder de slagroom te komen). Ter afleiding stuur ik het vervaagde nummer een berichtje en sla hem bij gebrek aan beter in mijn mobiel op als ‘Knappe Kistendrager’: Ben je klaar met werk? Zullen we iets afspreken? Ontmoet me buiten. (Ik kan niet dichten. Maar wilde romantisch doen. Dus schreef een haiku.)







Zijn naam is helaas niet Kees, maar Kaïn. Hij is wel romantischer. Elke ochtend wensen we elkaar goedemorgen en elke avond welterusten in de vorm van clichématige gedichten en foto’s. Ik kan flirttips gebruiken die verder gaan dan zwiepen met je haren en veel huid laten zien, geven priesters die ook? Mijn sexting gaat niet verder dan een foto sturen van een behabandje of kapotte panty.



Wanneer ik deze haiku’s stuur:



Als ik naar je kijk Is jouw spiegelbeeld zichtbaar Tot de lamp uit gaat



In morsecode Schijn ik nu deze woorden Geef me &#8217;n vampierkus



Krijg ik een foto terug van een zonsondergang of -opgang met als onderschrift: ‘Wou dat je hier was.’



In mijn laatste berichtje vanochtend liet ik de haikuvorm los:



Ik ben vergeten Dat ik een slot nodig heb Mag de jouwe door de mijne?



Ik wil iemand die mijn handen en voeten verwarmt wanneer de verwarming uit staat. Ik wil iemand die me ophaalt van het station wanneer de trein weer uitvalt. Ik wil iemand die me aan het lachen maakt met slechte grappen wanneer ik pijn heb. Ik wil iemand die voor me een lamp kan vervangen en heeft gekookt als ik thuiskom, ik wil iemand die vraagt hoe mijn dag is geweest als het antwoord een scheldwoord is en op het echte antwoord zit te wachten, ik wil iemand die ongevraagd advies geeft als ik het even niet weet en blijft herhalen dat het goed komt.



Nu heeft Kaïn niet meer gereageerd sinds vanochtend 08:09 uur. Denk je dat mijn vrije vers hem heeft afgeschrikt? Zou hij me al vergeten zijn of zou er een dode zijn gevallen en is hij gewoon aan het werk? Is het erg als ik op het laatste hoop?



&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8211;



Het komt wel goed. Bid een rozenhoedje.

Vergeef me Vader, want ik heb gezondigd&#8230; Op de begrafenis van mijn oma heb ik geflirt met de kistendrager. Is dit oneerbiedig? Vast wel. De...

De fan was depressief. Alleen wist ze dat zelf nog niet. Althans, ze wist het wel, maar ze durfde het niet uit te spreken. Het uitspreken maakte het echt, definitief. Ze moest gewoon op haar tanden bijten, doorpakken, de schouders eronder, huppakee. Niet lullen maar poetsen.



Maar het lukte niet. Elke dag waarvan ze tegen zichzelf zei dat het weer een nieuwe was, werd ze wakker onder een deken dat weer een stukje zwaarder leek dan de dag ervoor. De wolken waren donkerder, het regende vaker, de muren van haar kamer leken dichter op elkaar te staan dan eerst.



Zelf wist ze ook niet hoe het kwam. Anders had ze er wel wat aan gedaan. Er was geen dag, geen gebeurtenis die ze aan kon wijzen, niets waardoor ze kon zeggen: ‘Daardoor ben ik depressief.’ Ook al had ze dat gewild. Nadat ze zich een paar weken lang kut had gevoeld vroeg ze zich op een dag simpelweg af of ze niet gewoon depressief was.



En ja, de talloze websites beschreven precies hoe ze zich voelde. Ze bleef zoeken naar een bron die het tegendeel bewees, die haar zou vertellen dat ze zich nergens zorgen om hoefde te maken. Dat het vanzelf over zou gaan. Die website vond ze niet. Overal zeiden ze dat je erover moest praten en professionele hulp moest zoeken, maar wanneer ze dacht aan al het gezeur dat daarbij kwam kijken en aan alles wat men van haar zou denken, klapte ze haar laptop dicht en kroop maar weer onder haar dekbed.



Een paar maanden geleden was ze ontslagen van haar baantje en ze kon geen energie opbrengen om een nieuwe te vinden. Naar school hoefde ze allang niet meer, dus spendeerde ze het grootste gedeelte van de tijd op haar kamer. Ze kwam pas rond het middaguur uit bed, at beneden haar ontbijt en vertrok weer naar boven voordat haar ouders konden beginnen over een nieuwe baan. Op haar kamer keek ze series, dwaalde ze door YouTube en luisterde ze naar muziek. Aan het eind van de dag kon de fan zich vaak maar amper herinneren wat ze precies had gedaan. Het was alsof ze de wereld ervaarde in een verdoofde staat, waarin niets echt tot haar doordrong.



Ze lag op haar bed, scrollend door haar Twitterfeed met een serie op de achtergrond, toen er op haar deur werd geklopt. Ze reageerde niet. Pas na een paar seconden stilte kwam haar moeder de kamer binnenlopen.



‘Hey, lieverd.’ Ze ging op het puntje van het bed zitten. De fan richtte haar blik niet op van haar telefoon.



‘Hoe gaat het met je?’



De fan gaf geen antwoord. Ze bleef naar haar telefoon staren, maar registreerde amper wat er op het scherm voorbij kwam. Ze luisterde naar de stem, ademhaling en minuscule bewegingen van haar moeder. Die schoof licht ongemakkelijk over het bed en schraapte haar keel.



‘Je vader en ik zien je de laatste tijd zo weinig beneden…’ Wederom liet ze een stilte vallen, zodat haar dochter haar kon onderbreken en kon vertellen wat er aan de hand was óf dat ze haar gerust kon stellen. ‘En we maken ons zorgen om je,’ voegde haar moeder er nog aan toe, toen een reactie uitbleef.



Er raasden allerlei zinnen door het hoofd van de fan. Zinnen die haar moeder zouden vertellen hoe somber ze was, hoe nutteloos ze zich voelde, hoe ze soms dacht dat de wereld ook goed zonder haar kon. Dat het geen verschil maakte als ze vandaag in de badkuip haar polsen door zou snijden. Ze bedacht zich hoe fijn het zou zijn om door haar moeder vastgehouden te worden, om zich tegen haar aan te laten drukken. Toch bleef ze zitten op haar bed, met haar rug tegen de muur en haar ogen gericht op haar telefoon. Hoe graag ze misschien ook iets wilde zeggen of haar moeder wilde omhelzen of haar op z’n minst aankijken, iets hield haar tegen. Een onzichtbare muur, een onzichtbare hand die zich om haar keel klemde.



‘Je weet dat je met ons over alles kunt praten, toch?’



Ze knikte voordat ze het doorhad.



‘Oké… dus er iets niets aan de hand?’



‘Nee, mam. Alles prima.’ Haar stem kraakte, als een houten deur die al lang niet meer open was geweest.



Ze voelde haar moeder aarzelen. Ze wist dat haar moeder wist dat er wél iets aan de hand was, maar om de een of andere reden durfde ook zij het niet te benoemen. Het onuitgesproken woord hing als een verstikkende mist in de kamer.



‘Oké dan,’ zei haar moeder uiteindelijk. Na nog een paar seconden te hebben gewacht stond ze op en verliet ze de slaapkamer. Het leek alsof haar schouders lichtjes schokten. Toen de deur dichtviel en ze weer omlaag keek zag ze dat er tranen op haar scherm gedruppeld waren.



*



Haar favoriete band had onlangs een nieuw album uitgebracht. Dat niet alleen, een week eerder hadden ze ook aangekondigd dat ze op tournee gingen. Hoewel de fan een jaar geleden in een oogwenk een kaartje zou hebben gekocht, deed de aankondiging haar nu maar weinig. Ze scrolde niet eens verder om te kijken of ze bij haar in de buurt speelden voordat ze het scherm alweer weg klikte.



Dat was misschien nog het ergste: hoe weinig die muziek haar nu deed. Ze herinnerde zich hoe de band haar vroeger door de middelbare school had gesleept. Ze luisterde constant naar ‘You’re mine’ toen ze voor het eerst een vriendje kreeg, kocht alle lp’s voor de platenspeler die ze van haar opa kreeg. Wanneer ze ruzie had met haar ouders zette ze de muziek zó hard dat de ramen trilden. De posters van de zanger die in een microfoon stond te schreeuwen was hingen nog altijd aan haar muur. Wanneer ze luisterde naar de band was het niet zomaar muziek, maar voelde het als een geruststelling. Alsof die band alleen maar bestond om er voor haar te zijn.



Nu had de muziek al haar waarde verloren. Het nieuwe album raakte haar niet, stond alleen maar aan op de achtergrond, als ruis, zodat de stilte niet overheerste. Hoewel ze het album nu misschien al vijftig keer had gedraaid – deze vorm van marteling had ze zelf uitgevonden – kon ze nog steeds geen enkele titel of melodie reproduceren als je het haar zou vragen, laat staan dat ze de nummers kon meezingen.



Hoe hard ze het ook zette, haar gedachten overstemden de muziek. Ze dacht aan hoe het haar schuld was dat haar ouders zich zorgen om haar maakte, aan hoeveel makkelijker het zou zijn als ze er niet meer was. Ze vroeg zich af of ze haar nek zou breken als ze vanuit het raam met haar hoofd naar de grond zou duiken. En nog altijd was er niemand tegen wie ze het vertelde, ondanks dat de gedachten dat het morgen beter zou zijn inmiddels waren verdwenen.



Totdat op een dag haar moeder weer op de deur van haar slaapkamer klopte.



‘Schat? Ik heb iets voor je.’



‘Oké,’ riep ze terug, waarop haar moeder de kamer binnenkwam met haar telefoon in haar handen. Met een brede glimlach liep ze richting het bed.



‘Daar komt ze.’ Ze gaf de telefoon aan haar dochter, die een paar keer moest knipperen voordat ze geloofde wat ze zag: op het scherm zat niemand minder dan de zanger. Ze keek van de telefoon naar haar stralende moeder en weer terug, met een openhangende mond.



Nadat ze zich aan elkaar hadden voorgesteld en de fan haar mond weer dicht had, trok de zanger een serieuze blik.



‘Zo,’ zei hij. ‘Dus jij bent depressief.’



De fan draaide haar hoofd naar haar moeder, die rood aanliep en haar blik naar de grond richtte. De fan haalde haar schouders op.



‘Niet echt.’



‘Jawel, jij bent depressief. Je moeder heeft ons in een handgeschreven brief van zo’n tien kantjes alles verteld. Ook hoeveel jij vroeger naar ons luisterde. En nu heb ik een verrassing voor je, maar alleen als je het toegeeft.’



‘Als ik wat toegeef?’



‘Dat je depressief bent.’



‘Maar ik ben niet depressief.’



‘Ik weet niet hoe serieus jij jezelf neemt, maar mij hou je niet voor de gek.’ Op zijn gezicht hing de soort glimlach waarvan je wist dat je het nooit ging winnen.



De fan voelde de onzichtbare hand weer om haar keel klemmen. De woorden bleven ergens in haar strot hangen, als een braakbal die ze maar niet omhoog gehoest kreeg.



‘Ik weet hoe hij voelt, die hand. Gewoon wegslikken,’ zei de zanger.



Dus ze slikte, haalde diep adem en voelde de lucht haar longen binnenstromen. ‘Oké,’ zei de fan. ‘Ik ben depressief. Echt fucking depressief.’



‘Goed zo. En je zorgt maar dat je over een paar maanden beter bent, want dan ga je met ons mee op tournee. Het hele land door.’



Op dat moment voelde ze de sluizen opengaan. Er rolden tranen over haar wangen. Haar moeder kwam naast haar op bed zitten en legde het hoofd van haar dochter tegen haar borst. De fan voelde een warmte die ze een lange tijd niet had gevoeld. Pas toen het buiten donker werd en ze na uren te hebben gepraat de telefoon ophing, merkte ze dat ze kramp in haar kaken had van het glimlachen. Morgen weer een dag, dacht ze. Nu nog doorpakken.

De fan was depressief. Alleen wist ze dat zelf nog niet. Althans, ze wist het wel, maar ze durfde het niet uit te spreken. Het...

Vergeef me Vader, want ik heb gezondigd&#8230;



Op mijn vaders verjaardag heb ik gelogen dat ik een vriend heb, genaamd Kees.



Kees heeft groene ogen, een wipneus en bruine krullen. Ik laat op verzoek een stockfoto van hem zien aan familieleden. Ze vinden dat hij een aardige uitstraling heeft. ‘Hij kan zo model zijn’, zegt tante Cor bewonderend. Ik gris mijn mobiel uit haar klamme handen. Op het vergrendelde scherm staar ik naar de handjes van mijn neefjes, die ik voor het eerst vasthield in het geboortecentrum van Heerlen. Na mijn theaterpremière in Amsterdam Sloterdijk moest ik daarvoor de toeristische route door Nederland afleggen. Een reis met de NS is niet compleet zonder een onverwachte busrit.



