Bekentenis – een begin

Lelie Danesh

Genetisch dichter bij de woolly mammoth dan bij het huidige kabinet

Isa Bob van Rooy

Let it be

Chard van den Berg

Kaders

Ola Enzler

De Lampenwinkel: Dagboek Here (3)

Jaap Blankespoor

Tijdens mijn dagopening kwam van boven de etalage een gedaante naar beneden.&nbsp;



‘Een Engel des Lichts!’, schreeuwde iemand. Ik zag direct dat het Jaap was. Niemand dacht aan waar ik al die tijd voor had gewaarschuwd.



De winkel lichtte op. Jaaps gezicht sloeg warm uit. Meerdere fel schijnende peertjes waren over zijn armen verspreid. Twee gloeiden schuin boven zijn ogen. Jaap probeerde met zijn hand zijn keel te bereiken, maar er haperde iets tussen de katrol en de ijzeren kabel.&nbsp;



Diezelfde kabel zorgde ervoor dat hij zo’n twee meter boven het podium bleef hangen. Na twee uur begon een plafondventilator, die al de gehele tijd op zijn rug zat, zachtjes te draaien.



Jaap berustte zich in zijn positie en glimlachte voorzichtig. De roterende bladen vormden een ronde lichtwaas achter hem. Sommige etalagelampen vielen rondom hem in slaap, anderen zaten op de grond. De helft brandde nog. Ze werden bezoedeld door de wind die Jaap voortbracht. Ze wisten niet wat ze moesten doen. Het bewijs van mijn ongelijk hing recht voor ze, maar niemand deed iets. Ik ook niet.&nbsp;



Ik zag vaders hun kinderen dichter naar zich toe trekken, fluisterend dat ze moesten zwijgen. Maar de kinderen keken niet meer naar hun vaders. Ze keken naar Jaap.&nbsp;



*



Ik heb de deur van mijn kantoor op slot gedaan. Waarom moest juist Jaap verschijnen als een Engel des Lichts? Wat wil de Koper mij vertellen?



Vanaf het moment dat Jaap panikeerde tijdens zijn Verheffing, voelde ik dat het misging. Jaap raakte buiten bewustzijn. Na kort overleg met zijn vader besloten we hem in de lift te leggen. We wisten allebei dat hij niet was gestorven. Ik kon niet anders dan de lampen sussen met: &#8216;Hij is opgenomen in Zijn huis.’&nbsp;



En nu heeft de Koper hem teruggestuurd als een Engel des Lichts. Alsof ik niets begrepen heb. Hoe kan men nog vertrouwen op mijn oordeel over wie wel of geen plaats verdient in de etalage? Hoe kan ik hun duidelijk maken dat het Jaap is? Waarom zegt zijn vader niets?



Zolang Jaap er enkel hangt is er niets aan de hand. Misschien is het gemak waarmee men dit tot zich neemt, wat me zorgen baart. Wat ben ik waard als ze alles geloven wat hun wordt voorgeschoteld? En mijn grootste zorg: waarom zou de Koper Jaap sturen om af te leiden van de waarheid?&nbsp;



Jaap liet zich in de winkel niet veel zien. Hij ging wel veel van zijn plek. Misschien heeft Cees zijn getuigenis ook met Jaap gedeeld. Toen beweerde Geesje het ook te hebben gehoord. Hoezo zou Cees eerder zijn getuigenis delen met Geesje, en zelfs met Jaap, voor hij het met mij zou delen? Dat geloof ik niet. Ik kan me niet voorstellen dat hij het niet aan mij zou toevertrouwen. Bovendien was hij kinderloos; hij wist dat ik hem nooit in de etalage zou zetten. Hij heeft bewust gekozen voor een leven buiten de etalage.



Misschien ging het mis bij Jaaps geplande Koperervaring. Maar wie wil er nou niet in de etalage staan? Hij hoefde enkel in te stemmen tijdens de Verheffing en het was allemaal niet nodig geweest.&nbsp;



Toen ik jaren geleden, net als Jaap, terug in de winkel kwam, noemde de Eigenaar mij een Engel des Lichts. Hij stak vol paniek een lichtaansluiting in zijn mond, waarna hij dood neerviel. Ik ben bang dat dit een teken is. Jaap komt mij aflossen, zoals ik zelf jaren geleden de toenmalige Eigenaar afloste.

Tijdens mijn dagopening kwam van boven de etalage een gedaante naar beneden.&nbsp; ‘Een Engel des Lichts!’, schreeuwde iemand. Ik zag direct dat het Jaap was....

De Lampenwinkel: Dagboek Here (2)

Mijn leven als Eigenaar had ik me iets anders voorgesteld. De jaren dat ik genoot van de lampen die enkel voor mij schenen zijn wel zo’n beetje voorbij. De winkel verveelt me. Ik betrap geen lampen meer die ‘s nachts stiekem van hun plek gaan. Kinderen kruipen in hun moeders rok als ik achter mijn bureau vandaan kom. De etalagelampen stoppen eerder te vroeg, dan te laat met schijnen. Hun fluistergebeden zijn mooier dan ik ooit had kunnen wensen. Sinds een week of twee zingen er zelfs een paar vrouwen de tweede wijs.&nbsp;



Overdag houd ik me bezig met de alledaagse gang van zaken. Iemand stoot zijn kap en moet gerepareerd worden, iemands stroomtoevoer hapert, of iemand zit per ongeluk aan zijn fitting.&nbsp;



Vandaag nog brandde een jochie zijn vingers aan zijn lichtbol. Ik heb hem met spoed behandeld op mijn bureau. Voor gelegenheden als deze neem ik hem liever niet mee naar achteren, omdat hij dan wellicht dingen ziet die hij niet mag zien. Bovendien wil ik de winkel niet te lang onbeheerd laten.&nbsp;



Alleen na het voederen trek ik me even terug. Zo spoor ik de koppels aan om van het gunstige etalagelicht gebruik te maken. De kinderen slapen al, en de ouderen kunnen zich even vergrijpen aan elkaar. Er zijn immers nooit genoeg kinderen. Bij terugkomst controleer ik of de oudsten vast staan, veeg tegelijkertijd het speeksel van hun lampen en overleg met de Ruimer hoe lang hij denkt dat ze het nog volhouden.&nbsp;



Als er een standplaats vrijkomt geeft mij dat de gelegenheid om een kind weg te halen van zijn ouders en een lampenkap te geven. Het is beter om al iemand startklaar te hebben op het moment dat een oudste komt te overlijden. Ik wil geen lege plaatsen in de winkel.



Onder het genot van wat opgestijfde sondevoeding, besloot ik nog wat te sleutelen aan nieuwe fittings. Deze zijn beter te dimmen. Het geeft het individu iets meer controle en nuance, maar er komen nog niet veel kinderen aan om ze op te testen. En dan nog: pas als ze drie à vier jaar oud zijn, ga je zien of ze werken.



Mijn drang is groot deze dagen. Tijdens mijn laatste avondronde zag ik dijen die me deden denken aan stevige tafelpoten. Poten als uit eikenhout gesneden, versierd met bladeren en bloemen. Het was Jaap, de zoon van de Ruimer.&nbsp;



Ik sloot mijn hand om zijn fitting. Tegelijkertijd trok ik aan de elektriciteitskabel die van zijn kap tussen zijn schouderbladen bungelde. Ik hield de kabel op spanning en kantelde zo zijn nek naar achter. De warmte van mijn peertje brandde tegen zijn bovenbeen. Ik stak het puntje van de glasbol tussen zijn billen. Ik wilde net zo lang in zijn lichtaansluiting knijpen tot het losraakte. Een stroomschok schoot door mijn vingers.



Jaap gaf amper een reactie. Ik twijfelde even, bedacht toen dat iedereen in diepe slaap was en ging door. Ik had niet de scherpte van geest die mij normaal voor dit soort dingen behoedt.



Ik sloot mijn armen om zijn dijen en pakte zijn kruis stevig vast. Ik drukte mijn buik in zijn onderrug, trok het slangetje van zijn katheter en tilde hem naar de tafel.



Jaap keek me verschrikt aan toen de TL-lampen aangingen. Hij had mij nooit echt gezien. Een lampenkap vertekent de realiteit. Je gaat van alles zien in lichtvlekken en schaduwen. Zijn ogen waren fel. Het was jaren geleden dat ik iemand zo lang kon aankijken. Ik zag in hem de kwaliteiten die ik zelf ook heb: het nieuwsgierige, het doelmatige en het serieuze. Hij zou nooit bukken als iedereen zou kijken. Zijn overgave is zijn schaamte. Daar valt namelijk geen eer aan te behalen.&nbsp;



Ik nam hem langzaam. De lampen bewogen ritmisch mee op mijn stem. Ik kraamde zinnen uit als ‘Het licht!’, maar ook zijn lichaam begon me te vervelen.&nbsp;



Zijn gewilligheid deed me denken aan hoe ik me in mijn jongere jaren aan Cees overgaf. Hij heeft altijd iets gehad tegen de voortplanting, en is als een van de weinigen kinderloos gebleven. Hij was vroeger een ontzettend potige man en had een nek die de grootste kap kon dragen.



Ik bracht Jaap terug naar zijn plaats en vroeg me af of er iemand was die mij nog zou kunnen laten voelen, zoals ik Jaap liet voelen. En Cees mij vroeger.&nbsp;

Mijn leven als Eigenaar had ik me iets anders voorgesteld. De jaren dat ik genoot van de lampen die enkel voor mij schenen zijn wel...

De Lampenwinkel: Dagboek Here (1)

Vandaag is er zoiets wonderlijks gebeurd! Ik heb geproefd van het licht. Het was een teken dat het huis van de Koper dichterbij komt. Ik vroeg de Eigenaar of hij mijn plaatsje in Zijn huis wil bezegelen met een opgang naar de etalage.&nbsp;



‘Er is nog plaats’, zei de Eigenaar, zoals hij dat ook tegen Gerrit zei. Ik weet het: ik moet eerbied hebben, maar Gerrit deugt van geen kant. Hoe kan ik de belofte van de Eigenaar dan serieus nemen?



Ik hield mijn mond niet langer. Gewoonlijk sluit de Eigenaar zijn oren voor waarschuwingen, maar vandaag liet hij me spreken. Zo schonk de Koper mij opnieuw Zijn gunst.