Nu kan ik gelukkig de auto van mijn vader lenen. De kofferbak heb ik volgepropt met spullen voor een fout feestje: van verkeersbord met ‘60’ groot erop tot een lelijke opblaaspop. Mijn moeder kon de nacht voor zijn verjaardag niet slapen, daarom heeft ze vanillewafels, appelkaneelcake en chocoladetaart gebakken. Het lijkt alsof mijn vader op kamers woont. Alleen heeft hij niet een student als vervelende huisgenoot, die niet weet hoe een vaatwasser werkt, maar een kleptomaan genaamd Janine, die haar man niet meer herkent. De gemeenschappelijke ruimte versieren we met ballonnen met confetti erin, die zweeft na elke uitademing. Kleurrijke slingers hangen we aan de gordijnroede, maar moeten eraf worden gehaald vanwege de brandveiligheid. De verwarming lijkt op lichaamstemperatuur te staan.



Na wat ongemakkelijk vals gezang blaast mijn moeder de kaarsjes uit, want mijn vader spaart zijn laatste adem liever voor sigaretten. De thee is slap, de koffie is op. De taart smaakt eerder naar gesmolten was, dan naar chocola. Een te vrolijke stem van teleshopping klinkt hard op de achtergrond. Mijn vader vraagt ondertussen de hele tijd zacht hoe het met me gaat met wat onverstaanbare Catalaanse woorden ertussendoor. Gebocheld in zijn rolstoel zoekt zijn koude hand de mijne. Zijn huisgenoot Janine loopt met zijn geruite blouse aan rond. Dat was het cadeau van vorig jaar, toen zat hij nog in de versleten fauteuil thuis.



Ik kan hem niet lang recht in zijn scheve gezicht aankijken, dus ik houd maar mijn neefjes bezig met entertainment. De blauwe verfresten op hun outfits matchen. Die verf hoorde eigenlijk van hun handjes en voetjes op de verjaardagskaart te belanden. In een paar maanden hebben mijn neefjes veel geleerd: rechtzitten, van de commode rollen en naar je haren grijpen. Het cadeaupapier gebruiken ze graag als speelgoed.







Ome Paul komt binnen en geeft me een natte zoen op mijn wang. Elke keer als ik hem zie, krijg ik een doosje bonbons met hazelnootvulling dat over datum is, terwijl ik een notenallergie heb en hij niet eens officieel mijn oom is. Na verloop van tijd is het een bijnaam geworden, familievriend klinkt meer als een man in de bosjes – al past dat beter.



Mijn oma heeft corona en zit in quarantaine in haar te grote huis met wilde tuin. Mijn tante was overdressed in haar McQueen little black dress met Louis Vuitton-tas. Mijn nichtje had haar blonde hond Brutus mee. Hij heeft een groeiachterstand wegens stress en kan niet blaffen. Volgens mij heeft hij psychologische hulp nodig, en EMDR.







Vanwege het eigen risico heb ik geen zin om iemand te betalen om alleen maar te luisteren naar al mijn zorgen. Daarom ben ik hier in dit hok bij jou beland. Al voelt het een beetje eenzijdig aan, het lucht wel op. Het is fijn om te weten dat het tussen ons tweeën blijft. Straks loop ik naar buiten en is de kans groot dat ik je niet eens zal herkennen zonder je pastorale outfit.



Tegenwoordig kan ik niet langer tegen de narigheid van anderen. Een slechte gewoonte: alles vergelijken met mijn eigen ellende – wat aan beide kanten niet eerlijk is, pijn doet pijn. Alleen heb ik niet genoeg energie om me zorgen te maken over alweer de volgende crisis. Ondertussen protesteren in Frankrijk vijftienjarigen tegen de verhoging van de pensioenleeftijd. Ik erger me slechts als het ov weer platligt vanwege landelijke stakingen; de treinen en bussen wisselen elkaar af waardoor je afhankelijk wordt van een fictieve auto. Mijn zus is dan mijn taxichauffeur, terwijl we Carpool Karaoke naspelen.







Op het verjaardagsfeest wil ik niet op de groepsfoto, dus ik bied aan om het perfecte plaatje te schieten. De verpleegster behandelt mijn vader als een kind, wanneer hij naar buiten wil om te roken. En al heeft de rolstoel iets weg van een kinderwagen, daar houdt de vergelijking dan ook weer op. Na te hete melkflesjes vanwege een verkeerd ingestelde magnetron volgt het tranenuurtje. Een verse drol van Brutus, een gillende tante Cor, die erin trapt met haar Louboutins, en twee synchroon huilende baby’s maken het feest compleet.



De tiende feestgast, mijn nicht Rachel, vraagt of ik nu eíndelijk een vriend heb. En ik antwoord zonder aarzeling ja, terwijl haar labradoodle Brutus bevroren in de hoek staat. Janine probeert zijn halsband bij haar echtgenoot om te doen. Elk liefdesverhaal heeft een happy ending, als je weet wanneer je moet stoppen met vertellen. Ik wenste dat er een robot-Kees bestond, toen ik zojuist een noveenkaars in de kapel aanstak. Eigenlijk geloof ik niet in God sinds ik weet dat mijn vader Sinterklaas was. Mag ik dat hardop zeggen in een kerk? Die kan trouwens wel een rebranding gebruiken. Dan halen jullie misschien genoeg geld op om de verwarming aan te laten.



Ik vind dat de vraag of ik de liefde heb gevonden in dezelfde categorie valt als ongevraagd huisdieren- of babyfoto’s en filmpjes laten zien: het jonkie is de 157ste foto niet schattiger dan op de 156 foto’s ervoor. De volgende keer zeg ik dat ik een rijke man van in de tachtig aan de haak heb geslagen, dan willen ze hem vast niet zo gauw uitnodigen voor een familiediner. Ken je toevallig een Kees die ik kan inhuren en kan ik iets doen ter compensatie voor het liegen?



&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8211;



Helaas niet, bid maar het Morgengebed.

Vergeef me Vader, want ik heb gezondigd&#8230; Op mijn vaders verjaardag heb ik gelogen dat ik een vriend heb, genaamd Kees. Kees heeft groene ogen,...

De achtergrondzangeres is haar kind verloren. Het gezin – de vader, de moeder, de dochter – was op vakantie in Ierland en het waaide. Hard. Zoals dat alleen maar kan aan de rand van de wereld. Door de manier waarop de rotswanden uitstaken in de zee was het net alsof ze ergens naar reikten. Alsof er ooit zomaar een stuk was afgebroken en ze hoopten dat het ooit nog terug kwam drijven om zich weer bij hen te voegen.



Het gezin staarde achter een laag muurtje naar de meer dan tweehonderd meter hoge kliffen, terwijl onderaan de golven met onuitputtelijk geweld tegen de wanden stuk sloegen.



‘Het is zo… woest, die natuur,’ zei de achtergrondzangeres.



‘Alsof een paar reuzen die kliffen zomaar even uit de grond hebben gestampt.’ De vader legde een arm om haar heen.



De dochter draaide zich om, keek naar haar ouders omhoog. ‘Er bestaan toch helemaal geen reuzen?’



‘Klopt,’ zei een man die naast hen stond. ‘Kun je nagaan hoe sterk de mensen waren die dit hebben gemaakt.’



Het meisje keek de man met opgetrokken wenkbrauwen aan. ‘Hebben mensen dit echt gemaakt?’



De man lachte. ‘Nee hoor, ik maakte maar een grapje. Wil je weten hoe het wel is ontstaan?’



De dochter knikte gretig en zo ontstond er een gesprek tussen het viertal, dat echter al snel te technisch werd voor het dochtertje. De achtergrondzangeres en de vader luisterden aandachtig terwijl de man vertelde over erosie, water en wind dat stukjes steen mee de zee in neemt. Hij vertelde met het enthousiasme van een aardrijkskundeleraar, tot zijn blik viel op iets wat zich achter hen afspeelde.



‘Ho, volgens mij gaat uw dochter op avontuur.’



Ze was over het lage muurtje heen geklommen en stond nu dicht op de rand van de afgrond, tuurde op haar tenen naar beneden.



‘Jongedame,’ schreeuwde de achtergrondzangeres. ‘Jij maakt onmiddellijk dat je terugkomt.’



De dochter draaide zich om. ‘Maar vanaf hier kan ik het goed zien! Het is hier veel mooier!’



Juist op dat moment kwam de wind opzetten. De achtergrondzangeres werd zo hard aan haar jas getrokken dat ze struikelde. Ze moest zich aan het muurtje vastklampen om niet tegen de grond te smakken. Ze zag niet eens dat de windvlaag ook aan haar dochtertje trok, alsof een onzichtbare gedaante ineens aan haar capuchon sjorde. Ze zag niet dat haar dochtertje wild om zich heen maaide in de hoop iets vast te kunnen grijpen en ze zag ook niet hoe ze achterover tuimelde, de eindeloze diepte in.



Toen ze zich weer oprichtte was de achtergrondzangeres verstomd. De wind was gaan liggen. Ze hoorde niet hoe de mensen om haar heen gilden van schrik. De geur van de zee kwam haar neus niet meer binnen, haar mond was kurkdroog. Haar dochter was weg. Ze zag alleen een lege afgrond, een uitgestrekte zee en naar iets ongrijpbaars reikende rotswanden.



*



Het moest een begrafenis worden, vond ze. Haar dochter zou geen hoopje as worden. Iets dat pas zo kort op de aarde rondliep mocht niet nu al compleet weggevaagd worden. Ze had een graf nodig, een steen waar de achtergrondzangeres naar terug kon keren.



Ze hadden haar lichaampje, dat tijdens de val tegen de rotsen was geklapt en flink verminkt was, zo goed mogelijk hersteld, zodat ze in ieder geval nog een beetje leek op de dochter die ze ooit was. Toch lukte het de achtergrondzangeres niet om in de kist te kijken. Het was alsof een magneet haar blik naar de grond trok en iedere keer dat ze het probeerde, kwam ze niet voorbij dan de rand.



Ze keek wel toe toen ze de kist lieten zakken. De vader hield haar vast en ze had een zwarte sluier voor haar ogen. Waarschijnlijk hielp dat. Zo kwamen de beelden minder hard binnen en was het net alsof ze door een oud televisiescherm naar een trieste film keek, alsof het niet haar dochtertje was dat daar in de aarde verdween.



Later die middag, toen de achtergrondzangeres en haar man terug naar de auto liepen, kwam er iemand op hen af. Hij droeg een zwart pak en een pet die zijn ogen met schaduw bedekte. Door haar sluier kon de achtergrondzangeres niet zien wie het was.



‘Gecondoleerd,’ zei de man met een zware stem. ‘Ik kan me niet voorstellen hoe het is om zoiets mee te maken.’



Aan zijn stem herkende ze hem meteen. De zanger. Ze kon zich niet herinneren dat ze hem had uitgenodigd. Ze kon zich zelfs niet eens herinneren dat ze hem van het overlijden van hun dochtertje had verteld. Wat deed hij hier? Ze kon niks beters verzinnen, dus besloot het maar gewoon te vragen.



‘Waarom ben jij hier?’



De zanger glimlachte. ‘Je hebt vast al meegekregen dat er een nieuw album uit is. Van de band. En we hebben het nog niet aangekondigd, maar we willen binnenkort op tournee. Dus eigenlijk is mijn vraag of je binnenkort langs kunt komen om alvast wat te repeteren.’



Haar mond viel open en ze staarde hem aan. Had hij dit werkelijk aan haar gevraagd? Op de begrafenis van haar dochter? Waar haalde hij het gore lef vandaan? Hij was hier helemaal niet om zijn steun te betuigen, hij was hier omdat hij zo nodig op tournee moest.



‘Je bent een egoïstische klootzak, weet je dat?’ Ze sloeg hem vol in het gezicht. Ze draaide zich om en ze reden weg, lieten de zanger met een rode wang achter.



*



In de weken die volgden probeerde de zanger haar keer op keer te bellen. Wanneer ze niet opnam stuurde hij talloze sms’jes. Ze hadden haar nodig, typte hij. Zonder haar stem was een tournee de moeite niet waard, hield hij vol. Het zou haar goed doen, zei hij. Ze negeerde hem volledig.



Terwijl haar man langzaam maar zeker weer naar zijn werk ging, zat zij thuis op de bank. Vroeger had ze nog het zingen, maar sinds het verlies van haar dochter had ze zich daartoe niet meer kunnen zetten. Er waren dus geen redenen meer over om de buitenwereld op te zoeken en ze kon binnen de veilige muren van haar huis blijven, waar ze alleen was met haar gedachten. Ieder belletje en elk sms’je van de zanger deed haar herinneren aan de dag van de begrafenis, dus toen de zanger na een maand nog niet was gestopt, blokkeerde ze zijn nummer.



Een paar dagen later kwam haar man thuis van werk. Hij hield zijn telefoon in de lucht.