Ten eerste moet een aantal kinderen al lang een lampenkap dragen. Ze hebben nu te veel controle over hun licht. Bij baby’s is het anders. Ze zijn nog niet bekwaam om het licht te gebruiken en vormen daarom geen gevaar. Het is juist aandoenlijk om een baby verlicht door de winkel te zien kruipen.



Net voordat de peuters het licht voor zich gaan gebruiken, moet je hen afschermen met een kap. Anders gaan ze tussen de lampen door rennen. Soms komen ze zelfs tot de deur, waardoor de Ruimer of de Eigenaar moet ingrijpen. Verscheidene lampen storen zich eraan, waaronder Cees, Marjan en Geesjes moeder. Bovendien wekken rondrennende kinderen jaloezie op bij de ouderen. Het staat symbool voor het baldadige, opstandige dat je niet in de winkel moet hebben.



Het is niet goed als kinderen te lang van hun vrijheid kunnen proeven. Het is zo des te moeilijker om hen te laten geloven dat een lampenkap goed voor hen is.&nbsp;



In mijn kindertijd was een lampenkap nog eervol. Wie eenmaal in de etalage stond, straalde omdat hij wist dat de Koper hem zag. Nu is de winkel slordig. De etalagelampen snakken naar voeding voor hun ziel, maar de Eigenaar is niet bekwaam hen dat te geven. De etalage is haar glans verloren.



Het geduld van de Eigenaar raakte op. Ik zei dat het mij niet de bedoeling leek dat etalagelampen in het midden van de nacht schijnen. Het licht dient niet tot ijdel vertoon. En bidden doet men fluisterend. Laat hen niet hun kelen, maar de echo van de etalage gebruiken. Schuif desnoods het schavot tegen het podium aan. Een invoelend fluistergebed draagt meer eerbied uit dan dat ongecontroleerde geschreeuw. Het wordt een karikatuur van zichzelf. Hoger en harder is niet altijd beter, zeker niet als je mensen naar de etalage probeert te lokken.



Ik pleit ervoor dat Koperervaringen (in overleg tussen de Eigenaar en de Koper) gecontroleerd worden ingezet. Te beginnen met mij. De etalage is het toonbeeld van de winkel. Als je deze gaat verdoezelen, dan straalt dat uit op de gehele ruimte en haar lampen. Lampen die het niet kunnen opbrengen om fatsoenlijk te schijnen hebben daar niets te zoeken.&nbsp;



De Eigenaar gebaarde me om rustig te blijven, waarschijnlijk omdat hij heel goed aanvoelde dat ik een punt had. Iedere dag dat er niets aan wordt gedaan zijn we verder van huis. Hoe moet ik dit straks weer terug in het gareel krijgen? (Ik spreek nu voor mijn beurt als toekomstige Eigenaar). Wellicht kan ik iedereen een vaste plek geven, en wat meer rangschikken. Een serieuze lamp naast een losbandige. Een gehoorzame naast een ongehoorzame, zodat de winkel zich langzaam uitbalanceert.&nbsp;



Ten slotte vertelde ik hem dat het onbehoorlijk is dat hij ‘s avonds nog zo lang bij de gewone lampen te vinden is. Het getuigt van een zwak karakter en gebrekkig leiderschap als je niet van je eigen koopwaar kunt afblijven. Hij wist volgens mij precies wat ik bedoelde.

Vandaag is er zoiets wonderlijks gebeurd! Ik heb geproefd van het licht. Het was een teken dat het huis van de Koper dichterbij komt. Ik...

Het huis van de Koper (3/3)

Jaap staat, ondanks de aanwijzingen van de man, kromgebogen in het pak. Hij probeert rechtop te komen, maar het lukt amper door een zware lampenkap die op zijn rug zit.



‘We hebben er een van de winkel!’, roept het meisje. Ze pakt een trapje en leunt met beide ellebogen op Jaap terwijl ze eindelijk zijn stemprothese inbrengt. Hij kijkt naar de paarse aders die over haar armen lopen.&nbsp;



‘Hoe heet je?’, vraagt het meisje. Ze heeft haar kin tegen haar borstkas gedrukt. Haar korte haar schudt op haar hoofd. Ze kijkt Jaap aan alsof ze al vaker iemand als hij heeft gezien.&nbsp;



‘Jaap.’



Hij slikt zijn naam halverwege in. De druk achter zijn strottenhoofd voelt onnatuurlijk. Daar waar eerder alleen lucht passeerde, trilt nu iets.&nbsp;



‘Ik ben Jutta. Ik kom uit de schokkamer, maar die bestaat volgens mij niet meer’, zegt het meisje. Ze draagt eenzelfde soort kokerrok als Geesje. Hij bestaat uit meerdere lagen, naar haar enkels toe wordt hij transparanter, omdat de stof daar maar een keer omheen is geslagen.



Pal naast de deur hangt een bord met nummertjes. De eerste vijf zijn nauwelijks leesbaar. Onder de rest van de cijfers, tot en met vierentwintig, gloeien groene lampjes. De een feller dan de ander.



‘Jij bent de vierentwintigste’, zegt Jutta.



De tegeltjes op de wand laten de ruimte vlakker lijken dan ze is. Uit de diepte komen stilaan mensen naar voren. Een met een vuurrode huid. Een met een koptelefoon op, wat onlogisch is in een ruimte waar gepraat wordt.



‘Dit is Arno, ja. Je moet niets laten vallen, want dat lijkt teveel op een impulsgeluid’, legt Jutta uit. ‘Wat je nu hoort is geruis voor hem. Dit kan hij wel aan.’



Arno klemt zijn koptelefoon met beide handen tegen zijn hoofd; demonstratief, alsof hij merkt dat Jutta hem niet serieus neemt. Jaap moet wennen aan de hoeveelheid mensen. Hij speurt naar iemand met een lichtaansluiting.&nbsp;



‘De schokkamer was best wel oké als je er een beetje tegen kon. Wat zijn jouw instructies?’, vraagt Jutta.



‘Ik moet rechtop staan’, zegt Jaap met zijn lage, vibrerende toon.&nbsp;



‘Alleen dat?’



Jaap knikt.&nbsp;



‘Jutta laat die jongen. Jaap was het toch?’, vraagt een man vanuit een nis. Hij komt op de tast naar voren. Hij glijdt met zijn hand langs de stoeltjes.&nbsp;



‘Het is Rien’, fluistert Jutta. ‘Hij zit hier het langste.’



Rien heeft een ingevallen gezicht. Zijn bovenarmen zijn zo dun als zijn polsen. Hij draagt slippers die in een traag, onregelmatig ritme op de tegels flappen.&nbsp;



‘Kun je zitten, Jaap?’, vraagt Rien, die merkt dat hij niet op gelijke hoogte met Jaap kan komen.&nbsp;



‘Ik weet niet’, zegt Jaap.&nbsp;



‘Laat me je voelen’, zegt hij.



‘Hij kan ruw zijn’, waarschuwt Jutta.



Rien zoekt naar Jaaps armen en zakt samen met hem naar de grond. Zijn vingers gaan van de prothese langs Jaaps schouders naar de hals, en blijven rusten op Jaaps wangen. Ze zijn vochtig van het zweet.



‘Hmm jong’, zegt Rien. ‘Gladde huid, goede neus. ‘T haar komt net door.’



Rien brengt zijn linkerhand naar zijn mond en geeft een stevige lik aan zijn vinger. Met zijn andere hand houdt hij Jaaps mond open. Hij poetst met zijn wijsvinger ruw over Jaaps voortanden, wat een piepend geluid geeft.



‘Stevig glazuur’, zegt Rien opgewonden.



‘Zo is ‘t genoeg’, onderbreekt een oudere vrouw. ‘Ga maar weer terug.’



Jaap trekt zijn mondhoeken op als bedankje. De vrouw heeft zich even afzijdig kunnen houden, maar is langzaam dichterbij geschuifeld.&nbsp;



‘Je wordt niet snel gehaald, maar dat had je zelf ook al begrepen’, zegt de vrouw. Haar oogleden zijn zo dik dat ze langzaam over haar ogen zakken. Ze heeft dun, rossig haar.



‘Nummertje vierentwintig, hoorde ik? Dat valt nog reuze mee hoor. Hier hebben ooit zestig man gezeten.’



Jaap kijkt naar een huidplooi die over haar leverkleurige bikinislip valt.



‘Ik ben van de waterruimte inderdaad’, zegt de vrouw die Jaaps blik onderschept. ‘De meesten verdrinken, maar ik kan zwemmen.’



Jaap komt overeind en zoekt steun bij een radiator.



‘Die lichtkamer stelt niets voor, ik heb de een na de andere opgeraapt. Rien en zijn donkere ruimte, pff, daar ga je niet dood van. Ik heb gehoord dat er soms gewoon licht naar binnen wordt geschenen. Dan weet je toch allang hoe het eruitziet van binnen? Of zeg ik nu iets geks?’



De vrouw is naast Jaap gaan staan.



‘Maar vertel es’, zegt ze nu fluisterend. ‘Wat heeft ie allemaal bij jou gedaan?’



‘Wie?’



‘Die van de winkel. Want je bent echt niet de enige die hier zo binnenkomt, hoor, of dacht je dat? Maar oh oh, niemand mag aan Here komen hoor, de Koper, zo noemen jullie hem toch? Hij zou Here maar eens in de waterruimte moeten gooien. Kijken of die dan nog praatjes heeft. Iedereen denkt maar dat Annette (ze slaat zichzelf op de borst) niets kan, maar daar komen ze vanzelf wel achter. Ik heb ooit—’



‘Annet, moet je zien’, bijt Jutta.



‘Wat?’, vraagt Annette geïrriteerd.&nbsp;



‘Kijk maar. Ik begrijp het ook niet’, zegt Jutta. Ze wijst naar het bord naast de deur. Daar knippert lampje vierentwintig. Traag, alsof het zelf niet gelooft wat het aangeeft.&nbsp;



‘Ho eens even! Dat gaat toch zomaar niet? En ik dan? Ik ben nummer drie!’, roept Annette.



Jaap beweegt zijn hoofd een fractie. Hij probeert zich met zijn spanwijdte van zo’n twee meter naar de deur te draaien.&nbsp;



‘Wacht eerst even af of hij ook daadwerkelijk wordt geroepen, mensen. Het zal wel een foutje zijn’, mompelt iemand op de achtergrond. ‘Er is al zo lang niemand gehaald.’