‘Hij belt mij nu ook al. Hoe is hij überhaupt aan mijn nummer gekomen?’



‘Zeg hem maar dat hij dood kan vallen, met z’n tournee.’



Haar man zuchtte. ‘Schat… ik heb eens zitten denken, en volgens mij-‘



Ze wierp hem een waarschuwende blik toe.



‘Nee, alsjeblieft,’ ging hij verder. ‘Luister nou. Ik denk dat hij misschien gelijk heeft, die zanger. Dat het zingen je goed kan doen.’



Ze keek hem aan alsof hij had voorgesteld hun dochter achterna te springen. ‘Ben je serieus? Je denkt toch zeker niet dat ik kan zingen in deze staat? Of ben je alweer zo druk met je werk dat je bent vergeten dat onze dochter dood is?’



‘Vergeet niet tegen wie je het hebt. Ze was evenveel mijn dochter als de jouwe. Ik rouw evenveel als jij.’



Ze richtte haar blik naar de grond. ‘Sorry,’ mompelde ze.



‘En zij was jouw grootste fan. Ik kan me niet voorstellen dat ze had gewild dat je om haar zou stoppen met zingen.’



Ze was een tijdje stil. ‘Het voelt zo snel, allemaal. Te snel.’



‘Toch denk ik dat je het moet doen.’



Er rolde een traan langs haar wang richting haar mondhoek. Ze ving hem op met haar tong, proefde het zout en knikte. Ze pakte haar telefoon, deblokkeerde het nummer van de zanger en opende hun chat.



Oké. Zeg maar wanneer ik waar moet zijn.



*



Een hoop mensen waren druk in de weer met materialen, instrumenten en kabels. De meeste mensen kende ze van vroeger, uit zalen en repetitieruimtes zoals deze. Ergens voelde het fijn om weer met hen samen te zijn. Niemand vroeg met medelijdende ogen hoe het met haar ging, alsof ze van tevoren met z’n allen hadden afgesproken het er niet over te hebben. Natuurlijk was er ook een kans dat niemand überhaupt iets wist. In ieder geval was ze opgelucht dat ze er niet over hoefde te praten.



De zanger omhelsde haar en bedankte haar dat ze er was. Hij zei dat hij het meende dat er zonder haar stem geen tournee zou zijn geweest. Ze wisselden wat beleefdheden uit, waarna de zanger zijn keel schraapte.



‘Oké, straks gaan we de eerste paar nummers doorlopen. Maar voordat we beginnen wil ik dat je iets voor me doet. Ik wil dat je op dat podium klimt en voor ons gaat zingen. Voor de crew. Je mag me niet vragen waarom.’



‘Waarom?’



De zanger grijnsde. ‘Doe nou maar.’ Hij liep weg, begon de bandleden en crew te verzamelen. Hij wees ze een plek op de stoeltjes voor het podium. De achtergrondzangeres keek van een afstandje toe.



Toen de lichten werden gedempt en het publiek stiller werd, liep ze zonder dat ze het doorhad naar voren en klom ze op het podium. De spotlight scheen fel in haar ogen en nu ze hier eenmaal stond had ze geen idee wat ze hier deed.



‘Wat moet ik zingen?’ vroeg ze in het luchtledige.



‘Doe maar iets.’



Ze sloot haar ogen en begon. Klein, zacht, met een trillende stem. Langzaam maar zeker vergat ze de crew, de bandleden, de zanger. Haar hoge stem werd zekerder en vulde de zaal, drong de buitenwereld weg, raakte iets in haar dat openbrak.



Ze had haar ogen dicht, dus kon niet zien hoe haar stem de anderen tot tranen bracht. Wel rook ze zoutige zeelucht, ze voelde de wind langs haar gezicht strijken. Ze reikte naar iets, ongrijpbaar ver weg. Voor haar ogen danste haar dochter, die op haar tenen over een muurtje naar de kliffen keek. En ze kon zweren dat ze haar kon horen zingen.

De achtergrondzangeres is haar kind verloren. Het gezin – de vader, de moeder, de dochter – was op vakantie in Ierland en het waaide. Hard....

De pianist was zijn pink kwijt. Tot aan de knokkel. Zijn hele leven was hij al bang dat het zou gebeuren en nam hij alle mogelijke maatregelen om het te voorkomen. Hij zou koste wat het kost zijn leven doorkomen met alle tien vingers nog aan zijn hand.



Hij was een hobbyklusser, iemand die zijn eigen stoelen maakte die allesbehalve comfortabel waren om op te zitten, maar waarvan het bloed, zweet en de tranen aanvoelden als een kussentje. Zijn pronkstuk, een handgemaakte piano die hij een prominente plek in huis gaf, kostte hem zo’n drie maanden van zijn leven. Nee, het was zeker niet de Fazioli in de opnamestudio. Het was eerder de soort schelle piano die je vond in een kleine, bruine kroeg. Net verkeerd gestemd en eigenlijk alleen geschikt om Billy Joels ‘Piano man’ op te spelen voor een dronken publiek. Toch was die piano zijn favoriet.



Zijn hobby en zijn angst om een vinger te verliezen gingen slecht met elkaar gepaard. Een verkeerde hamerslag, een uitgeschoten hand op de tafelzaag, een overhaast geplaatste klem – er waren ontelbare manieren waarop zijn belangrijkste ledematen buitenspel konden worden gezet. Hij zorgde er dan ook voor dat er overal waar het kon beschermingskapjes overheen zaten, dat hij beschermende handschoenen droeg, dat hij altijd minstens drie keer de positie van zijn vingers controleerde voordat hij iets deed. Zijn maatregelen hadden zijn vingers al een paar keer van een ondergang gered en zo was hij vijfendertig jaar ongehavend doorgekomen.



Des te tragischer is het feit dat hij op 1 januari, toen hij de ravage van het door de relschoppende jeugd afgestoken vuurwerk aan het opruimen was en hij onwetend iets opraapte wat achteraf een nog onontplofte Cobra bleek te zijn, zijn rechter pink verloor.



*



In het ziekenhuis keken ze hem boos aan toen hij vertelde dat het door vuurwerk was gekomen. Ze rolden zuchtend met hun ogen toen hij vertelde dat hij niet degene was die het had afgestoken. Klagend over de jeugd van tegenwoordig die steeds wilder werd, de laksheid van de overheid en het vuurwerk dat steeds explosiever werd, maakte de arts een mooi stompje van wat ooit zijn pink was geweest.



Toen hij na een paar dagen weer thuiskwam ging hij meteen op zoek. Misschien had iemand de vinger al opgeruimd, was hij in een struik beland of had de Cobra hem naar een andere dimensie gebombardeerd, maar in ieder geval kon de pianist zijn pink nergens meer vinden. Hij wist eigenlijk ook niet zo goed waarom hij hem zo graag wilde hebben. Als aandenken, misschien. Of hij dacht dat hij hem er zelf nog aan kon lijmen.



Al had hij dat laatste waarschijnlijk toch niet gedaan, want nadat hij uit het ziekenhuis terug was gekomen kwam hij niet meer in zijn schuurtje. Ook zijn piano liet hij staan. Sterker nog: hij deed zijn schuur op slot en legde een plastic zuil over de piano in de woonkamer, zodat hij er niet eens meer naar hoefde te kijken. Ja, de zanger had hem laatst verteld dat er een nieuw album zou komen en dat hij hem zou bellen om het een en ander op te nemen, maar dat was voor latere zorg. Eerst maar eens oefenen met andere dingen voordat we verdergaan met het echte werk, zei de pianist tegen zichzelf.



Het vasthouden van zijn telefoon, bijvoorbeeld. Nu pas besefte hij dat zijn telefoon eigenlijk altijd op zijn pink had geleund, dus moest hij een nieuwe manier vinden om comfortabel te appen, die hij maar niet leek te vinden. Toen hij zijn telefoon na een paar dagen voor de tachtigste keer uit zijn handen had laten vallen pakte hij hem in een opwelling op en smeet hem kapot tegen de muur. Zo was het probleem ook weer opgelost.



Ook voor het schillen van appels, het typen op een toetsenbord en het strikken van zijn veters moest hij nieuwe strategieën vinden. Het ging vrijwel nooit zoals hij wilde. Dus stopte hij met het eten van appels, deed hij tot zijn frustratie een uur over het typen van een zin en propte hij na een kwartier worstelen zijn veters in zijn schoenen. 



Als hij zijn hand een tijdje niet had gebruikt voelde het net alsof die pink er nog zat. Wanneer hij een glas water vast wilde pakken herinnerde hij zich pas dat hij geen pink meer had toen hij het glas van schrik kapot had laten vallen. Zo werd hij constant herinnerd aan zijn gebrek, zijn handicap, aan het feit dat zijn lichaam hem in de steek had gelaten. Het liet zijn bloed koken. De piano bleef wekenlang onaangeroerd in de hoek van de kamer staan.



*



Zoals hij al had gevreesd belde de zanger na een paar weken. Op zijn huistelefoon, want zijn mobiel had hij nog niet vervangen.



‘Gast, je bent onbereikbaar,’ zei de zanger. ‘Heb je je mobiel verstopt?’



‘Mijn oplader is kapot.’



‘En je hebt geen geld om een nieuwe te kopen?’



‘Geen tijd.’



‘Je hebt geen tijd om naar de winkel te gaan voor een oplader? Zit je de hele dag aan je pik te sjorren, of zo?’



‘Nee.’



Dit ging zo nog een tijdje door, totdat de zanger er genoeg van kreeg.



‘Oké, jij je zin, geen telefoon. Anyway, vrijdag gaan we nummers opnemen in de studio. Ik mag hopen dat je daar wél tijd voor hebt.’



‘Ik ben ziek,’ zei de pianist.



‘Ziek? Je klinkt kerngezond.’



‘Koppijn kun je niet horen, hè.’



‘Jezus, wat heb jij?’



De pianist bleef stil, luisterde naar de steeds luider wordende ademhaling van de zanger.



‘Oké, dan zeg je lekker niets. Je zorgt maar dat je op tijd uit bent geziekt. De boeking staat voor vrijdag. Ik zie je daar.’ De pianist hoorde aan de andere kant van de lijn nog een ongelovig lachje voordat de zanger ophing.



Die vrijdag bleef hij thuis. Hij liet niets van zich horen, had de huistelefoon uit de stroom getrokken en de gordijnen niet open gedaan. Die ochtend kleedde hij zich zelfs niet fatsoenlijk aan en liep hij nog steeds in zijn pyjama rond toen om half drie ’s middags de bel ging en hij de deur opendeed. De zanger stond met zijn handen in zijn zij en trillende neusvleugels voor de pianist.



‘Wat ben jij aan het doen?’ vroeg hij.



‘Ik was toch ziek?’



‘Je lult. Meekomen.’ De zanger pakte hem bij zijn pols, trok hem over de drempel en trok de deur achter hem dicht.



‘Mijn sleutels liggen nog binnen, eikel.’



‘Volgens mij klinkt dat als een jou-probleem,’ zei de zanger, waarna hij hem met grof geweld mee sleurde naar de auto.



‘Wacht. Wacht nou even! Ik kan écht niet spelen.’



De zanger liet hem los en de pianist stak zijn rechterhand de lucht in. Hij had verwacht dat de zanger zou schrikken, zich zou verontschuldigen, hem misschien wel zou troosten, maar in plaats daarvan staarde hij hem onbewogen aan.



‘Dus?’ vroeg hij.



‘Wat nou “dus”? Ik. Mis. Een. Vinger. Zo kan ik toch niet spelen?’



‘En de drummer mist een huis en de gitarist mist een vrouw en dochter. Zij spelen ook. Die pink van jou kunnen we ook wel zonder.’



Zo geschiedde. Ze reden naar de studio, waar de gitarist en de drummer op hen zaten te wachten. De zanger zei dat de pianist zonder rechter pink ging spelen alsof hij aankondigde dat hij straks nog wat boodschappen moest halen. De anderen knikten simpelweg. De pianist ging achter zijn Fazioli zitten en liet zijn negen vingers voorzichtig over de toetsen glijden. Hij deed zijn ogen dicht, probeerde zich voor te stellen dat zijn pink nog aan zijn hand zat en begon.



En ja, het klopt dat ze niet de sterren van de hemel speelden. Het verbrande huis, de vechtscheiding, de missende pink: het was allemaal in de muziek te horen, maar de band luisterde amper naar wat ze deden. De gebreken konden hen gestolen worden. Zij waren daar en speelden met elkaar. Een zanger en drie gebroken zielen in een kamer, samen.

De pianist was zijn pink kwijt. Tot aan de knokkel. Zijn hele leven was hij al bang dat het zou gebeuren en nam hij alle...

Vergeef me Vader, want ik heb gezondigd&#8230;



Ik heb gedaan alsof ik zwanger was om gratis eersteklas te kunnen reizen met de NS.