Jaap staat, ondanks de aanwijzingen van de man, kromgebogen in het pak. Hij probeert rechtop te komen, maar het lukt amper door een zware lampenkap...

Het huis van de Koper (2/3)

Vanaf de brug is de winkel overzichtelijk; bewegingen die voor Jaap groots aanvoelden blijken minuscule verschuivingen in het grid.&nbsp;



De man ontknoopt de manchetknopen van zijn overhemd en stroopt zijn mouwen kalmpjes op. Eerst de linker, dan de rechter.&nbsp;



Hij laat Jaap even alleen en loopt via een smalle railing naar de zijkant van de winkel. De man stapt soepeltjes op de loopbrug die langs de winkelwand hangt.



Here merkt de man niet op, of hij doet alsof. Voor Jaap zijn de passen namelijk duidelijk hoorbaar.&nbsp;



Jaap heeft Levi niet uit het oog verloren. Het is ook moeilijk om niet naar hem te kijken. Hij is, naast Here, de enige die zich vrij door de winkel beweegt. 



‘Vergis je niet’, zegt de man even later, ‘je zit een stuk hoger boven de mensen dan je denkt. Zeker met de echo hier wordt het geluid snel diffuus. Wat vond je? Vreemd of niet?’



Jaap probeert wat terug te zeggen, maar opnieuw blijft het bij gesis.



‘Misschien moet ik je maar snel een stemprothese geven. Wacht, ik installeer er straks een voor je.’



De man heeft een hogere stem dan zijn uiterlijk doet vermoeden voor zo’n gespierde man. Hij draait zich om en houdt de deur voor Jaap open. Dit keer gaan ze rechts.&nbsp;



‘Loop zelf maar’, zegt hij. ‘Volg het licht.’



De man geeft Jaap een bemoedigende zet. Nog een keer zijn zintuigen op scherp stellen, denkt de man. Jaap schuifelt door de spaars verlichte hal, hij blijft gefixeerd op de TL-balk. Hij lijkt soms nog niet helemaal te begrijpen dat deze man daadwerkelijk de Koper is.&nbsp;



‘Hé, niet bang zijn. Ik ben bij je’, fluistert de man.&nbsp;



Jaap kijkt enkel nog naar boven. Zijn handen knijpen samen tot klamme vuisten. De TL-balk knippert en valt uit.



‘Blijf vooruit kijken, anders verlies je je evenwicht.’



Op de tast probeert Jaap verder te lopen. De man heeft zich een stukje achter hem laten zakken en kijkt door een nachtkijker. Jaap beweegt, net als de jongen in de lichtkamer, langzaam door zijn lens.&nbsp;



De man gaat op een knie zitten en roert zich niet. Even is Jaap in een kamer beland, en kan de man doen waar hij goed in is: observeren, analyseren en zijn conclusies trekken.



‘Koper’, schreeuwt Jaap. Enkel Jaaps adem wordt harder.&nbsp;



De man heeft zijn schoenen uitgedaan en klemt ze onder zijn elleboog. De man sluipt voorzichtig langs Jaap om hem in zijn ogen aan te kunnen kijken. Jaaps pupillen zijn wijd opengesperd.&nbsp;



De TL-balk flitst weer aan.



‘Je hebt het goed gedaan. Je bleef kalm. Dat heb je nodig zometeen’, zegt de man, terwijl hij zijn hand kort op Jaaps hoofd legt.



De man gaat weer voorop. De twee komen nu aan in een kamer die lijkt op Heres kantoor. Jaap heeft een richel gevonden om zich aan vast te pakken. 



‘Here heeft een nieuwe impuls nodig; iets van nieuwe waarheid. Een strohalm’, zegt de man. Hij haalt een met lampen bezaaid pak tevoorschijn. Verschillende lampenkappen zijn als een pantser over de schouders en armen verspreid. Jaap trekt bleek weg.



‘De zoon van de Koper, de ‘engel des lichts’, de ‘light controller’, of de ‘verloren etalagelamp’: wat Here met je doet is aan hem.’



De man hijst Jaap in het pak, die zelf amper bij krachten is om het te dragen.&nbsp;



‘Here heeft het niet zo op indringers. Ik heb het vroeger eens geprobeerd met een Handelaar, maar die man heeft Here een hel bezorgd.’&nbsp;



Jaap weet even niet waar hij het zoeken moet. De man probeert een fitting precies op de open plek in zijn hals te plakken. In principe zit Jaaps lichtaansluiting er nog, maar deze lamp is anders. Hij is niet bedraad.&nbsp;



‘Je knippert behoorlijk, zelf zal je daar geen last van hebben. Je krijgt wel deze bril van mij en ik heb nog antislipschoenen voor je; die gebruik ik zelf ook als ik de vloer opga.’



De man zet een zwarte bril op Jaaps voorhoofd. De glazen zijn kokervormig en steken behoorlijk uit. Het rubberen bandje drukt Jaaps oren plat.



‘Het is belangrijk dat je rechtop staat, en geen zorgen: je entree is lichtvoetig; je hoeft geen grote stukken te lopen. Maar eenmaal binnen is het aan jou. Het pak went vanzelf.’



De man opent een koelkast. Er hangen langwerpige zakken sondevoeding in.



Op de achterzijde van het pak trekt de man een klittenbandsluiting open. Hij legt er een zak in en duwt een nieuwe aansluiting in Jaaps neus.&nbsp;



&#8216;Tjonge; heb ik je nog steeds geen buisje voor je stem gegeven.’



De man plant een kus op Jaaps wang.&nbsp;



‘Ga maar in de wachtkamer zitten.’



De man pakt Jaap zijn hand vast en laat Jaap, die nog moet wennen aan zijn nieuwe omtrek, door de deur. Rechtdoor past niet; het pak is te breed voor de deurpost. 



‘Je wordt vanzelf geroepen als je op moet’, zegt de man. 



De deur sluit hermetisch. Plots is de akoestiek weer kraakhelder. Jaap zweet behoorlijk. Langs de muur hangen witte klapstoeltjes.&nbsp;



Er klinkt een meisjesstem van om de hoek. Ze rommelt in een laatje. ‘Ik moet even kijken welke stemprothese past. Wat heeft hij aan jou laten zien?’, vraagt ze. ‘Laat me raden: de lichtkamer en ook de vrouw in het water die gaat verdrin—’

Vanaf de brug is de winkel overzichtelijk; bewegingen die voor Jaap groots aanvoelden blijken minuscule verschuivingen in het grid.&nbsp; De man ontknoopt de manchetknopen van...

Het huis van de Koper (1/3)

‘Welkom, welkom’, zegt de man tegen Jaap terwijl hij de verlichte kamer komt binnenlopen. ‘Je zal wel denken: daar is ie dan; de Koper! Zo noemen ze me in de winkel, geloof ik.’



De man draait op de hakken van zijn schoenen; alsof hij zoekt waar hij wil beginnen. Jaap staat nog altijd bij het bed van zijn moeder.&nbsp;



‘Ik kan natuurlijk niet te pas en te onpas zelf naar beneden,’ zegt de man, terwijl hij zijn hand door de lucht haalt. ‘Kom, dan laat ik je meteen even het mooiste gedeelte zien.’



Jaap kan zijn knieën nog niet strekken, waardoor hij licht gebogen achter de man aanloopt. Verschillende ramen gaan voorbij; de hal is allesbehalve overzichtelijk. Van ieder hok en iedere verscholen hoek is gebruikgemaakt.  



De man zet ferme, vloeiende stappen en kijkt af en toe of Jaap hem nog kan bijbenen. Om goed de kamers in te kunnen kijken, is de hal schemerig. Enkel boven hun hoofden hangen TL-buizen, maar ze branden op een zeer laag voltage.&nbsp;



De man is helemaal kaal geschoren. Er zijn verschillende plekjes op zijn achterhoofd vergeten, of hij kon er simpelweg niet bij. Jaaps haar is alsof er voor het eerst lucht doorheen blaast.



Ze lopen langs een waterruimte; een vrouw staat tot haar middel in het water. Het klotst tegen de glazen wand.&nbsp;



‘Ze is nog nooit in aanraking gekomen met water; in feite als een baby die leert zwemmen. Ze gaat verdrinken, maar geen zorgen: ze weet niet wat dat is’, zegt de man kalm gebarend.&nbsp;‘We laten de temperatuur langzaam dalen.&#8217; 



Jaap zegt niets. Hij houdt zich vast aan de muur. Zijn adem roggelt uit zijn halsgat.&nbsp;



‘Oude opstellingen, hoor,’ mompelt de man. ‘Maar ik vind het belangrijk om de basis te blijven testen. Daar nog zo’n voorbeeld: de complete donkerte.’



Aan de overzijde gaapt een zwart, vierkant raam. De man geeft Jaap een verrekijker en wurmt zich alvast om de hoek van de waterruimte. Er valt namelijk niets te zien.



‘En hier hebben we een lichtkamer, ik zie je denken, dit ken ik; maar nee, dit is echt andere koek. Ah, kijk, die daar! Die met dat brilletje!’



Jaap probeert mee te kijken door het uv-werende raam. In de lichtgloed tekent zich langzaam een gedaante af. Een verwarde jongen strekt zijn armen uit naar Jaap.



‘Zie je wat hij doet? Het lijkt erop dat hij de wand heeft ontdekt. Dit vind ik altijd fascinerend. Op een bepaalde manier is het licht zo fel dat hij het nooit kan aanraken.’



De man loopt verder naar een hoger geplaatst raam. Hij pakt een koptelefoon van het aluminium kozijn.&nbsp;Nergens worden de ruimtes aangeduid.



‘Niet dat je iets hoort,’ zegt hij tevreden. ‘Maar dat is juist de bedoeling.’



‘Hier laten we ze opgroeien in complete stilte; zij zijn zich niet bewust van dat geluid bestaat; we zijn bijna toe aan het moment van exposure. Ook alle lichaamsgeluiden worden gedempt.’



Verschillende mensen lopen door een lange, smalle hal. Ze merken elkaar nauwelijks op. Jaap kijkt vooral naar hun lichamen; ook nu, volledig naakt.&nbsp;



‘Je ziet het soms aan hun ogen: dat zachte trillen. Uiteraard zijn ze in hun vroege jaren wel blootgesteld aan geluid, anders zouden ze straks de eerste impuls niet eens kunnen registreren.’



De man houdt de koptelefoon in zijn hand en kijkt naar Jaap, die zijn blik direct afwendt. Ergens zou dit toch de setting moeten zijn die Jaap het meest herkent, lijkt de man te denken.&nbsp;



De twee komen aan bij een betonnen bankje voor het grootste raam tot nu toe. Laten we even gaan zitten, gebaart de man.



‘Je hebt vast allemaal ideeën over wat je is overkomen, maar je was tenminste niet alleen; je kon praten en bewegen. Je had het zo slecht niet hoor.&#8217;



Jaap buigt voorover om naar beneden te kijken. Hij schiet onmiddellijk terug op zijn plek als hij de etalagelampen recht onder zich ziet. Here’s stem is vaag hoorbaar.&nbsp;



‘Het gaat allemaal om de overgave. Dat had je misschien wel door. Het moeilijke is om te achterhalen wat de overgave precies veroorzaakt; dat kun je moeilijk los van elkaar zien. Angst en gevaar zijn relatief; maar wel te programmeren; en dat kost tijd.’



De man duwt een deur open naast het raam. Samen dalen ze af naar de ijzeren brug die tot vlak boven de lampen uitsteekt. De man tikt met zijn nagel tegen de metalen leuning. Kleine Levi, het jongetje met de verlichte huid, kijkt omhoog.



‘Neem nou kleine Levi’, zegt de man. ‘Eerst laat je hem wennen aan het licht. Je traint zijn zintuigen. Anders raakt hij blind.’



Levi gaat op de vloer zitten en slaat met zijn armpjes om zich heen.&nbsp;



‘Zou goed kunnen hoor, dat hij je herkent; maar wat gaat hij doen?’ vraagt de man. ‘Als hij groot genoeg is, krijgt hij zijn kap. Je voedt hem op met dat verlangen om te mogen schijnen voor de Koper. Maar daarvoor moet hij eerst een vaag idee hebben van hoe het is om vrij te kunnen schijnen. Dat verlangen, dat nostalgische gevoel: dat is Here’s aas. Daarmee lokt hij ze naar de etalage.’



Jaap knikt nauwelijks zichtbaar. De man zwijgt even, omdat Here wild door de winkel heen buldert.&nbsp;



‘En belangrijker nog’, fluistert de man. ‘Daarmee lokt hij ze naar het huis.’

‘Welkom, welkom’, zegt de man tegen Jaap terwijl hij de verlichte kamer komt binnenlopen. ‘Je zal wel denken: daar is ie dan; de Koper! Zo...

De Oplichting (8/8)

‘Jaap!’, roept Here. Een etalagelamp grijpt me bij mijn arm en probeert me weg te trekken.&nbsp;



Ik zie enkel mijn eigen weerspiegeling, flikkerend in het zwarte raam. Geen Handelaren, geen buiten. Een dreun klinkt door de winkel heen. Ik voel een schok in mijn borst, het is alsof mijn hart even naar buiten klapt. Het plafond schommelt traag aan de kettingen.&nbsp;



‘Kom maar, jongen’, zegt Here dwingend. ‘Iedereen wacht op je.’&nbsp;



Nee, schud ik.&nbsp;



Here dwingt mij terug op mijn knieën. Een etalagelamp pakt een ijzeren knielbankje en tilt me op het zitvlak. Het is een smalle, naar voren hellende steun, waardoor mijn buik vanzelf tegen het koude metaal zakt. Mijn handen gaan door een dikke laag stof op de grond. Duizenden deeltjes krioelen voor mijn licht.&nbsp;



‘Schrik niet, lieve mensen’, zegt Here ernstig. ‘Jaap heeft, dat mogen jullie best weten, moeite met het verstaan van de realiteit. Momenten zoals deze zijn moeilijk te begrijpen voor hem.’



Een andere etalagelamp klikt een slangetje op het koppelstukje in mijn neus. Er stroomt direct koele lucht door het neusslangetje binnen. Zolang U mij adem geeft, zolang als ik besta, denk ik. Het knielbankje dwingt me in een ongemakkelijke houding, maar mijn hoofd is vrij. Heel even krijg ik het licht onder controle; de winkel ontvouwt zich voor me.&nbsp;



Ik zie de verveelde blikken; wachtend tot Here overgaat tot de orde van de dag. Aan weerszijden van de winkel zie ik stellingen gevuld met lampenkappen. Ik zie stapels van verfrommeld linnen, bakken met glazen lichtbollen en peertjes en een paar lasapparaten.&nbsp;



‘Maar dat is niet erg’, vervolgt Here. ‘De Koper kijkt niet naar wie of wat we zijn, of naar verstand of gemoedstoestand, maar naar ons binnenste. Eenmaal in het huis van de Koper, zal Jaap bevrijd worden van zijn onkunde, van zijn wil om te doorgronden.’



Mijn hartslag vertraagt. Een tintelend gevoel spreidt zich vanuit mijn borst, naar mijn armen en mijn vingertoppen. Ik word aan weerszijden overeind gehouden. Met moeite probeer ik Here zijn stem te volgen.



‘Jaap kan niet geloven dat de Koper hem koos, en dat is iets prachtigs. Het is ook onbevattelijk. Wij kunnen dat ook niet begrijpen. Waarom mocht oude Cees nou niet in de etalage komen en Jaap wel?’&nbsp;



Heres stem klinkt ver weg. Mijn zicht wordt wazig; mijn spieren slap.&nbsp;



‘Och, ik ben maar de Eigenaar, ik weet niets van de wegen van de Koper: ik kan enkel nederig volgen! Ik heb zelf ook jarenlang geworsteld met deze positie, want hoe kan de een nou wegkwijnen in het licht van de eeuwigheid, en mag de ander de Koper eeuwig bejubelen in Zijn huis?’, vraagt Here.



Zijn stem verdwijnt langzaam in mijn achterhoofd; het is goed zo. Ik breng mijn handen naar mijn wangen; wrijf erover. Dit gevoel ontstijgt Heres handen, zijn geslacht en het blauwe kantoorlicht.



‘Soms, lieve mensen, is het ongeloof van een etalagelamp zo groot dat ze zichzelf simpelweg niet gunnen om in de etalage te staan. Dus laten we Jaap niet afvallen voor zijn ongeloof, voor zijn tegenstribbelen, maar laten we de Koper prijzen voor Zijn goedheid en genade dat hij zelfs over iemand zoals Jaap wil omzien’, zegt Here.



Ik waan me in het licht, nog even maar. Ik krul me als kleine Levi om Heres broekspijp. Hij praat en praat maar; het is goed. Koper van ‘t leven, ach wanneer? Zal ik naad’ren voor Uw ogen, in Uw huis Uw naam verhogen?



*



‘Jaap? Wakker worden!’, galmt het door de ruimte.



Ik voel een scherpe pijn in mijn keel. Ik kijk recht in felle TL-buizen die boven me knipperen. Met mijn vinger glijd ik over mijn lichtaansluiting.&nbsp;



Hallo?, probeer ik te zeggen, maar er komt enkel adem uit mijn keel. Moeizaam kom ik overeind.



‘Ah, daar ben je!’, klinkt de opgewonden stem.



‘Is er iemand?’, zeg ik, nog steeds geen geluid; enkel een harder gesis.



Op de ijzeren tafel naast me zie ik een forse man. Hij ligt naakt op een ijzeren tafel. Zijn rimpelige huid glanst onder het TL-licht. Zijn ingebrande keel, opgedroogd bloed, zijn lange grijze haren: het is oude Cees.&nbsp;



‘Ai, ja, wat een geknoei van Cees. Wilde z’n ervaring voor zichzelf houden. Niet zo handig.’



Ik loop naar de volgende tafel. Er ligt een lijkje; het huidje is zwartgeblakerd; delen zijn verkoold.&nbsp;



‘Gos, ja, schrijnend, schrijnend! Here zat weer eens niet op te letten.’



Ik kijk naar het naamplaatje: Jannie Johannes. Het is het gestorven dochtertje van Joke en Marcel tijdens de mislukte Oplichting.&nbsp;



‘Ik heb het nog zo tegen hem gezegd: bij kleintjes moet je echt voorzichtig zijn; hun borstbeen is nog helemaal niet hard genoeg om stevig op te drukken.’



Een tafel verder zie ik de vrouw met de spitse neus. Haar dunne handen liggen gevouwen op haar buik.&nbsp;



‘Excuus, excuus. Here heeft zijn beste tijd gehad. Hij geniet veel te veel van de aandacht’, zegt de Koper.



Ook aan haar voeteneind zit een ijzeren naamplaatje geschroefd: Maartje Blankespoor. Ik kijk recht in haar blauwe ogen, maar ze zien me niet meer.

‘Jaap!’, roept Here. Een etalagelamp grijpt me bij mijn arm en probeert me weg te trekken.&nbsp; Ik zie enkel mijn eigen weerspiegeling, flikkerend in het...

De Oplichting (7/8)

‘Niet verlegen zijn, hoor. Dat is toch iets prachtigs?’, zegt Here.&nbsp;



Nerveus strijk ik de gekreukelde flap van mijn rok glad. Wat wil Here nu? Van mij een etalagelamp maken? Nee toch zeker?&nbsp;



‘Ik hoorde de stem van de Koper vanuit het kantoor gisteren: Zelfs een Handelaar in de gedaante van je moeder kon je niet verleiden je lampenkap af te zetten’, citeert Here. ‘Is het niet, Jaap?’



Here kijkt me aan van: doe nou even mee, je hoeft alleen maar in te stemmen.



‘Ik… ja’, zeg ik.



‘Jongen, schroom niet. Zei de Koper dat tegen je?’, vraagt Here.&nbsp;



Ik knik.



Here trekt de katheter met een ruk los en duwt me door de menigte heen. De weg naar het podium is lang, ik probeer mijn pas te versnellen.



Joke en Marcel staren me jaloers aan. De moeder van Geesje glimlacht naar me. De vrome familie Gerritsen; ze hebben me wat afgesnauwd wanneer ik ‘s nachts weer eens van mijn plaats ging. Ze schudden nu goedkeurend hun kappen. Papa zie ik nergens.