Er was geen plek in de tweede klas. Daarnaast kreeg ik spierpijn van het bewaren van mijn evenwicht in een scherpe bocht, en het ontwijken van ledematen. De trein doet me denken aan een clownsauto, waarin het wereldrecord mensen proppen in elk spitsuur wordt gehaald. Ik begrijp dat een zwangerschap faken vrij ver gaat, maar het is niet zo dat de NS extra verdient aan een lege stoel. En dan is mijn opgeblazen buik in de avond tenminste ergens goed voor. Misschien zorgt het wel voor slecht karma. Al weet ik niet of ik kinderen wil. Mijn algoritme denkt van wel, want er poppen regelmatig reclames van ultrasnelle zwangerschapstesten op. Waarschijnlijk komt dat omdat ik net tante ben geworden. Ik ken ook de namen van de kinderen van tientallen mommy influencers en volg hun eerste hapje, stapje en poepje.



Eigenlijk weet ik het wel. Ik wil kinderen, maar niet alleen. Bij mijn zus zie ik al hoe lastig het is met zijn tweeën (eigenlijk zessen, als je alle gratis oppassers meetelt: schoonouders, mijn moeder en ik). Het oude Afrikaanse gezegde ‘Er is een heel dorp nodig om een kind groot te brengen’ bestaat niet voor niets. Alleenstaande ouders bestaan, maar ik heb al dagelijks keuzestress bij het kiezen van mijn kleren. Hoe kan ik dan in hemelsnaam een opvang, kinderwagen en merk luiers kiezen voor de geboorte? Mijn pasgeboren neefjes staan er daarnaast financieel gezien beter voor dan ik. Een kind grootbrengen kost een ton, daar kan geen recent verhoogd minimumloon tegenop.



Mijn eerste bijbaantje was vakkenvuller in een supermarkt. Sindsdien kan ik ook geen boodschappen meer doen zonder te denken aan al dat zinloze spiegelen. Want een klant pakt altijd een pot augurken uit het rek, net zodra je klaar bent, waarna een kind hem aan de jas trekt en het glas breekt. Nu reken ik nog steeds mijn uitgaven om naar hoe lang ik ervoor zou moeten werken met het minimumloon.



Dat omrekenen is af te raden als je gezellig uit eten bent. Laatst liet ik me trakteren op een date met een jongen, die ik in de trein ontmoette. Dat is de beste hedendaagse ontmoetingsplek. Er is namelijk genoeg tijdsdruk vanwege het volgende station om niet te lang te wachten op het vragen van iemands nummer. Mijn huur was net afgeschreven. Normaal split ik of als ik in paniek raak, betaal ik feministisch de hele rekening zonder te kijken naar de totaalsom. Daten is duur als je mensen wil ontmoeten zonder verwachtingen.



Het spannendste moment bij First Dates is dan ook wie als eerste het geldkistje oppakt. Bij splitten stop ik ze in het hokje van mensen die hun tikkies ‘vergeten’ te betalen. Al schept het ook bepaalde verwachtingen als iemand de hele rekening betaalt: ‘Dan betaal jij de volgende keer.’



 Mensen willen van nature altijd meer. Voor mij begon het al in de klas van juf Lotte met Sinterklaas. Ik was blij met mijn cadeaus van de goedheiligman totdat ik in het klaslokaal aankwam: medeleerlingen hadden het over hun nieuwste treinset/Playstation/paard. Mijn plastic poppenhuis zag er opeens een stuk minder mooi uit. Zelfs als ik een meisje zag met minder cadeaus dan ik of een Furby van Marktplaats, moest ik de neiging onderdrukken om ze niet van haar af te pakken.



In de mentorklas van meneer Jansen was dit het geval met cijfers, ik vergeleek mijzelf altijd met Sasha. Als ik een acht kreeg voor een onverwachte overhoring Latijn, had zij een achthalf. Voor wiskunde had ik altijd een negen, en zij een tien. Behalve voor gym. Daar kregen we allebei een zes voor de shuttle run test, voor onze inzet.



Vooral op andermans lengte lette ik in de collegezalen: bij elke langere vrouw had ik het idee dat die meer kon zien dan ik, wat ik alleen kon evenaren met stilettohakken die in mijn geval slechts geschikt zijn voor stilstand. Ik denk serieus dat een man die schoenen heeft ontworpen, zodat zijn vrouw niet bij hem weg kon lopen.



Op het werk zie ik tegenwoordig hoe de favoriete flexplekken bewaakt worden met visitekaartjes, fotolijstjes en kamerplantjes. We blijven territoriumdieren. En zodra je naar een vergadering gaat, wordt je bureau ingenomen door een geliefde collega. Die wat kauwgom onder het bureau plakt om de plek te claimen als een hond met plas. Het schrapen van kauwgom in de pauze is van alle leeftijden.







Voordat ik afreis naar mijn ouders in het zuiden, koop ik een nostalgisch broodje rookworst bij de Hema op het station. Het is nu maar liefst 65 cent duurder geworden (al is de prijsverhoging misschien juist goed ter compensatie voor de milieuvervuiling). Ik eet het dan ook alleen als ik me eenzaam, angstig of gestrest voel. Daarna ben ik lichtelijk misselijk vanwege het vet en schuldgevoel.



De sterke vleesgeur brengt me terug naar mijn eerste keer alleen in Amsterdam vanwege een sollicitatie. De jonge vrouw achter de kassa gaf me glimlachend de mosterd apart, nadat ik er twijfelend naar keek. Ze wees me ook direct de weg naar de juiste uitgang. Het pinnetje van Google Maps gaf vreemd genoeg aan dat ik in Almelo was, waar ik alleen van wist dat de stoplichten het er doen dankzij Herman Finkers. Het kon net zo goed over mijn ouderlijk dorp Puth gaan, behalve dat we niet eens stoplichten hebben, maar wel om de paar meter hoge verkeersdrempels.



Met mijn broodje in de hand moet ik rennen naar de trein richting Heerlen van 20:05 uur. In de coupé is een stoel vrij voor mijn tas en luister ik buiten adem mensen af met lege AirPods in. Zelfs met Rammstein op zou ik het gesprek van de vriendengroep naast me opvangen. Ze gaan de hele coupé langs met op de achtergrond muziek, op vol volume: ‘Deze jongen heeft een beurt nodig. Wie wil?’ We zitten in de stiltecoupé. De vrienden kijken samen voetbal op een telefoonscherm, dat in elke bocht staat te balanceren op het tafeltje van nog geen vijfentwintig centimeter breed. Sport kijken met vreemden in een afgesloten ruimte met de geur van zweet en patat zorgt wel voor verbroedering. Zeker als door de vertraging het gejuich zich als een virus verspreidt door het treinstelsel. ‘Vergeet uw hond, kind en goudvis niet als u de trein verlaat’, klinkt vrolijk door de speaker.



Doordeweeks moet ik in de spits reizen, maar ik wil geen corona krijgen zodat ik mijn vader kan opzoeken in het verpleegtehuis. Wat nu?



&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8211;



Bid het Onze Vader.

Vergeef me Vader, want ik heb gezondigd&#8230; Ik heb gedaan alsof ik zwanger was om gratis eersteklas te kunnen reizen met de NS. Er was...

De gitarist zat midden in een echtscheiding. Of eigenlijk: een vechtscheiding. Toen hij op een avond eerder naar huis kwam van het pokeren vond hij zijn vrouw met een andere man in bed. Hij kende de man niet. Ook de manier waarop zijn vrouw op die vreemde man tekeer ging herkende hij maar amper. Hij stond een tijd in de deuropening, lang genoeg om hen allebei te laten schrikken en de dekens over zich heen te trekken, lang genoeg om zijn vrouw hem met grote ogen aan te laten kijken en hem te vragen: ‘Wat doe jij hier?’



Alsof dit niet zijn huis was. Alsof deze slaapkamer, dit echtelijk bed niet ook van hem was. Hij gaf geen antwoord, liep weg, vertrok naar het dichtstbijzijnde hotel. Toen hij eenmaal in bed lag – nadat hij een uur had gedoucht, met het water zo heet dat zijn huid nog een halfuur nagloeide – vroeg hij zich af of ze na zijn vertrek verder waren gegaan, of ze hadden afgemaakt waar ze aan begonnen waren. Hij vroeg zich af of hun vijfjarige dochtertje wakker was geworden, of ze de man kende. Hij vroeg zich af wat voor leugens zijn vrouw zou hebben verzonnen. Hij wist niet precies of en wat het uitmaakte, grotendeels omdat hij ook wel wist dat hij daar nooit een antwoord op zou krijgen.



De volgende dag besloot hij toch maar weer naar huis te gaan. Een goede reden had hij er niet voor, maar hij wist tenminste zeker dat op zijn hotelkamer blijven zitten ook niet de oplossing was. Toen hij de woonkamer binnenliep zat zijn vrouw aan de eettafel, met hun dochtertje naast haar. Haar hoofd gebogen, steunend op haar handen, alsof ze daar op hem had zitten wachten. Ze huilde. Hun dochter staarde naar het hout. De gitarist gooide de sleutels op de tafel, kuchte een paar keer, liep met zware voetstappen door de woonkamer en ging toen tegenover hen zitten wachten. Ze zou hem zeggen dat het een fout was, dat het niets betekende, dat het nooit meer zou gebeuren. Hoe de gitarist zou reageren wist hij nog niet, maar dat zou hij vanzelf bedenken.



Ze keek hem met betraande ogen aan en zei: ‘Je maakt het me ook zo verdomd moeilijk.’



De gitarist knipperde een paar keer. Had hij dat goed verstaan? In zijn hoofd leek er een soort kortsluiting te ontstaan – ineens waren al zijn gedachten leeg. Hij staarde naar haar, zag hoe ze daar met rode ogen door haar vingers heen naar hem keek. Hij deed zijn mond een paar keer open en weer dicht, als een vis die naar adem hapte op het droge.



‘Pardon?’ wist hij uiteindelijk toch nog uit te brengen.



Ze haalde haar neus op, veegde haar tranen weg en zuchtte diep. ‘Je bent altijd weg. In de kroeg, in het casino, god weet waar. Wanneer is de laatste keer dat je me spontaan ergens mee naartoe hebt genomen? Je raakt me nooit meer aan… Ik herkén je gewoon bijna niet meer. En altijd dat geklaag van je. Ik krijg het gevoel alsof ik niets goed kan doen. Ik voel me hier de laatste tijd gewoon steeds minder thuis. Dit is niet mijn schuld.’



Dit was niet haar schuld. Dat was wat ze zei. Het was niet haar schuld dat ze een vreemde man had uitgekozen, niet haar schuld dat ze met hem naar boven was gelopen en met hem in bed was gaan liggen, niet haar schuld dat ze zich door die gast had laten aanduwen en dat ze op hem was gaan zitten om hem te berijden zoals ze dat bij hem in jaren niet had gedaan. Dat was allemaal zijn schuld natuurlijk. Hij heeft haar gedwongen met hem te neuken. Zij kon er helemaal niets aan doen. Ze lagen daar gewoon plots samen in bed.



Dat alles had hij op dat moment willen zeggen. Of nou ja, achteraf bedacht hij zich pas dat hij dat alles misschien op dat moment had willen zeggen. In werkelijkheid zag hij een vreemde in de zogenaamde spiegel die ze hem voorhield, was hij zo met stomheid geslagen dat hij haar secondenlang met een open mond aanstaarde, net zolang totdat ze de hand van hun dochtertje vastpakte en zei: ‘Ik wil van je scheiden.’



*



Ze trok hem leeg. Misschien niet fysiek, maar mentaal was ze hem aan het vermorzelen. Ze was vertrokken en had hun dochter meegenomen. Er waren nog geen advocaten of rechters in zicht, maar ze was al druk bezig met de immateriële strijd die buiten rechtszaken en afspraken om plaatsvindt: de strijd om het sociale gelijk. Terwijl de gitarist thuis zat en de puzzelstukjes van de afgelopen weken in elkaar probeerde te passen, verkondigde zijn vrouw aan alle vrienden en kennissen die wilden luisteren haar versie, waarin hij de dronken, afwezige echtgenoot en vader was.



Sommigen vroegen hem nog of het waar was, wat ze hadden gehoord, terwijl anderen hem zonder pardon meteen een hork noemden. Ze hadden het altijd al geweten, zeiden ze, dat hij een slechte echtgenoot zou zijn, dat hij überhaupt een slecht mens was. Hij kon maar beter wegblijven, zowel van zijn vrouw als van zijn dochter.



Dat laatste kon hij simpelweg niet. Na bijna een week van radiostilte van zijn gezin besloot hij zijn vrouw te bellen. Pas na de vierde keer nam ze op, met een geërgerde ‘Hallo?’



‘Mag ik onze dochter even?’ vroeg de gitarist. ‘Ik wil haar stem horen.’



Het was eventjes stil aan de andere kant van de lijn. Toen zei ze: ‘Wacht even.’



De gitarist hoorde gestommel, traptreden, vage stemmen op de achtergrond. De telefoon werd weer naar haar oor gebracht.



‘Ze wil je niet spreken,’ zei ze.



Pas op dat moment begon hij zichzelf te zien zoals zijn vrouw hem zag. Als zelfs zijn dochter niet meer met hem wilde praten, dan moest hij bijna wel de man zijn van wie zijn vrouw zei dat hij het was. Hij dacht terug aan de afgelopen weken, maanden. Aan de keren dat hij niet thuis was, aan de laatste keer dat hij haar had aangeraakt of mee uit eten had genomen. Hij dacht aan wat voor vader hij was geweest. En ja, natuurlijk kon hij zich momenten herinneren dat hij een goede echtgenoot was, een goede vader, maar misschien, dacht hij nu, dat hij die momenten in zijn herinnering groter had gemaakt dan ze eigenlijk waren en zijn gebreken juist kleiner. Misschien had zijn vrouw gelijk, had hij het haar inderdaad simpelweg verdomd moeilijk gemaakt.



*



Een week of twee later kreeg hij een appje van de zanger.



Morgen 16:00 wat rommelen in de studio. Met z’n 4’en. Idee voor nieuw album.



Daar had hij nu precies even geen zin in. Hij appte terug dat hij ziek was, maar zijn bericht bleef hangen op één vinkje. Hij probeerde bandleden te bellen, maar niemand gaf gehoor. Toen hij de volgende ochtend nog steeds niemand wist te bereiken zag hij geen andere optie dan gewoon te gaan.



De zanger sprong op toen hij hem zag. ‘Ein-de-lijk! We waren al bang dat je niet zou komen.’



De gitarist bromde iets en ging zitten terwijl de zanger uitlegde wat de bedoeling was. Blijkbaar was hij een tijd geleden begonnen aan een paar teksten waar hij iets in zag. Ook de drummer had er al een blik op geworpen en nu was het tijd om gewoon maar eens wat te spelen en te kijken wat er zou gebeuren.



Dus dat is wat ze deden. De drummer maakte zich klaar, de pianist ging achter zijn piano zitten, de gitarist stemde zijn gitaar en ze begonnen te spelen. Al voordat ze het refrein hadden bereikt riep de zanger de groep een halt toe en keek hij naar de gitarist. ‘Je valt uit de toon,’ zei hij. ‘Blijf erbij.’



Maar de gitarist luisterde amper. Ze gingen verder en de gitarist harkte maar wat op zijn gitaar, had geen oor voor het ritme en de melodieën van de anderen. Hij werd pas wakker toen de zanger plots naast hem stond en in zijn oor tetterde. ‘Gast! Wat is er met jou aan de hand?’



De gitarist keek hem gapend aan. ‘Ik…’ stamelde hij. ‘Mijn… We gaan scheiden. Mijn vrouw en ik. Zij heeft m’n dochter.’



De woorden waren eruit voor hij het doorhad. Alsof hij een glijbaan op gestruikeld was kon hij ineens ook niet meer stoppen. Hij vertelde hoe hij haar met die man in bed had gevonden, hoe ze aankondigde dat ze wilde scheiden, hoe hij niet meer werd aangekeken door vrienden en kennissen, hoe zijn bloedeigen dochter niet meer met hem wilde praten. Hij vertelde hoe hij zijn vrouw had verwaarloosd. Hoe hij dit alles had verdiend. Toen hij klaar was met zijn verhaal keek de zanger hem nog woester aan dan net.



‘Nee,’ zei de zanger. ‘Dat ben jij niet. Het kan me geen reet schelen wat die vrouw van je over jou zegt, maar dat is niet de gitarist die ik ken. De gast die ik ken, heeft het zelfvertrouwen van een beer en is een van de beste mensen op deze godvergeten planeet. Dus wat jij gaat doen is het volgende: jij recht die schouders van je, haalt diep adem, zet die vrouw uit je kop en je speelt de sterren van de hemel, verdomme. Daarna laat je de hele wereld zien wat voor een topvent jij bent, gesnopen?’



De gitarist veegde een traan uit zijn ogen, knikte toen.



‘Oké dan, daar gaan we weer.’



Het ging ietsje beter, nu. De gitarist luisterde naar de klanken om hem heen, naar de sfeer van de tekst en de instructies van de zanger. De muziek werd beter, kreeg langzaam meer vorm.



‘Juist ja,’ riep de zanger. ‘Kom op, en nu nog wat pit!’ 



En de gitarist gaf pit. Hij ramde op de snaren, trok de muziek uit zijn tenen, het zweet stond op zijn voorhoofd. Hij stelde zich voor hoe hij op het podium stond, met duizenden juichende mensen voor zich en hij op zijn knieën losging op zijn gitaar. Langzaam verdwenen de scheiding, de bandleden, de studio en hijzelf &#8211; tot alleen de muziek nog over was.

De gitarist zat midden in een echtscheiding. Of eigenlijk: een vechtscheiding. Toen hij op een avond eerder naar huis kwam van het pokeren vond hij...

Vergeef me Vader, want ik heb gezondigd&#8230;



Ik heb een bruidsjurk gekocht, terwijl ik single ben.



Sinds de basisschool heb ik geen serieuze relatie meer gehad – ik piekte te vroeg. Op Valentijnsdag pakte ik als negenjarige groots uit met een geheime speurtocht bij hem thuis met als eindpunt puzzelstukjes die een liefdesbrief op rijm vormden, met rozenblaadjes erbij voor in bad, en een teddybeer met zijn naam erop geborduurd. Van hem kreeg ik een wit Zeeman-T-shirt met ketchupvlekken cadeau. Toen kwam ik erachter dat romcoms naspelen in het echte leven niet werkt. Op de middelbare school leek er even hoop te zijn, toen ik een roos op mijn bureau vond. Maar die moest ik doorgeven aan mijn beste vriendin, die rechts van me zat. Mijn studentenleven bestond uit onhandige zoenen en slappe aanrakingen.



Mijn oma, moeder en zus waren op mijn leeftijd al getrouwd en weldra zwanger. Mijn tante – het hondenvrouwtje in de familie – heeft de bruidszaak van mijn overgrootmoeder overgenomen, waar ik geen voet meer in durf te zetten sinds ik op huwbare leeftijd ben. Als kind liep ik met neefjes en nichtjes in de jaarlijkse bruidsshow, totdat de puberteit insloeg. Een bruidsmeisje is op een bepaalde leeftijd niet schattig meer, maar gewoon sneu. De vraag of je verkering hebt, komt in een bruidswinkel extra hard aan.



Dankzij datingapps kan ik geen emoticons meer zien zonder onwelwillend aan seks te denken. Teksten als ‘Je ouders zullen van me houden, je buren niet’ vallen onder de meer poëtische openingszinnen en je kunt bingo spelen met profielfoto’s: sportschoolselfies, reiskiekjes, en iets schattigs (puppy/kitten/baby) of stoers (motor/auto/joint). Wel heb ik respect voor mensen die duidelijk zijn over wat ze zoeken: ‘Stuur een 😈 [lachend gezicht met hoorns] als je dominant bent en ook van kinky rollenspellen houdt’. Je weet dan in ieder geval direct wat voor vlees je in de kuip hebt. Het verbaast me dat er nog geen T-shirts zijn met Tinderteksten om offline te kunnen swipen. De toekomstige ware tegen het lijf lopen is tegenwoordig alleen mogelijk in De Bachelorette. De grens tussen een stalker en prince charming is een straatverbod van elkaar verwijderd.



Mijn oma, moeder en zus hebben ontmoetingsverhalen waar elke romcommaker jaloers op is. Toen de tram staakte, leerde mijn oma opa kennen en bood hij haar een lift aan in zijn zelf opgeknapte zilveren jaguar. Mijn moeder ontmoette mijn vader in een circustent in Catalonië – tijdens volle maan nota bene – want ze was verdwaald in de Pyreneeën met een kaart die niet klopte, al kan het ook aan haar navigatieskills liggen. Als tiener sprak mijn zus haar man aan in een Limburgse bar, omdat ze dezelfde kleur blauw in hun ogen hadden. Nu lopen er überschattige kopieën van hen op deze wereld, terwijl ze eerst te horen kreeg dat ze endometriose had. Mijn liefdesverhaal is halverwege de twintig nog ongeschreven. Misschien wordt het eens tijd om genoegen te nemen met iemand die me trakteert op koffie, terwijl ik alleen maar thee lust.



Ik kan er niet tegen als mensen zeggen dat ze juist liefde vonden terwijl ze er niet naar op zoek waren. Ook haat ik mensen die zeggen dat liefde een werkwoord is, want dat is taalkundig gezien onjuist en symbolisch gezien klopt het ook niet. Ik ben geen grote ervaringsdeskundige op dit gebied, maar ik weet wel zeker dat liefde eerder een gevoel is dat je niet kan forceren of trainen. Liefde heeft tijd nodig om te groeien maar kan blijven terwijl de relatie al uit het zicht is verdwenen. Genoeg beeldspraak, wat ik wil zeggen is: liefde komt je niet aanvliegen als je een muur om je heen bouwt&#8230; Verdomme, die slechte metaforen komen door al die Halmarkfilms en Valentijnsdagkaarten (oftewel kapitalisme).







Toen ik de jurk in de kringloopwinkel zag, had ik genoeg Say Yes to the Dress gekeken om te weten dat dit het yes-moment was, alleen zonder de ring. Ik stond ook niet stil bij het verleden van de jurk: hoogstwaarschijnlijk een scheiding of sterfgeval – ik weet niet goed wat erger zou zijn. Tegen beter weten in paste ik de ivoorkleurige zeemeerminnenjurk uitvoerig versierd met kraaltjes in een pashokje, waarvan de gordijnen bestonden uit aan elkaar genaaide spijkerbroeken. Met Dr. Martens eronder, zonder beha, paste de jurk perfect qua lengte en breedte. Het prijskaartje was een maand boodschappen. De kassière feliciteerde me met mijn verloving, terwijl ik mijn linkerhand krampachtig in mijn jaszak verborg en met de andere hand probeerde af te rekenen.



Nu hangt de prinsessenjurk als een doodskleed aan de wc-deur van mijn studio, omdat er geen plek voor is in mijn Ikeakledingkast. Zodra ik bezoek krijg, vouw ik hem op en leg ik er gebruikte handdoeken overheen. Ik zit eraan te denken om de jurk voor carnaval of Halloween te gebruiken. Alleen voelt dat wat oneerbiedig, en aan het Leger des Heils doneren krijg ik niet over mijn gierige hart. Na een kutdag trek ik hem binnenshuis aan en voel ik me mooi, rijk en enkele seconden verliefd. Op de bank Emily in Paris Netflixen onder het genot van supermarktmacarons met een jurk van satijn met kraaltjes en tule aan is gewoon niet hetzelfde als in je joggingbroek. Alleen wil ik hem in het openbaar ook graag schaamteloos aan kunnen. Wat moet ik doen?



&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;&#8211;



Bid drie weesgegroetjes.

Vergeef me Vader, want ik heb gezondigd&#8230; Ik heb een bruidsjurk gekocht, terwijl ik single ben. Sinds de basisschool heb ik geen serieuze relatie meer...

De drummer zag zijn huis in vlammen opgaan. En het ergste was: hij kon er niets aan doen. In zijn tuin stond een hoge boom. Tijdens een storm sloeg de bliksem in en de boom vatte vlam. Natuurlijk, hij belde het alarmnummer, maar voordat de brandweer ter plaatse was, was de boom geknapt en op zijn huis gevallen. Of eigenlijk in zijn huis, want het dak en de muren waren niet bestendig tegen de grote, zware boom. Voor de drummer het wist, stond zijn zolder in de fik en spreidden de vlammen zich langzaam uit door zijn huis.



Achteraf weet hij nog goed dat zijn eerste gedachte was: ik moet mijn telefoon hebben. Niet de foto’s aan de muur, niet zijn laptop en zijn harde schijven, niet de mappen met documenten die ongetwijfeld van pas zouden komen als zijn huis eenmaal afgebrand was. Nee, door de paniek dacht hij aan niets van dat alles. Zijn telefoon, die moest hij hebben.&nbsp;



Toen hij hem zag liggen griste hij ook zijn portemonnee van de salontafel. Als hij over een uurtje niets meer over had, dan had hij tenminste nog wat contant geld, een pinpas, een OV-chipkaart. En een identiteitsbewijs, dat vooral. De vlammen konden hem zijn huis afnemen, maar van zijn identiteit bleven ze verdikkeme af.



Hij rende de trap op, probeerde in een oogopslag te polsen hoe lang het zou duren voordat het vuur de zolder zou hebben opgeslokt en aan zijn weg naar beneden zou beginnen. Toen hij op de overloop stond deed het vuur pijn aan zijn ogen. En aan zijn huid ook eigenlijk, want het was heet, dat vuur. Hij hield zijn arm voor zijn gezicht om zijn ogen af te schermen. Onderhand waren de vlammen al begonnen aan het volgende slachtoffer: de houten trap.