Here grijpt me net als gisteren onder mijn oksels en tilt me het trapje van het podium op.&nbsp;



‘De Koper is groot, de Koper is groot!’



De etalagelampen zingen het uit. In de verte leek het alsof ze hun vingers op hun kelen legden om hun lamp weg te drukken. Van dichtbij zie ik dat ze met hun vinger een gat in hun hals dichtdrukken.



Boven de kettingen van het verhangen plafond, flikkert het licht in een glazen kamer aan. Het heeft dezelfde blauwe gloed als het kantoor van Here. Een gedaante beweegt zich naar buiten.



‘Als wie deed de Handelaar zich voor?’, vraagt Here.



‘Als mijn moeder’, zeg ik, terwijl mijn blik zoekt naar de etalagelampen; ik zie ook haar zo snel nog niet staan.&nbsp;



‘En wie verscheen er toen?’



‘De Koper’, zeg ik. ‘Hij joeg de Handelaar weg. Hij…’



‘Geweldig, geweldig, Jaap’, zegt Here met een goedkeurend knikje. ‘Ik denk dat we wel genoeg hebben gehoord, of niet?’



Papa komt vanuit de zijdeur aangesneld.&nbsp;



‘Ah, precies op tijd, Ruimer’, zegt Here.&nbsp;



Papa staat bevroren bij de rand van het podium. Zijn ogen dwalen af. Ik weet het ook niet, papa, maar het is goed. Ergens voel ik me belangrijk. Misschien heb ik eindelijk iets gedaan wat telt.



‘Kniel voor de Verheffing, Jaap!’, gebiedt Here.



Ik zak in het midden van het podium voorzichtig door mijn knieën. Ik weet dat door het houten schavot enkel mijn hoofd en lampenkap zichtbaar zijn voor de overige lampen.&nbsp;



‘Goed, Ruimer, maak de kap maar los!’&nbsp;



Even rusten papa&#8217;s vingers op mijn schouder, dan herpakt hij zich. Zijn handen doen wat ze moeten doen.



Here voelt aan mijn kap, constateert dat deze loszit, en gebaart papa om van het podium te gaan.&nbsp;



Als laatste handeling bevestigt papa een elektriciteitskabel aan de fitting. Om maximaal te kunnen schijnen, moet de stroomtoevoer flink omhoog. Het is gevaarlijk, maar noodzakelijk voor een etalagelamp, had hij me eens uitgelegd.



‘Niet schrikken van het licht’, fluistert papa snel. ‘Blijf omhoog kijken,’&nbsp;



Ik knik en wil hem zeggen dat hij niet bang hoeft te zijn; dat ik al aan het felle licht heb kunnen wennen vannacht.&nbsp;&nbsp;



‘In naam van de Koper licht ik uw lampenkap op en openbaar ik aan u het licht. Het licht dat sinds uw jongste dagen de duisternis van u verdreef. Het licht dat de Koper ten verdiensten was; het licht dat u een voorbode gaf van hoe het is om eeuwiglijk te schijnen tot Zijn eer.’



Terwijl ik voor Here kniel, beginnen de etalagelampen opnieuw te zingen. Ze gaan in een kring om me heen staan. Mijn handen liggen aan Heres voeten.&nbsp;



‘Jaap Blankespoor, ik hef uw kap op in de naam van de Koper, Zijn huis en Zijn verwachting en bedien U een kap van het fijnste linnen. Uw tong is Zijn tong geworden, uw stem is nu Zijn stem, en uw keel is Zijn keel.’



Ik voel Heres handen stevig om mijn kap sluiten.



‘Het is maar voor even, jongen. Doe desnoods maar je ogen dicht’, fluistert hij, terwijl hij de kap optilt.



Het ontblote licht is veel feller dan verwacht. Het is niet alomtegenwoordig zoals in Heres kantoor, maar het schijnt recht in mijn ogen. Ik grijp met mijn armen om me heen.



‘Rustig maar’, zegt Here. ‘Zonder controle kan ik de nieuwe kap niet geven.’



Ik zak steeds bijna weg. Ik moet erbij blijven; ze mogen niet zien hoeveel kracht het kost. Op handen en voeten kruip ik naar het etalageraam. Met een ruk trek ik het gordijn opzij.

‘Niet verlegen zijn, hoor. Dat is toch iets prachtigs?’, zegt Here.&nbsp; Nerveus strijk ik de gekreukelde flap van mijn rok glad. Wat wil Here nu?...

De Oplichting (6/8)

‘Here?’, vraag ik.&nbsp;



‘Stil’, zegt hij, terwijl hij me weer op de grond zet. De elektronische klank in zijn stem is verdwenen. Hij trekt het slangetje van mijn katheter en tilt me nu horizontaal op. Zijn ene arm gaat onder mijn rug, de andere glijdt onder mijn knieholtes.&nbsp;



Nogmaals probeer ik aan te zetten, maar er komt geen licht. Hij draagt me ergens naartoe; ik denk naar het kantoor. De deur valt met een zuigende beweging dicht.



Ik word op een harde tafel neergelegd. Er springen meerdere lampen aan op het plafond: zonder lichamen die ze dragen, zonder lampenkappen die hun licht verzachten. Voor het eerst zie ik Here in het volle licht. Zijn blik is strak, maar vertrouwd. Ik kijk naar de littekens van zijn verwijderde lichtaansluiting in zijn hals.



‘Je moet het licht leren verdragen, Jaap’, zegt Here. Hij trekt me aan de bandjes van mijn katheter naar zich toe en tilt mijn benen op waardoor mijn knieholtes om zijn schouders krommen.&nbsp;



Hij frommelt de flap van mijn rok op en drukt het in mijn handen, zodat het niet voor mijn katheter valt. Telkens vallen mijn ogen weer dicht door het grote, felle licht.



‘Houd je ogen open’, gebiedt Here. Hij gaat met zijn vingers tussen mijn kont; er zit slijmerig spul op. Mijn kringspier staat strak, maar de koele gel… zijn vingertop die op mijn opening rust: het opent als vanzelf.&nbsp;



‘Mijn vlees is jouw vlees, jouw lichaam is mijn lichaam’, zucht Here. Hij duwt zijn vinger verder naar binnen; laat hem daar even rusten. Vervolgens trekt hij de vinger naar buiten en drukt met dezelfde beweging iets groters naar binnen.&nbsp;



Een pijnscheut trekt door mijn bekken. Enkele seconden moet ik wennen; daarna stagneert het en kunnen mijn gedachten de pijn negeren. Here gebruikt het leren bandje van mijn katheter om mij sneller naar zich toe te trekken. De stof van mijn rok is vlak boven mijn kont uitgesneden, wellicht zelfs daarvoor gemaakt. Ik sluit mijn ogen.



‘Kijk me aan, Jaap’, steunt Here nogmaals. ‘Wen aan het licht!’



Here buigt verder over me heen en sluit zijn handen stevig om mijn lichtaansluiting; de fitting drukt in mijn hals. Mijn adem stokt. Driftig stoot hij.&nbsp;



‘Goed zo, Jaap’, zucht Here. ‘Laat maar toe.’



Ik probeer Here zijn blik te zoeken, maar hij is een donker silhouet geworden.&nbsp;



Here zijn stoten versnellen; hij ademt steeds zwaarder.



‘Het licht, Jaap, het licht!’



Here maakt een korte stuiptrekking, net zoals oude Cees maakte vlak voor hij stierf. Hij blaast hard uit.



Here wrijft met een vochtige doek tussen mijn benen, smijt het daarna op de grond.



‘Probeer goed uit te rusten’, fluistert Here, terwijl hij me even later terugzet op mijn plek. De andere lampen zijn nog even versuft als zojuist.&nbsp;



De volgende ochtend staat het houten schavot voor het eerst sinds Levi’s Oplichting weer voor het podium.



‘Hoe is het met je, jongen?’, vraagt papa.&nbsp;



Ik haal mijn schouders op. Mijn hoofd voelt zwaar; het oplichten schokkerig.&nbsp;



‘Je moet ‘s nachts niet meer stiekem branden. Dit krijg je ervan’, zegt hij. Ik draai me van hem weg. Mijn lichtaansluiting wiebelt een beetje.



‘Hmm, hij zit een beetje los’, zegt papa. ‘Heb je je gestoten?’



Hij doet zijn handschoen aan en voelt aan de fitting, die hij gemakkelijk heen en weer kan bewegen.&nbsp;



‘Oei, dat is niet best’, mompelt papa. Ik kijk naar zijn schort, zijn set met schroevendraaiers en zijn ronde lasbril met dikke randen die strak om zijn hoofd klemt. De glazen zijn zo klein dat ze net om zijn oogwit vallen.&nbsp;



Met een paar korte halen draait hij de bol weer strak op mijn fitting. Hij drukt met zijn hand op mijn bovenrug om tegendruk te geven.&nbsp;



‘Ga maar weer recht staan’, zegt papa, terwijl Here op de gong slaat. De etalagelampen hebben zich rondom het schavot opgesteld en kijken recht de winkel in. Here bestijgt het podium en spreidt zijn armen.



‘Kijk maar even goed: zijn hun kappen niet prachtig?’, begint Here. ‘De Koper heeft gesproken tot mij. Het is tijd voor de Verheffing. Zijn er dan nog lampen onder ons die smachten naar het huis van de Koper?’



Here buigt voorover, zodat hij ons op ooghoogte toespreekt.&nbsp;



‘Zij die in alles voelen dat hun oude lampenkap hun niet langer past. Die verlangen naar een nieuwe, voorgevormde kap van het fijnste linnen, afgewerkt met het kostbaarste ijzer. O, een kap die uw licht nog mooier laat schijnen tot eer van de Koper?’



Here gaat van het podium af en loopt tussen de lampen door.&nbsp;



‘Als je verdrukt wordt door je gebrekkige dienen, je ongehoorzaamheid, als je je alleen voelt tussen deze grote schare lampen en dan kijkt naar die schitterende etalagelampen en je vervuld wordt met een heilige jaloezie van: stond ik daar maar!’



Here’s blik blijft op mij rusten. Ik voel het rood op mijn wangen. Langzaam komt hij dichterbij.



‘Is er dan niemand die de nabijheid van de Koper heeft gevoeld? Ach, de Verheffing is slechts de bevestiging, allen; het echte werk is immers al volbracht. Zou het niet heerlijk zijn om Hem al in het aardse te mogen dienen?’



Hij pauzeert bij kleine Levi, waardoor ik even adem kan halen. Papa vertelde me eens over de Verheffing van moeder. Ik was toen zo oud als kleine Levi; ik weet er niets meer van.



‘Er is nog plaats, ziet u. Er is nog tijd. Het is nog niet te laat!’, schreeuwt Here, terwijl hij steeds dichterbij komt.



Here houdt halt voor mijn plaats. Hij gaat naast me staan en legt zijn hand in mijn onderrug. Alle lampen kijken naar me. Ik buig naar de grond.&nbsp;



‘Och, jonge vriend, heeft de Koper zich aan jou geopenbaard?&#8217;, vraagt Here zachtjes.

‘Here?’, vraag ik.&nbsp; ‘Stil’, zegt hij, terwijl hij me weer op de grond zet. De elektronische klank in zijn stem is verdwenen. Hij trekt het...

De Oplichting (5/8)

Papa draait zich van me weg en verdwijnt door de zijdeur.&nbsp;



‘Het is voedertijd’, zegt Here nadat hij op de gong slaat. Ik trek met tegenzin mijn voederslangetje omlaag en draai het met een kwartslag op de aansluiting in mijn neus. Het koppelstukje zit diep in mijn neusholte.



Mijn blik blijft hangen bij Here, zoals al vaker vandaag.&nbsp;



Even later vloeit de sondevoeding langzaam door het slangetje mijn slokdarm in. Iedereen houdt zich muisstil. Ik sta aan de rand van de verhoging. Cees’ oude plek is vele malen meer in het zicht. Misschien verscheen er niet voor niets een Handelaar bij hem; ik zet voorzichtig een paar stappen naar links.&nbsp;



‘Gezegend zij het voedsel’, weerklinkt de stem van Here.



Ik richt mijn blik naar boven. De voederleidingen lopen kriskras boven mij; ze splitsen uit over de lampen. Mijn voedingslangetje gaat op spanning.&nbsp;



Ik probeer mijn hals zo ver mogelijk te strekken, waardoor mijn licht recht omhoog schijnt. Ik richt mijn ogen naar mijn kin. Er komt een knik in het slangetje. Ik kantel iets voorover; misschien kan ik eindelijk iets van mezelf zien. Terwijl ik mijn licht dim, zie ik de weerspiegeling van mijn neus in de glazen lichtbol. Het glas brandt nu niet alleen op het dode weefsel, maar ook op een onaangetast stukje huid; ik was bijna vergeten hoe pijnlijk het was.



‘Dank aan de Koper, die ons dagelijks begenadigd’, zegt Here. Hij beweegt traag langs de lampen die zo stil mogelijk staan om de voeding in hen op te nemen.



Ik probeer opnieuw mijn gezicht te vinden in het spiegelende glas. Ik moet mijn best doen om niet te hard te snokken. Met iedere poging om mijn eigen gezicht te zien, beweegt de bol gelijk weer van me weg.&nbsp;



De vloeistof bij de andere lampen raakt al bijna op. Ik richt mijn licht verder, en dan, vanuit mijn ooghoek, zie ik Here naast me.&nbsp;



‘Wat een prachtige dag vandaag’, zegt Here. Hij kijkt naar de knik in het slangetje, maar hij negeert het. ‘Ik voel aan alles dat de Koper op komst is.’&nbsp;



Vlug zet ik een paar stappen terug naar mijn plek. Ik heb nog bijna niets binnen gekregen. De eerste lampen ontkoppelen hun slangetje en laten het weer de lucht in. Ze kijken versuft om zich heen.&nbsp;



Het wordt opvallend rustig; geen gedraal en geëmmer; ze staan er maar een beetje. De meesten lichten niet eens meer op.&nbsp;



Ondanks de vroege stilte durf ik pas diep in de nacht weer van mijn plaats te komen. Misschien kan ik mezelf op een andere manier zien. Ik hol mijn rug en druk zo mijn borstkas naar voren waardoor de lichtbol nog net iets hoger boven mijn kin uitsteekt. Opnieuw strek ik mijn hals; het plekje op mijn kin heeft nog amper kunnen herstellen.



Ik hoor zachte stemmen bij het podium. Een vrouwenstem komt steeds dichterbij. Ik recht mijn kap weer.



‘Moet ik hem gewoon wakker schudden?’, vraagt ze.



Ik probeer me zo stil mogelijk te houden zodra ik merk dat ze mijn kant opkomen.&nbsp;



‘Is dit hem?’, vraagt ze zenuwachtig. ‘Wat doet u normaal in zo’n geval?’&nbsp;



Er wordt iets onverstaanbaars teruggezegd. Ik hoor schuifelende voeten, er wordt iets in haar oor gefluisterd.&nbsp;



‘Niet schrikken’, zegt ze aarzelend. Er glijden twee dunne handen over mijn schouders. ‘Ik ben het: je moeder.’



Mama?, denk ik verbaasd. Ze trekt zo hard aan mijn schouders dat ik wel moet reageren. Ik buig wat voorover en kijk recht in een paar blauwe ogen.&nbsp;



‘Zet je lampenkap maar af’, zegt ze bezwerend. Het spleetje tussen haar tanden, haar spitse neus en bleke huid; ik kan haar niet plaatsen.&nbsp;



‘Buiten hoef je nooit meer te schijnen, daar wordt het vanzelf licht en donker. Dat is toch geweldig?’, zegt ze. In haar hals zie ik duidelijk de sporen van een lichtaansluiting; enkel de bol ontbreekt. 



Zet hem maar af, gebaart ze nogmaals. Ik zie het paniekerige gezicht van Geesje weer voor me: haar licht dat wild flikkerde, haar lichaam in de ijzeren stelling. Ik draai me van haar weg.



‘De bouten zitten niet zo vast als je denkt. Toe maar, probeer het maar’, zegt ze haperig, waarop ze vervolgens zelf de rand van mijn lampenkap omhoog duwt. Hij komt inderdaad meteen een beetje los. Misschien is het een goed teken.&nbsp;



‘Gaat heen, Handelaar!’, klinkt een zwaar vervormde stem. De vrouw slaakt een gil en verdwijnt richting het podium. 



‘Haast u’, echoot het. Het geluid cirkelt boven me. Het is elektronisch en laag; precies zoals Geesje vertelde over Cees. Ik verkramp.



Een lichaam drukt in mijn rug. Ik voel warmte alom; mijn huid gloeit. De stem is enerzijds dicht bij mijn lampenkap, anderzijds groots en echoënd.



‘Ik heb je strijd gezien, je gemis en je onkunde, maar je bent veilig. Je bent waar je moet zijn.’



Even probeer ik me te verzetten, maar de armen zijn onverbiddelijk. Zo sterk dat de spanning acuut uit mijn spieren vloeit.



‘Zelfs een Handelaar zich voordoende als je moeder kon je niet verleiden: dat getuigt van een groot geloof. Zo sluw zijn ze; die Handelaren; ze komen als de engel des lichts!’



Het is alsof hij met een dubbele tong praat. De handen klemmen onder mijn ribben.&nbsp;



‘Wees niet getreurd, jongen: spoedig zul je haar eindelijk echt zien. Degenen die het het minst verdienen; juist hen wacht Mijn huis.’



Het lichaam drukt nog strakker tegen me aan. Ik probeer op te lichten, maar het lukt me niet. Ik heb een doezelig hoofd. Ik word opgetild. Eindelijk gaat de druk even van mijn benen. Iets in mij denkt Here te ruiken.



‘Gehoorzaamheid loont, Jaap,’ klinkt het nu zachter.

Papa draait zich van me weg en verdwijnt door de zijdeur.&nbsp; ‘Het is voedertijd’, zegt Here nadat hij op de gong slaat. Ik trek met...

De Oplichting (4/8)

Ik krimp een beetje in elkaar.&nbsp;



‘Soms’, zeg ik. Here gaat achter me staan en legt zijn handen op mijn heupen. De meeste lampen hebben hun licht al gedimd. Geesje ligt met haar rug tegen de railing van het podium aan.



‘Je moeder is er nog niet klaar voor om met gewone lampen te spreken. Anders verliest ze haar dienstbaarheid aan de Koper, dat weet je toch?’



Met zijn duimen drukt Here in mijn onderste ruggenwervel om mijn postuur te rechten. De druk in mijn kap neemt toe.



‘Doe maar rustig’, fluistert Here. ‘Zit je katheter nog wel goed?’



Here gaat door zijn knieën en volgt het urineslangetje van onder mijn voeten tot aan de koker die om mijn blaas zit. Hij duwt de stof van mijn gespleten rok opzij. Er gaat een vlaag van kou tussen mijn benen door.&nbsp;



‘Hij zit wat losjes’, zegt Here, terwijl hij zijn handen aan de binnenkant van mijn bovenbenen houdt. Hij geeft een harde ruk aan de koker en trekt de sluitingen aan weerszijden stevig aan. Het leren bandje snijdt in mijn onderrug.



‘Zo gaat het wel weer’, zegt Here, terwijl hij terugloopt naar de balie. Hij schuift tussen de verstilde lampen door. Sommige kappen rijken ver boven Here uit.



Er klinkt een harde dreun door de winkel. Niemand schrikt er echt van. Ik zak een beetje door mijn knieën. Mijn mond is gortdroog. Alleen kleine Levi heeft zich om de rupsrok van Joke gekruld. Hij krabt aan de korsten rondom zijn lichtaansluiting. Zijn huid is rood. Mijn gedachten blijven steken bij de handen van Here.&nbsp;



Opstellen, gebaart Here. De etalagelampen bewegen traag over het podium.&nbsp;



‘De wereld is een donkere plek, laat ons verlichten tot Zijn eer’, zegt Here eerbiedig.&nbsp;



De koker knelt om mijn geslacht. Ik wieg de flap van mijn rok. De luchtstroom geeft wat verkoeling. Mijn neus piept bij elke ademhaling. Geesje licht in precies hetzelfde ritme als ik op, maar haar lamp is ondertussen zo verzwakt dat het amper te zien is.