Hij keek met grote ogen om zich heen en zijn blik viel op de badkamer. Ineens zag hij zijn tandenborstel en wist hij dat hij die koste wat het kost moest redden. Wat bleef er nog van hem over zonder tandenborstel? Niets meer dan een holbewoner, een man zonder hygiëne. Hij wilde al een stap richting de badkamer zetten, maar toen hij de trap naar de zolder hoorde kraken herinnerde hij zich weer dat hij eigenlijk vooral bezig moest zijn met het maken dat hij wegkwam.



Dus dat deed hij. De drummer sprintte zó snel naar beneden dat hij bijna struikelde. Hij wierp nog een laatste blik op de woonkamer &#8211; was er nog iets dat hij mee moest nemen? &#8211; en ging de straat op. Daar ging hij zitten op het stoepje tegenover zijn huis. Ergens in de verte hoorde hij vaag sirenes, maar daar op die stoep klonk vooral het geknisper, alsof zijn huis een groot blok hout was. Voor zijn ogen zag hij hoe zijn huis met het helse kabaal van duizend drumsolo’s in elkaar stortte. Hij stak zijn handen naar voren, alsof hij voor een kampvuur zat. Zo had hij er in ieder geval nog een beetje warmte van.



*



Pas na twee dagen, toen hij moe was geworden van de telefoontjes met de verzekering en hij – omdat hij niets anders wist – in een klein hotelkamertje zat waar de muren vergeleken met zijn huis toch wel erg dicht op elkaar leken te staan, realiseerde hij zich hoeveel hij was verloren. De brandweer was niet op tijd en het vuur had de woonkamer al bereikt voordat het geblust was. Hoewel een deel van het huis nog overeind stond, was er niets dat niet door het vuur aangevreten was.



De foto’s aan de muur, de harde schijven, de mappen met papieren – nu pas dacht hij aan dat alles. Zijn kleren, de boeken die hij in zijn leven bij elkaar had gespaard, relieken uit zijn jeugd, al zijn schriften en dagboeken, zijn drumstel: alles was weg, foetsie. Het was net alsof het vuur naast zijn huis ook zijn hele leven had opgebrand.



Het duurde natuurlijk ook niet lang voordat de media hadden opgevangen dat zijn huis was afgebrand. Hij was immers de drummer van een rockband die af en toe in de hitlijsten verscheen en dat maakte hem net relevant genoeg voor een berg kleine online artikeltjes, maar landelijk nieuws werd het niet. Op Instagram en Twitter werd hij doodgegooid met steunbetuigingen en liefde en hoewel hij dat normaal misschien lief had gevonden, herinnerde elk ontvangen berichtje hem er nu alleen nog maar aan dat zijn hele leven verdwenen was.



Zijn dagen in dat hotel waren als volgt: hij ontbeet, keek tv, ging lunchen, keek nog wat meer tv, bestelde room service, staarde ’s avonds net zo lang naar het scherm tot hij in slaap viel, om ditzelfde proces de volgende dag te herhalen. Naar buiten ging hij niet. Waarom zou hij? Om boodschappen te doen? Het gebrek aan een koelkast maakte dat overbodig. Om bij vrienden langs te gaan? Die leken hem niet te missen: op een paar meelevende berichten na had hij van zijn naasten niets ontvangen. Dus versleet hij zijn dagen op die hotelkamer in de hoop dat de verzekering op een dag een nieuw huis uit de grond stampte – het liefst met zijn oude leven er nog in.



Twee weken ging dit door, totdat de zanger belde. De drummer keek een volle tien seconden naar de naam op zijn telefoonscherm voordat hij opnam.



‘Ik hoorde het van de brand, klote man,’ zei de zanger. ‘Gaat ‘ie?’



‘Gaat wel.’



‘Waar zit je?’



‘Een hotel.’



‘Een hotel?’



De drummer knikte. Blijkbaar vatte de zanger de stilte op als een bevestiging, want hij praatte zelf verder.



‘Ja, dat gaat dus niet, een hotel. Achterlijk. Je komt bij mij slapen. Pak je spullen, ik ben de hele dag thuis.’



En wanneer de zanger zoiets zei, deed je dat ook. No questions asked. De drummer pakte zijn spullen, checkte uit en pakte de trein naar Amsterdam, waardoor hij diezelfde middag nog voor het flatgebouw van de zanger stond. Hij belde aan, hoorde wat gekraak uit de speaker en de deur sprong open. Toen hij bij het appartement aankwam stond de zanger hem in de deuropening op te wachten. Hij bekeek de drummer alsof hij een standbeeld stond te bewonderen en liet zijn blik dalen naar zijn bagage.



‘Is dat alles?’ vroeg hij.



De drummer knikte.



Tot zijn verbazing moest de zanger lachen. ‘Allemachtig. Heb je goed voor mekaar.’ Hij draaide zich om en liep zijn appartement binnen, wat de drummer opvatte als een uitnodiging om achter hem aan te lopen.



Het was geen bende, maar netjes was het ook niet. Overzichtelijk rommelig, dat was het. Hij vermoedde dat het brein van de zanger er precies zo uitzag. Overal lagen schriftjes, losse blaadjes met teksten. Hier en daar stond een loos instrument tegen een stoel of tafel aangeleund. Tegen de muur stond een houten, krakkemikkig bureautje met een typemachine waar een half blaadje uitstak, waar hij ongetwijfeld ging zitten als hij in de geest van de Grote Overleden Tekstschrijvers wilde kruipen.



De zanger plofte op de bank. Hij wees naar de gang. ‘Je krijgt de logeerkamer,’ zei hij. ‘En doe verder alsof je thuis bent.’



*



Ze brachten hun dagen en avonden door met series, videogames en veel eten. De drummer las boeken uit de privébibliotheek van de zanger en de zanger rommelde vaak door zijn schriftjes en volgeschreven pagina’s heen. Soms zat hij ’s avonds achter zijn bureautje. Dan zei hij heel lang niets, tikte af en toe wat en keerde weer terug naar zijn stilte.



Op een avond doorbrak hij dit patroon. Na een heftige tikbui zuchtte hij diep, greep het blaadje uit de typemachine en legde het op een stapeltje, waarna hij het hele pak papier in de schoot van de drummer wierp, die op de bank een boek zat te lezen.



‘Hier,’ zei de zanger. ‘Lees.’



‘Wat is het?’



‘Teksten. Wat ideeën. Lees nou maar.’



‘Waarom ik?’



‘Zie jij nog iemand anders in dit huis?’



De drummer begon te lezen. In zijn achterhoofd hoorde hij een stemmetje dat zich afvroeg waarom hij dit aan het lezen was, waarom hij überhaupt in dit appartement zat. Had de zanger hem alleen maar uitgenodigd zodat hij zijn teksten kon beoordelen? En was hij nog zo stom om erin te trappen ook?



Naarmate hij zich verdiepte in de teksten vervaagde het stemmetje in zijn hoofd. Hij zakte in de teksten weg, verloor zich in de rijkdom. Hij was vergeten hoe mooi een liedtekst kon zijn, vergeten wat het effect van zijn teksten op hem waren. Alles om hem heen smolt weg, hij kon alleen nog aan die woorden denken. Bij sommige teksten kon hij een melodie, een rif, een drumsolo al horen.



Na een paar dagen legde hij het weer op de schoot van de zanger. Voor het geval dat de zanger hem daadwerkelijk alleen bij hem thuis had uitgenodigd om zijn teksten te lezen wilde hij zijn enthousiasme nog niet te veel laten blijken.



‘Ik heb het gelezen,’ zei hij. ‘Ze zijn aardig, maar er kan nog aan gesleuteld worden. Ik heb een paar aantekeningen gemaakt. Maar vertel, waar is het voor?’



De zanger staarde even voor zich uit, zei toen: ‘Ik heb een idee voor een nieuw album.’



Dat zette de drummer op scherp. Er rommelde iets in zijn buik, een laag tromgeroffel. Hij wilde springen, dansen, maar hield zich in. God, ja, een album. Wanneer zouden ze beginnen? Morgen? Waarom niet nu?



‘Ja,’ zei de drummer, ‘dat lijkt me niet zo’n gek idee. Met deze teksten kunnen we wel wat.’



De zanger glimlachte. ‘Kun jij misschien ook weer wat bij elkaar sprokkelen voor een nieuw huis.’ 



En pas toen de zanger dat had gezegd realiseerde hij zich dat hij al meer dan twee weken niet aan zijn oude huis had gedacht. Toen hij opkeek naar de zanger zag hij dat hij naar hem lachte.

De drummer zag zijn huis in vlammen opgaan. En het ergste was: hij kon er niets aan doen. In zijn tuin stond een hoge boom....

Drive

Manchester by the Sea

Rundskop

You Were Never Really Here

Taxi Driver

Vijf essays over films met boze introverten

“I just want to go out and — you know — like really, really do something.”







Introversie hoeft niet uit te monden in eenzaamheid, maar eenzaamheid ligt altijd op de loer.



Je keert je in jezelf, steeds vaker, steeds langer, tot je niets anders kent. Het sociale ongemak groeit. Je maakt een grapje dat niet overkomt, probeert verschillende glimlachjes uit, begint met praten wanneer de ander niet meer op je antwoord wacht.



Een kracht drukt je samen: handen in je zakken, kin op de borst. De wereld voltrekt zich, maar rakelings langs je heen. Je hoort stemmen, kreten. Je ruikt benzine, eten. Je ziet lantaarns, stoplichten, koplampen, maar vaag en vervormd achter de verregende voorruit van je taxi.



Alles wat onzichtbaar blijft, erodeert en brokkelt af tot je een holte voelt waar al het licht uit weglekt. Je had er net zo goed niet kunnen zijn, en je merkt dat er in die holte, in de spleten van het beton, iets ontkiemt en groeit, iets dat wil dat je, koste wat kost, op welke manier ook, bestaat.







In Taxi Driver, een film van Martin Scorsese, speelt Robert de Niro de rol van Travis: een eenzame oorlogsveteraan die last heeft van slapeloosheid en daarom nachtshifts draait als taxichauffeur in de schimmigste wijken van New York. Tijdens zijn pauzes drinkt hij koffie met collega’s die sterke verhalen delen met elkaar. Travis is afgeleid en ongemakkelijk en maakt nooit helemaal deel uit van de groep.



Hij vestigt al zijn hoop op de bloedmooie Betsy (Cybill Shepherd), een vrouw die hij op straat voorbij ziet lopen en achtervolgt. Uiteindelijk hebben ze zelfs twee dates, maar wanneer Travis Betsy meeneemt naar een pornobioscoop wil ze — geheel begrijpelijk — niets meer met hem te maken hebben. Hierna raakt Travis verder vervreemd van de wereld om zich heen en probeert, zonder Betsy, wanhopig grip te krijgen op zijn leven.



Dat begint onschuldig met een gezondere levensstijl — zij het ietwat obsessief — maar begint te ontsporen wanneer hij een sporttas vol wapens koopt. Travis houdt die wapens vervolgens permanent onder zijn kleren paraat, als verlengstukken van zichzelf. Uiteindelijk beslist hij een aanslag te plegen op de presidentskandidaat waar Betsy vrijwilligerswerk voor doet. Het is onduidelijk wat hij hiermee wil bereiken, ik heb het idee dat hij vooral iets wil vernielen, eenderwat, en zich op die manier hoopt te profileren — in het bijzonder voor Betsy, maar eigenlijk voor iedereen.



De beveiliging heeft Travis door en de aanslag wordt in de kiem gesmoord. Hij weet weg te komen en stormt dan maar een bordeel binnen waarvan hij weet dat er minderjarige meisjes geprostitueerd worden, en schiet daar alle pooiers dood.







Van alle films die ik in deze essayreeks besproken heb, is Taxi Driver het meest onbehaaglijk. Dat komt omdat Travis’ daad moreel ontzettend ambigue is. De hoofdpersonages uit Drive en You Were Never Really Here zijn bijvoorbeeld niet minder gewelddadig dan Travis, en hoewel ook dat geweld tenminste voor een deel voortkomt uit een woede of frustratie die niets te maken heeft met waar het zich op richt, wordt het ondubbelzinnig ingezet om onrecht te bestrijden.



Uiteindelijk redt ook Travis door zijn bestorming van het bordeel een meisje uit de kinderprostitutie (en wordt hij zelfs als held gezien), maar alleen omdat zijn aanslag op de presidentskandidaat mislukte. Er is weinig heldhaftigs aan, het is alleen maar woede, alleen maar geweld en daardoor op de meest zuivere (en gruwelijke) manier herkenbaar.



En dan?



Opluchting.



Door het gevoel van herkenning?



Tussen de herkenning en de opluchting gebeurt nog iets anders. Terwijl Travis het bordeel binnenstormt, raast er een woede door mijn lijf die mimetisch is, en toch ontegensprekelijk van mij. Ze maakt me bang en ik schaam me ervoor. Ik wil dat ze verdwijnt en mij met zich meeneemt, maar ik heb me nog nooit zo zeker gevoeld, zo sterk als nu, hier, en ik wil gewoon echt, echt iets doen.



*



We zitten in een kring. Driver, Lee, Jacky, Joe, Travis en ik. Een praatgroep voor boze introverten waar niets meer te zeggen valt. We kijken zijlings naar elkaar. We hebben zacht gesproken, geluisterd, en herkend. Nu staan de anderen op uit hun stoel, voorzichtig, een voor een en met z’n allen tegelijk.



Zonder dat ik het door heb, ben ik ook opgestaan. Ik heb een sportauto gekocht, ben de stad ingetrokken — Leuven, Utrecht, Amsterdam, Den Haag — en mijn pestkoppen te snel af geweest. Ik heb me breed gemaakt en de docent die me zo laag inschatte neergeslagen in de lift. Ik heb de deur ingetrapt van de klasgenoot die me nooit zag staan. Ik heb een hamer gekocht en de hersens ingeslagen van de psychiater die dacht dat ze me door had. Ik ben een flatgebouw binnengestormd en heb iedereen die me alleen liet staan op de speelplaats neergeschoten. Ik ben buiten adem, mijn hart gaat tekeer, ik voel het bloed van mijn vingers druipen, de pillen die me langzaam uitdoven.



Ik klap mijn laptop dicht en blijf nog even in het donker zitten. Huilerig, uitgedroogd, uitgeput.



En dan?



Ik doe het licht aan. Er zit geen schotwond in mijn buik. Er zijn geen handen die me ruw in de boeien slaan. Ik kijk naar mijn eigen handen en zie een klein korstje bloed, van de winterkou die mijn huid heeft uitgedroogd. Ik roep mijn hond bij me en loop een laatste rondje door de buurt. Ik trek mijn schouders op bij de auto die me geen voorrang geeft bij het zebrapad. Ik poets mijn tanden, kruip in bed en val in slaap. Een onrustige, maar niet onvredige slaap.

“I just want to go out and —you know — like really,really do something.” Introversie hoeft niet uit te monden in eenzaamheid, maar eenzaamheid ligt...

“It’s okay, Joe. It’s okay.”







Wat ziet het naamloze hoofdpersonage van <a href="https://www.vuurland.nu/post/drive">Drive</a> in Irene? Wat is het in haar waar hij uiteindelijk verliefd op wordt?



Wat ziet Jacky, het hoofdpersonage van <a href="https://www.vuurland.nu/post/rundskop" data-type="URL" data-id="https://www.vuurland.nu/post/rundskop">Rundskop</a>, in Lucia? Waarom onderhoudt hij een plakboek met alles wat hij over haar kan vinden?



Over Irene weten we niets, behalve dat ze een alleenstaande moeder is, een zachte persoonlijkheid heeft, en af en toe op stap gaat met een vriendin.



Over Lucia weten we niets, behalve dat ze eigenaar is van een parfumerie, en in het weekend gaat feesten met vrienden.



Dat we zo weinig weten, komt ook doordat de hoofdpersonages weinig moeite doen om meer te weten te komen. Wat me doet afvragen of het er überhaupt toe doet wie ze precies voor zich hebben.



*



In mijn late tienerjaren werd ik om de haverklap verliefd. Ik heb me altijd verwonderd over hoe een afwijzing zo snel afgelost kon worden door de volgende verliefdheid. Misschien was dat mogelijk omdat mijn verliefdheid niets te maken had met de persoon op wie hij gericht was, en alles met de alleen in blinde hoop gebedde overtuiging dat ik in haar zou vinden wat ik nodig had.



Wat was dat dan?



Ik voelde me in die tijd eenzaam, gefrustreerd en in de war en mijn ouders trokken zich terug. Dat was een vorm van zorg — ze lieten me los zodat ik volwassen kon worden — maar niet het soort zorg waarop ik tot die tijd als vanzelfsprekend beroep had gedaan, en dat ik obsessief terugzocht in de meisjes op wie ik verliefd werd.



Wat zocht ik precies?



De onvoorwaardelijk gespreide armen van de maagd Maria, waarin je veilig bent en niets meer hoeft, ogen zonder oordeel die je zien zoals je bent, een stem die fluistert dat alles goed komt.







Ik kan nog wel tien andere films opnoemen waarin deze trope opspeelt (Baby Driver van Edgar Wright bijvoorbeeld, waar het moederloze hoofdpersonage verliefd wordt op de restaurantbediende die hem aan zijn moeder doet denken en de belofte is van een zorgeloos bestaan), maar ik moet ook denken aan romans als Knielen op een bed violen van Jan Siebelink en Het hout van Jeroen Brouwers, waarin de vrouwen uit niets meer bestaan dan het contrast dat hun bloemetjesjurk en joi de vivre vormt met de getormenteerde, mannelijke protagonist.



Ik geloof dat hier meer speelt dan de desinteresse van een male gaze. Dat we weinig weten over de vrouwelijke personages is cruciaal voor de geloofwaardigheid van het narratief. Hoe meer ik van mijn moeders kwetsuren weet, hoe minder vanzelfsprekend ik beroep kan doen op haar zorg. Daarbij zijn sommige armen zo gehavend, dat het onmogelijk is ze te spreiden.



*



You Were Never Really Here, een film van Lynne Ramsay, is veruit de meest zelfbewuste in dit genre. Joaquin Phoenix speelt de rol van Joe: een getraumatiseerde, suïcidale oorlogsveteraan die als huurling jonge meisjes bevrijdt uit de kinderprostitutie. Tussen klussen door zorgt hij voor zijn dementerende moeder.



In een scène aan het begin van de film wil Joe zich voor een rijdende metro laten vallen. Op de achtergrond staat een vrouw die ziet dat hij op de rand van het perron staat en langzaam naar voren leunt, maar ze grijpt niet in. Waarom weten we niet (waarom ik me dat afvraag, zegt iets over het verwachtingspatroon dat de andere films hebben gecreëerd), maar de vermoeide ogen, de glazige blik en de blauwe plek op haar opgezwollen wang zullen er ongetwijfeld voor iets tussen zitten. Joe bedenkt zich op het laatste moment.



*



In rest van de film ontwikkelt Joe een ontroerende zielsverwantschap met Nina Votto (Ekaterina Samsonov), een minderjarig meisje dat hij moet redden uit een bordeel. Dat doet hij in opdracht van haar vader, senator Votto, een prominent politicus. Wat Joe op dat moment nog niet weet, is dat zijn opdrachtgever deel uitmaakt van een groep politici die onderling hun dochters prostitueert.



Het is absoluut niet zo dat Nina Joe meteen vertrouwt. In eerste instantie gaat ze ervan uit dat ze zich aan hem moet prostitueren. Wat hen uiteindelijk bij elkaar brengt is dat ze juist niets van elkaar verwachten en elkaar in zekere zin niet nodig hebben.



In welke zin?



Wanneer Joe Nina gevonden heeft, raakt hij haar weer kwijt aan een groep gewapende mannen. Hij vindt haar later terug in het huis van gouverneur Williams, een van de politici. Voordat Joe er is, heeft Nina eigenhandig de keel van de gouverneur doorgesneden.



Hun band ontstijgt — in beide richtingen — het slachtoffer-redder narratief en wat overblijft is een gelijkenis.



Een gelijkenis waarin?



Gehavende kinderen op zoek naar een moeder die ze nergens zullen vinden, ook niet in elkaar. (En dat weten ze.)







In de slotscène zitten Joe en Nina tegenover elkaar in een lunchroom. Nina is in veiligheid maar kan eigenlijk nergens heen, en in een wraakactie van de politici waar Nina slachtoffer van was, is Joe’s huis vernield en zijn moeder — de enige met wie hij een hechte band had — vermoord.



‘Where are we going?’ vraagt Nina. ‘Wherever you want. Where do you want to go?’ vraagt Joe. ‘I don&#8217;t know.’ ‘I don&#8217;t know either.’



Na een ongemakkelijke stilte loopt Nina weg. Joe valt in slaap en droomt dat hij zich ter plekke neerschiet. In de droom is er niemand die het opmerkt. De bediende legt de rekening bij Joe’s tafeltje neer alsof het niet bedekt is met bloed.



Nina komt terug — ze was misschien even naar het toilet — en maakt Joe wakker. Op dat moment verandert er iets. De sfeer ontspant, het ongemak ebt weg.



‘Let’s go. It’s a beautiful day,’ zegt Nina. ‘It is a beautiful day,’ zegt Joe.



Maar wat gaan ze doen? Hun band houdt op waar hij begint: hun trauma’s verbinden en houden ze op hetzelfde moment in een wurggreep. Maar ze voelen zich allebei — voor het eerst — gezien in de blik van de ander, die niet begeert, projecteert, toe-eigent of opoffert, maar herkent. Als het niet alles oplost, is het mogelijk wel voldoende — nipt voldoende — om verder te willen leven. Dat is al best wat.

Dit stuk bevat beschrijvingen van zelfmoordscènes

“It’s okay, Joe.It’s okay.” Wat ziet het naamloze hoofdpersonage van Drive in Irene? Wat is het in haar waar hij uiteindelijk verliefd op wordt? Wat...

“…omdat alles daar is blijven steken. Daar, diep in de velden, onder de bomen en de bladeren, voor jaren en jaren.”







Kijk hoe hij daar staat: hoofd naar de grond gericht, frons in zijn gezicht gebeiteld, schouders naar voren en een beetje in elkaar gedeukt. Zijn armen hangen langs zijn lichaam — niet slapjes, maar alsof stalen spijlen ze op hun plek houden.



Een spanning houdt hem, of iets in hem, in toom. Zijn lichaam staat op springen, maar probeert zich tegelijkertijd met alle kracht voor dat openbarsten te behoeden.



*



De spanning die zich, vanuit mijn buik, in rechte lijnen door mijn lichaam uitstrekt en me belemmert vrij te bewegen.



Het trillen van mijn handen, waardoor het nauwelijks lukt de koffie naar mijn mond te brengen en ik vergeet wat ik wilde zeggen.



Mijn ademhaling die zo kort en onregelmatig is, dat ik mijn gedachten niet kan ordenen.



Het lijkt soms alsof mijn lichaam me losrukt uit de ruimte en met geweld in een cocon wikkelt waar alleen die spanning is, alleen dat trillen en alleen dat ongelukkig ademhalen.



*



Matthias Schoenaerts speelt in Rundskop, een film van Michaël R. Roskam, de rol van Jacky: een jonge veeboer die handelt in illegale hormonen om koeien mee op te pompen. De politie, die onderzoek doet naar de hormonenmaffia waar Jacky in verkeert, geeft hem de bijnaam ‘Rundskop’. Dat is niet voor niets: kijk naar de hals die verdwijnt in zijn brede schouders, de dikke neus, de strakgespannen spieren in zijn benen en armen. Bovendien bulkt hij net als het vee dat hij houdt letterlijk van de testosteron. Die spuit hij bij zichzelf in — op doktersadvies — sinds een verstandelijk beperkte jongen hem als kind met een steen castreerde.



Het is duidelijk dat Jacky meer hormonen inspuit dan nodig (als het doktersadvies al niet lang en breed verlopen is). Ter compensatie van de mannelijkheid die hij als kind verloren zou hebben — de belangrijkste vraag die zijn moeder na het ongeluk heeft is: ‘Wordt hij nu een homo?’ — heeft hij een kunstmatige, karikaturale mannelijkheid om zich heen gebouwd.



Jacky is verliefd op Lucia (Jeanne Dandoy), maar het lukt hem niet op een normale manier contact met haar te maken. Hij is zo horkerig, zo stug. Zijn kaken zo stijf op elkaar dat zijn lippen geen aardig woord meer kunnen vormen; zijn van de steroïden opgezwollen oogleden verdrukken een zachtheid die alleen, en nog net, in zijn waterige ogen waarneembaar is.



*



Waar het lichaam van Jacky groot, gespierd, intimiderend is, is dat van mij slank en fragiel. Waar Jacky zich vetmest, heb ik moeite met voldoende eten. Toch zie ik, als ik naar Jacky kijk, iets van mezelf. In onze lichamen heerst een spanning die ons belemmert.



Wat is die spanning?



De angst niet goed genoeg te zijn — een angst zo krachtig dat het een overtuiging is — die samenvalt met de angst niet mannelijk genoeg te zijn.



En de belemmering?



De spanning belemmert kwetsbaarheid, en het lichaam bewaart vervolgens wat in die kwetsbaarheid aan de oppervlakte had moeten verschijnen. Daar fermenteert wat ongezegd is gebleven, tot het verhardt en een alternatieve weg naar buiten vindt (want het móet naar buiten): bruut geweld.



In zijn laatste poging met Lucia contact te maken, weet Jacky niet beter dan haar deur in te trappen.