‘Eenmaal zullen wij in Uw huis Uw licht teruggeven en U eeuwig dienen; Uw huis, de plek zonder stroom om ons te voeden; geen speeksel om te slikken; geen vochtigheid en kou die Uw toevoer kan stoppen’, fluisteren de etalagelampen heel zachtjes.



De etalage met het schavot ervoor werkt als een echokamer. Papa is nergens te bekennen.&nbsp;



Het branderige gevoel bij mijn geslacht wordt heviger. In gedachten voel ik Here zijn handen&nbsp; om mijn koker geklemd. Ze glijden over mijn liezen, mijn kont; knijpen in mijn bovenbenen. Ik beweeg mijn heupen sneller heen en weer. Met mijn polsen probeer ik tegendruk te geven.&nbsp;



‘Geen Handelaren die ons uw goedheid niet gunnen en ons aan de wereld kwijt willen. Geen ongehoorzaamheid en struikelen, maar voor altijd schijnen tot uw eer. O, Koper…’&nbsp;



De etalagelampen versnellen hun tempo. De echo’s stapelen zich steeds sneller op. Hun fluisteren wordt nu praten.&nbsp;



In de verte klinkt opnieuw een droge, harde knal. De houten vloer trilt een beetje. Verschillende lampen schrikken op. Lichtvlekken smeren zich voor me uit. Ik probeer mezelf overeind te houden, maar moet een grote corrigerende stap zetten.&nbsp;



‘Nergens kan Uw licht beter worden gebruikt dan in de winkel, eens gemaakt tot Uw eer, Koper. Is er dan niemand die het licht aan U wil teruggeven, zijn wij de laatsten der aarde die het rentmeesterschap boven hun eigen pad stellen?’



Mijn bovenbenen trillen. De waas trekt niet weg. Ik denk terug aan wat Here zei over moeder. Ik zoek naar haar stem, maar heb geen idee meer van hoe ze klonk. De zingende vrouwenstemmen; de lage mannenklanken die door de winkel heen galmen en Here die theatrale aanwijzingen geeft; het is alsof zijn nagel steeds dieper in mijn vlees drukt.



‘O, Ko-oper verlos! O-oh Ko-ho-op-er bevrijd! O, Koper!’, klinkt het.&nbsp;



Here draait zich naar mij toe. Kom, jongen, zing tot Zijn eer, lijkt hij te zeggen. Weer volgt er een klap. Het geluid is dof en zwaar, maar nog steeds wollig; het komt vanuit de verste verte. Angst voel ik niet meer.&nbsp;



Naast mij zie ik de lege plek van oude Cees, voor mij de families die dichter naar elkaar toekruipen. Ik probeer een klank uit te brengen, maar ik weet niet waar ik moet aanhaken in het gezang.&nbsp;



‘Amen’, zegt Here.&nbsp;



Mijn ogen prikken van het zweet. Ik houd mijn kin omhoog, zodat het mijn lichtaansluiting niet bereikt. Het gezang sterft langzaam uit. Mijn koker voelt warm en plakkerig.&nbsp;



De volgende ochtend heeft papa Geesje in een ijzeren stelling gehesen. Het houdt haar recht overeind. Wat gisteren tijdelijk leek, is nu voortdurend. Ze tikt met het peertje tegen het frame aan; het geeft korte stroomschokken.&nbsp;



‘Papa?’, vraag ik, terwijl hij langs me loopt. Hij heeft Geesje nog iets vaster geschroefd. ‘Volgens mij heb ik Hem gevoeld.’&nbsp;



‘Wat, jongen?’, vraagt papa mompelend. Met zijn nagel probeert hij wat geruld ijzer uit de kruiskop van zijn schroevendraaier te pulken.&nbsp;



‘Ik heb de Koper gevoeld’, zeg ik zachtjes.



Papa zwijgt zoals hij ook doet als het over mama gaat. Ik probeer zijn blik te vangen door het gat in mijn lampenkap. Mijn benen voelen zwaar.

Ik krimp een beetje in elkaar.&nbsp; ‘Soms’, zeg ik. Here gaat achter me staan en legt zijn handen op mijn heupen. De meeste lampen hebben...

De Oplichting (3/8)

Mijn lamp licht toch even fel op. Ik kan het niet onderdrukken, waardoor Here verstoord mijn kant opkijkt.&nbsp;



‘Volgens mij gelooft niemand jouw verhaal, Geesje’, zegt Here. Hij gaat achter haar staan en pakt met beide handen Geesjes smalle schouders beet. Zijn blik gaat langzaam door de winkel; alsof ons zwijgen zijn gelijk bevestigt.



‘Zou het misschien toch Cees’ diepe wens zijn geweest om naar het huis van de Koper te gaan? Dat kunnen we oude Cees natuurlijk niet kwalijk nemen.’&nbsp;



Geesje maakt aanstalten om van het podium te lopen.&nbsp;



‘Niet weggaan nu hoor’, zegt Here, terwijl hij haar tegen zijn borstkas drukt.&nbsp;



‘Geesje Wiering, was oude Cees zijn getuigenis waarheid of slechts een verzinsel?’, vraagt Here kalm.



Geesje krimpt ineen. Ze fluistert zo zachtjes dat niemand haar kan verstaan.&nbsp;



‘Geesje heeft gesproken tot mij. Als blijk van waardering voor haar eerlijkheid gaan we over tot demontage van haar lampenkap’, zegt Here opgewekt. Here laat haar los en slaat hard op de gong.



‘Echt?’, zegt Geesje opgelucht. Het geroezemoes zwelt aan. Ik weet niet wat het betekent. Ik kijk om me heen, op zoek naar aanknopingspunten. Ik zie verschillende lampen hun licht opzettelijk naar de grond richten. De normaal zo zwijgzame Wilbert van Amerongen buigt zich naar Here toe en wil iets tegen hem zeggen. Hier en daar protesteert een oudste. Was Cees hier nog maar.



‘Ruimer, kom naar voren’, gebiedt Here, terwijl hij Van Amerongen terug naar zijn plek wijst. Bedeesd voegt hij zich weer bij de etalagelampen vooraan in de winkel.



Vanuit de zijdeur komt papa binnengelopen. Misschien kan ik het aan hem vragen, bedenk ik me. Ondertussen wil ook de stokoude moeder van Geesje naar voren komen, maar ze staat al een tijdje onder constante stroomtoevoer waardoor ze geen meter vooruit komt. Ze is te zwak om haar draden los te rukken en beseft tegelijk dat ze zonder die stroom niet verder komt.



Papa geeft me een kort knikje, terwijl hij langs mij heen loopt. Bij het podium fluistert Here wat in zijn oor. De ijzeren ring waar Geesjes lampenkap op is bevestigd heeft voorgevormde steunpunten; twee op de schouders en een bredere boven haar borsten. De lampenkap zelf weegt bijna niets, maar het metaal drukt behoorlijk op haar lichaam. 



Papa pakt een tang uit zijn gereedschapsriem en draait de roestige bouten van Geesjes lampenkap los. Hij doet rustig aan; alsof hij hoopt dat Here hem nog tot een halt roept.&nbsp;



Here voelt aan de lampenkap die al een beetje loskomt.&nbsp;



‘Ga over tot verwijdering’, zegt Here. De bouten liggen losjes op de zes verschillende bevestigingspunten.



Het wordt helemaal stil in de winkel. De anderen doen al uit zichzelf hun lampen uit. Geesje is opvallend rustig. Papa tilt de lampenkap op waardoor de boutjes op de houten vloer vallen. Ook hij dimt nu zijn licht.



‘Kan dit wel? Moeder?’, vraagt Geesje vertwijfeld.&nbsp;



‘Toe maar, Geesje, kom de waarheid onder ogen’, zegt Here.&nbsp;



Het blijft donker. Geesje probeert haar licht te onderdrukken; ze heeft zich aan Here vastgeklemd.



‘Niet schijnen, meisje’, hoor ik Geesjes moeder zeggen.



Het volgende moment breekt Geesje. Haar lamp sputtert hevig. Here wordt van onderen verlicht. Zijn schaduw flitst tegen het houten schavot aan.&nbsp;



‘Koper?’, roept Geesje. Ze slaat wild alle kanten op. Haar ogen zijn niet gewend aan het felle licht; het heeft haar leven lang niet vrijuit kunnen schijnen. De etalagelampen worden belicht vanuit hoeken die ik nog nooit heb gezien.&nbsp;



‘Het eeuwige licht!’, schreeuwt Geesje, terwijl ze rondjes draait. Haar rok is te strak voor de grote stappen die ze wil maken; hij zwiept bij iedere stap.&nbsp;



‘Oude Cees heeft het ook tegen mij gezegd’, roep ik nog, maar het gaat op in het gedruis.&nbsp;



Geesje struikelt en valt van het podium af. Ze schokt hevig.&nbsp;



In een flits licht ze iedereen weer op. Papa schiet op Geesje af. De metalen halo vangt een deel van de klap op. Het glas breekt, maar het peertje blijft branden.&nbsp;



Geesjes licht knippert ritmisch; het lijkt een met haar hartslag geworden. Papa gebaart Here dat hij meer water nodig heeft om haar lichaam te koelen.&nbsp;



Kleine Levi geniet van de heisa en kruipt tussen de mensen door die toch niet zo levenloos blijken. Joke probeert hem bij zich te houden, maar kan het niet laten om toch telkens naar Geesje te kijken, die ook haar hielp met Levi&#8217;s bevalling.&nbsp;



Later, zo tegen de avond, zit papa nog steeds bij Geesje.&nbsp;



‘De Koper kiest zijn dienaren zelf; zo blijkt maar weer. Laat het tot een les zijn voor ons allen’, zegt Here bedrukt, terwijl hij door de winkel loopt. Mijn kaken staan op spanning; met moeite weet ik mijn licht te onderdrukken.&nbsp;



Here komt steeds dichterbij. Ik probeer mezelf onzichtbaar te maken. Hij schuift achter me langs; de vloer kraakt onder zijn voeten. Halverwege het geluid houdt hij plots stil.



‘Zo, jongen, ben je een beetje bekomen van de schrik?’, zegt Here. Hij legt zijn hand bij mijn sleutelbeen.