*



Hoe vaak ben ik niet voor homo of janet uitgescholden, of zelfs voor vrouw aangezien (‘Zo, ik wist eventjes niet of je een mannetje of een vrouwtje was’). Wat ik daaraan overhoud is een gevoel niet mannelijk genoeg te zijn, maar dat is iets anders dan een intrinsiek verlangen om mannelijker te zijn. Als twaalfjarige werd ik bang van het haar dat plots overal op mijn lichaam groeide. Ik ben me gaan schamen voor mijn slanke postuur, maar heb nooit breed willen zijn. In het bijzijn van haantjes voel ik me tekortschieten, zonder te verlangen zoals hen te zijn.



Ik heb ook nog nooit een deur ingetrapt. Wat ik van mezelf in Jacky zie, is een schrikbeeld. Het lukt me niet om mij mannelijker voor te doen dan ik ben, maar dat is ook omdat het niet hoeft: voor de mensen die me dierbaar zijn — die geduldig hebben gewacht tot de spanning kneedbaar werd — volstaan minder masochistische vormen van man-zijn.



Jacky groeit op in een bikkelharde omgeving waar een dierlijke mannelijkheid de maatstaf is. Het is de vraag of Jacky wél een intrinsiek verlangen naar mannelijkheid heeft, of ook alleen een angst van zijn omgeving heeft geïnternaliseerd. Wat als hij een gevoel van eigenwaarde had kunnen ontwikkelen die niet met bruutheid opgeëist hoefde worden? Wat is het in hem dat fermenteerde tot geweld? Wat is het waar we alleen in zijn zachte, waterige ogen een spoor van zien? Wat stoot hij af door uit te zetten?



‘Er klopt iets niet,’ zegt Jacky telkens, ‘er klopt iets niet.’ Maar wat er niet klopt, daar kunnen we alleen naar gissen. Er is niemand die het hem vraagt.

“…omdat alles daar is blijven steken.Daar, diep in de velden,onder de bomen en de bladeren,voor jaren en jaren.” Kijk hoe hij daar staat: hoofd naar...

Benzokarim: Zie ik er spoken word uit?

BENZOKARIM: HIERMEE EER IK MIJN MOEDER, EER IK MIJN VADER EN OOK MEZELF

BENZOKARIM: WAT IS MOOIER DAN WERKEN AAN TAAL TOTDAT DIE PAST BIJ WIE JE BENT?

BENZOKARIM: ÉÉN VAN DE MEEST MAGISCHE MOMENTEN IN MIJN LEVEN

BENZOKARIM: MET EN NIET OVER MIJN PA

Vijf gesprekken met Benzokarim rondom het verschijnen van zijn debuutbundel

Karim Ellouta is een bekend gezicht binnen de spoken-wordscene onder de naam Benzokarim. Rondom de publicatie van zijn debuutbundel <a href="https://libris.nl/boek?authortitle=benzokarim/el-ghorba--9789082412260#" target="_blank" rel="noreferrer noopener">El Ghorba</a> stel ik hem graag hier op Vuurland voor in een handvol afleveringen, waarin we steeds een ander aspect van zijn makerschap bespreken. Vandaag: lagen van een verhaal.



El Ghorba is nu een kleine maand beschikbaar in de boekenhandels. Er zijn nu waarschijnlijk mensen die het bijna uitgelezen hebben. Wat dan opvalt is de opbouw van het boek.



Karim heeft het vaak over wat hij belangrijk vindt in de manier van het vertellen van een verhaal. Welke verschillende media daarbij komen kijken. In zijn dichtbundel vind je naast zijn eigen werk ook teksten die geschreven zijn door zijn vader en illustraties gemaakt door Funs Jansen, ook wel bekend als Funzig. Tijdens zijn bundelpresentatie liet hij ons ook een documentaire zien, die hij heeft gemaakt en die qua thematiek verweven is met zijn bundel. Over deze verschillende lagen stel ik hem vragen.







Je hebt er voor gekozen om een documentaire te vertonen tijdens de bundel presentatie. Waarom?



De bundel is af, dus de documentaire is niet per se een toevoeging op de bundel. Maar het is wel een toevoeging op mijn makerschap, en het verhaal daarvan. Ik hou van verschillende media gebruiken om een verhaal te vertellen. En de documentaire staat apart van de bundel maar raakt toch dezelfde dingen aan. De documentaire is een onderzoek over je thuisvoelen op en tijdens een reis. Ik schrijf veel over op reis zijn. De documentaire voegt daaraan iets toe. Mijn vader schrijft mee in de bundel. Mijn vader is ook de rode draad in de documentaire. Ik vind het belangrijk om in meerdere lagen het verhaal te vertellen.



En als maker ga ik aan van het medium video. Ik vind dat een hele mooie toevoeging. Het is ook mijn intentie om hem nog vaker te vertonen, en of online te plaatsen.&nbsp;



Je vader is de rode draad in zowel je bundel als in de documentaire.



Ja, je leest over de ervaring van mijn vader. En je krijgt dus een beeld van hoe hij eruit ziet, hoe hij denkt, hoe hij praat. Wat zijn obstakels zijn, wat hij spannend vindt.&nbsp;



En waarom is dat belangrijk voor jou?



Als je ervoor kiest om met een ouder met een migratieachtergrond een samenwerking aan te gaan, vind ik niet dat je alleen maar over iemand moet praten, maar juist met die persoon. Dat zie je vaak: dat het over personen van de eerste generatie met een migratieachtergrond gaat en over hoe moeilijk ze het hebben, maar niet door of met hun &#8211;&nbsp; gelukkig is daar nu een verschuiving in. Het is heel belangrijk om die verhalen te documenteren. Zij verdienen het om de hoofdrol te spelen in hun eigen levensverhaal. We hebben het vaak over representatie. Ik denk dat representatie juist begint bij hen die de stap maakten naar een ander land en cultuur.&nbsp;



Wat vindt je vader hiervan?



Ik denk dat mijn vader heel erg blij, gelukkig en geëmotioneerd was op het moment van de bundelpresentatie. Hij vertelde me zelfs dat hij heel trots was. Dat die trots komt door iets dat ik heb gemaakt, en niet iets dat ik heb bereikt. Niet een diploma, of rijbewijs, maar het is iets wat ik zelf heb gemaakt en wat over hem gaat betekent veel voor mij. Ik denk dat hij zich gezien en gewaardeerd voelt. Tijdens de presentatie dacht hij dus dat ik alleen een applaus kreeg. Maar hij kreeg ook applaus.



Hij kreeg echt onwijs veel applaus.



Gelukkig is daar een video van. Ik liet het hem zien. Dit is voor jou. Specifiek voor wie jij bent. Voor ons. Ik denk dat dat hem ook heeft geraakt.



Ieder hoofdstuk in de bundel begint met een stukje dat geschreven is door je Pa. Hoe is die structuur ontstaan?&nbsp;



In de eerste instantie is het onstaan uit het gevoel dat ik met en niet over mijn Pa wil schrijven. Ik heb heel lang nagedacht en getwijfeld hoe. Eerst dacht ik erover om het in een verhaalvorm te gieten. Uiteindelijk heb ik besloten dat ik hem direct wilde horen. Toen was het niet meer dan logisch dat mijn vader ieder hoofdstuk begon met een inleiding vanuit zijn perspectief en zijn verhaal. Mijn gedichten zijn niet alleen een antwoord daarop, het is een andere kijk. Dat is heel bijzonder gegaan. De meeste gedichten heb ik geschreven voordat mijn vader zijn teksten opstuurde. Maar mijn gedichten en zijn verhaal hadden van zichzelf al zo’n sterke relatie met elkaar, omdat zijn verhaal en wie hij is en wie ik ben inherent met elkaar verbonden zijn.



De illustraties in je werk zijn eigenlijk ook een laag in de bundel. Hoe is die samenhang ontstaan?



Alles rondom de illustraties begon met de kaft. Ik heb met Funs Janssen gezeten en we hadden een creatieve connectie. Ik heb daar de tijd voor genomen. Ik ben eerst met hem wat thee gaan drinken, en we hadden het over artistieke keuzes en van alles. Dat is niet bij een keer gebleven. We hebben een paar keer bij elkaar gezeten om te praten over het werk, totdat ik op een gegeven moment het werk naar hem opstuurde &#8211; wat echt fucking spannend is. Hij was de eerste die het ging lezen. Daarvanuit heeft hij de illustraties voor de bundel gemaakt. Het voelde voor mij goed om in de bundel ieder hoofdstuk te beginnen met mijn pa en dan te eindigen met een illustratie. Hierdoor heb je drie verschillende perspectieven in ieder hoofdstuk.&nbsp;



Je gaat waarschijnlijk nu vaker met je werk op pad. Mensen kunnen je werk nu ook lezen. Wat is voor jou belangrijk bij dit soort momenten van ontmoeting in verband met je werk?&nbsp;



Voor mezelf: dat ik niet vergeet waar ik het voor heb gedaan en hoe het is geworden. En dat ik daar trots op mag zijn, ook al zeggen mijn gevoel en twijfels iets anders. Ik mag trots zijn op dit werk. Ik moet mezelf eraan blijven herinneren dat ik dat wel mag zijn over dit werk.&nbsp;







*







Zwemdiploma



gedicht uit El Ghorba







Kon ik de wereld redden,



had ik dat gedaan.







Maar ik ben slechts een kind van corruptie.



Een kleinkind van de oorlog.



Geboren op een vliegveld.







Er is een reden dat we voorkomen



in de Atlantische Oceaan.



De Middellandse, Rode en Zwarte Zee.







Vertrokken naar het Suezkanaal,



het Étang de Thau.







Dronken van de Nijl,



de Maas en de Rijn.







Ellouta.







Wat betekent het hier zijn.



Het plotseling weg.











<figure class="wp-block-image size-large is-style-default"><a href="https://www.instagram.com/reel/Cj96FbdIs69/?igshid=YmMyMTA2M2Y%3D" target="_blank" rel="noreferrer noopener"><img data-recalc-dims="1" loading="lazy" decoding="async" width="576" height="1024" src="https://i0.wp.com/vuurland.bes-sel-sen.studio/wp-content/uploads/2022/11/10000000_868143061095424_8143584528359370879_n-2.gif?resize=576%2C1024&#038;ssl=1" alt="" class="wp-image-3626" srcset="https://i0.wp.com/vuurland.bes-sel-sen.studio/wp-content/uploads/2022/11/10000000_868143061095424_8143584528359370879_n-2.gif?resize=576%2C1024&amp;ssl=1 576w, https://i0.wp.com/vuurland.bes-sel-sen.studio/wp-content/uploads/2022/11/10000000_868143061095424_8143584528359370879_n-2.gif?resize=169%2C300&amp;ssl=1 169w, https://i0.wp.com/vuurland.bes-sel-sen.studio/wp-content/uploads/2022/11/10000000_868143061095424_8143584528359370879_n-2.gif?resize=768%2C1365&amp;ssl=1 768w, https://i0.wp.com/vuurland.bes-sel-sen.studio/wp-content/uploads/2022/11/10000000_868143061095424_8143584528359370879_n-2.gif?resize=864%2C1536&amp;ssl=1 864w" sizes="auto, (max-width: 576px) 100vw, 576px" /></a><figcaption class="wp-element-caption"><a href="https://www.instagram.com/reel/Cj96FbdIs69/?igshid=YmMyMTA2M2Y%3D" target="_blank" rel="noreferrer noopener">Bekijk het maak proces van de kaft van El Ghorba door Funzig</a></figcaption></figure>










<div class="wp-block-image">
<figure class="aligncenter size-full is-resized"><a href="https://libris.nl/boek?authortitle=benzokarim/el-ghorba--9789082412260#" target="_blank" rel="noreferrer noopener"><img data-recalc-dims="1" loading="lazy" decoding="async" src="https://i0.wp.com/vuurland.bes-sel-sen.studio/wp-content/uploads/2022/11/image-3.png?resize=246%2C398&#038;ssl=1" alt="" class="wp-image-3637" width="246" height="398" srcset="https://i0.wp.com/vuurland.bes-sel-sen.studio/wp-content/uploads/2022/11/image-3.png?w=556&amp;ssl=1 556w, https://i0.wp.com/vuurland.bes-sel-sen.studio/wp-content/uploads/2022/11/image-3.png?resize=186%2C300&amp;ssl=1 186w" sizes="auto, (max-width: 246px) 100vw, 246px" /></a><figcaption class="wp-element-caption">bestel de bundel <a href="https://libris.nl/boek?authortitle=benzokarim/el-ghorba--9789082412260#" target="_blank" rel="noreferrer noopener">hier</a></figcaption></figure></div>

Karim Ellouta is een bekend gezicht binnen de spoken-wordscene onder de naam Benzokarim. Rondom de publicatie van zijn debuutbundel El Ghorba stel ik hem graag...

Logo	Vincent Hammingh
Kernteam	Iduna Paalman, Thijs Joores, Erwin Hurenkamp, Oumaima Belkhdar
Website	Laurens Besselsen

Archief