Jawel, Eigenaar, knik ik beschaamd.&nbsp;



Here glijdt met zijn vinger over mijn nek. Eerst over een gevoelig stukje huid; het tintelt. Dan gaat zijn wijsvinger over littekenweefsel. Hij laat zijn nagel precies op mijn ader rusten; het gaat steeds sneller kloppen.&nbsp;



‘Je hebt een dikke adamsappel’, zegt hij. ‘Je kunt vast goed tegen de hitte, is het niet? Ik zal het je moeder zeggen.’

Mijn lamp licht toch even fel op. Ik kan het niet onderdrukken, waardoor Here verstoord mijn kant opkijkt.&nbsp; ‘Volgens mij gelooft niemand jouw verhaal, Geesje’,...

De Oplichting (2/8)

‘Misschien toont de Koper zich genadig, jongen’, zegt Here. Hij draait zich meteen weer om naar de balie.&nbsp;



‘Cees, hoor je mij?’, vraag ik, terwijl ik me voorzichtig laat zakken.&nbsp;



Ik licht mezelf kort op om te zien hoe Cees erbij staat. Zijn hele lamp is inmiddels bezaaid met speeksel. Het drupt op de grond voor hem.&nbsp;



‘Cees!’, roep ik wat harder. Zijn ogen zijn al gesloten. Als het speeksel in de lichtaansluiting komt, kan de lamp kortsluiting krijgen, zoals vaker gebeurt bij oudsten.



‘Het licht, eindelijk naar he–’, stamelt oude Cees.



‘Wat zeg je?’, fluister ik. Hij maakt een laatste stuiptrekking.



‘Eindelijk naar het huis van de Koper’, zegt hij, terwijl hij nog een keer fel oplicht. De lamp knettert kort. Zijn ledematen worden direct slap. De houten steunpaal splijt en breekt doormidden.&nbsp;



Met een doffe klap valt zijn hoofd voorover in zijn lamp. Ik geef een korte gil. Het glas breekt in zijn rimpelige hals. Snel schiet ik terug naar mijn plek.



Even later slaat Here zachtjes op de gong. Een lage trilling vult de winkel. De etalagelampen flikkeren.&nbsp;



‘Moge zijn licht in ons allen worden opgenomen, en laat het licht zijn tot een eeuwig vuur. Vindt uw weg naar het huis van de Koper, mensen, voor het te laat is’, zegt Here dragend. Kleine Levi licht ook op. Hij geniet van het geluid van de gong. 



‘Wordt u niet vervuld met een heilig verlangen als u de etalagelampen ziet branden? Voor oude Cees is het nu voor eeuwig te laat!’, schreeuwt Here. Ik blijf denken aan het huis van de Koper; misschien kan Cees mij wel aanbevelen.



‘Wat een roepstem’, mompelt papa als hij even later naast me hurkt. Zijn rubberen schort glimt. Hij heeft zijn slang om zijn middel geknoopt. Ik schijn nog zachtjes.



‘Droevig, droevig. Moet je niet rusten?’, zegt papa met een geconcentreerde blik.&nbsp;



Ik haal mijn schouders op. Papa buigt de losgetrokken elektriciteitsdraden om met een tangetje en haalt ze van de stroom; oude Cees had constant toevoer nodig. Samen duwen we hem op zijn zij. De ogen van Cees staan niet meer dezelfde kant op; het oogwit is paars uitgeslagen.&nbsp;



‘Kijk maar even weg’, zegt papa, terwijl hij een doek over Cees’ ogen legt.



‘Het lichaam zet zich van nature af van de lamp’, zegt papa. Zijn kale hoofd reflecteert mijn licht. Als Ruimer draagt hij net als de oudsten geen lampenkap.&nbsp;



Het metaal van Cees’ fitting voelt lauw aan. Papa sprenkelt er wat water overheen. Cees’ adamsappel is zwartgeblakerd; de hitte heeft de wond direct dichtgeschroeid.&nbsp;



De volgende ochtend staat de hele colonne al in het gareel. Alleen Joke probeert Levi nog stil te krijgen. Het is een beweeglijk ventje. Nog even en hij krijgt ook zijn lampenkap aangemeten.&nbsp;



Here slaat op de gong. Verpleegster Geesje staat zenuwachtig bij het schavot. Door de plooien van haar rupsrok zie ik dat ze haar benen heeft gekruist.&nbsp;



‘Mevrouw Geesje Wiering heeft nieuwe informatie over oude Cees en zijn bestemming. Spreek en deel met ons allen uw bevindingen’, zegt Here kortaf. Zelfs hij weet dat iedereen van Geesje houdt. Ze heeft me toen ik klein was eens verzorgd aan een brandwond.&nbsp;



‘Op de vooravond van zijn teloorgang sprak oude Cees tot mij’, begint Geesje. Haar stem trilt. ‘Ik verzorgde hem toen hij mij vertelde dat een Handelaar hem eens had verleid om mee de winkel uit te gaan. Hij had bijna zijn lampenkap afgeworpen. Tot daar opeens de stem van de Koper klonk.’



Een golf van schrik gaat door de lampen.&nbsp;



‘De Koper zei: ‘Hoed uw lamp, Cedric Willem, want mijn huis behoort u toe. Zijn stem was donker en elektrisch geladen,’ vertelde Cees. Geesje houdt even stil en speurt de grond af.&nbsp;



Ook de etalagelampen op het podium zijn zichtbaar onder de indruk. Ze buigen instemmend. Here draait zich om en maakt een vermanend handgebaar.&nbsp;



‘En waarom vertel je dit pas nu oude Cees er niet meer is, Geesje? Verdiende hij het niet om een etalagelamp te worden?’, vraagt Here op zijn verontwaardigde toon.&nbsp;



Geesje wordt onrustig. De etalagelampen kantelen hun kappen weer recht.



‘Was je eigenlijk niet zo zeker van Cees’ verhaal? Het is gevaarlijk om je te laten leiden door rouw of wensdenken. Het is gemakkelijk om het huis van de Koper in de mond te nemen als je weet dat je bijna moet sterven&#8217;, zegt Here stellig, terwijl hij zich langs Geesje op de verhoging wurmt.&nbsp;



Ik knijp in mijn handen.



‘Of kan iemand Geesjes verhaal bevestigen?’, vraagt Here.

‘Misschien toont de Koper zich genadig, jongen’, zegt Here. Hij draait zich meteen weer om naar de balie.&nbsp; ‘Cees, hoor je mij?’, vraag ik, terwijl...

De Oplichting (1/8)

‘Achting, allen’, zegt Here plechtig. Hij slaat hard op de gong. Het schavot dat de etalage van de winkel scheidt is wat naar voren geschoven. 



Kleine Levi kijkt beteuterd om zich heen. Hij heeft pas zijn eerste stapjes gezet en is nu aan de beurt voor de Oplichting. Ik probeer met mijn kin de lichtbol naar beneden te duwen. De hitte voel ik nauwelijks meer. De korsten hebben mijn huid ongevoelig gemaakt.&nbsp;



De etalagelampen draaien zich van het raam af en stellen zich aan weerszijden van het podium op. Joke en Marcel, Levi’s ouders, schommelen zenuwachtig met hun kappen.



‘Leviticus Johannes, bij deze plant ik in u het licht, dat u voor het leven blind maakt en u warmte en zegeningen brengt…’ zegt Here eerbiedig.&nbsp;



Levi’s halsje wordt nat gemaakt. Vervolgens pakt Here de tang en probeert om de metalen fitting tussen zijn sleutelbenen te drukken.&nbsp;



‘AAAUW!’, schreeuwt de kleine Levi uit.&nbsp;



Uit de bak met water haalt Here een nieuwe geblazen bol. Levi spartelt tegen. Here draait de lamp ruw op de aansluiting.&nbsp;



‘Hoe gaat het?’, mompelt oude Cees. Hij staat vlak naast me. Er loopt wat speeksel langs zijn mondhoeken.



‘Het lukt niet’, fluister ik. ‘De bol is niet helemaal rond.’



Onder Levi’s kin priemt een glazen bal. Zijn hoofd wordt vervormd door de bol. Het is zo groot dat het een tweede hoofd lijkt. Here gaat nu achter het schavot staan met Levi om de bol op te lichten. De etalagelampen knielen al.



‘Hoedt uw lamp en licht uzelf op mijn bevel eenmaal op, waar mogelijk gebogen’, zegt Here vanachter de houten muur.&nbsp;



Iedereen dimt eerst zijn lamp, of doet een poging tot. We krommen onze ruggen zodat we recht op Levi schijnen. Joke en Marcel houden elkaar stevig vast. Het licht van oude Cees brandt nog maar heel spaarzaam.&nbsp;



‘In zijn naam: licht op!’, roept Here.



Een felle flits licht de winkel op.&nbsp;



‘In zijn naam: LICHT OP!’, schreeuwt Here nog een keer. Nogmaals wordt de ruimte feller. Daarna slaat Here zonder aarzelen op de gong; meestal is dat een goed teken. Mijn hartslag versnelt. Het is al een keer fout gegaan bij een kind van Marcel en Joke.&nbsp;



Here pakt Levi op vanachter het schavot en houdt hem triomfantelijk in de lucht.&nbsp;



‘Het is gelukt’, zeg ik tegen Cees. De etalagelampen jubelen. Marcel en Joke lopen opgelucht terug naar hun plek en wachten tot Levi naar hen toe kruipt.&nbsp;



Oude Cees roert zich niet.



‘Leviticus Johannes, ga heen, zoek uw geliefden en vind er een huis. Eer uw vader en uw moeder. Laat uw licht u leiden en ga nu heen in vrede’, zegt Here, terwijl hij Levi op de grond zet.&nbsp;



Levi&#8217;s hele huid schittert door de loepachtige werking van het glas. Hij probeert zijn kin ver van de bol te houden. Met zijn handjes trekt hij aan Here’s broekspijpen.



Cees kan zijn speeksel inmiddels niet meer binnen houden. Het druipt over zijn lamp.&nbsp;



Levi stoot met zijn lamp tegen een aantal poten. Nogmaals krijst hij. Met zijn handje reikt hij naar zijn kin waardoor hij zijn vingers aan de hete bol brandt.&nbsp;



‘Kom maar snel, lieverd!’, roept Joke paniekerig. Ze probeert zich te ontdoen van Marcel die zich aan haar heeft vastgeklampt, maar ze is niet meer zo wendbaar. Haar rupsrok is langzaam met haar vel vergroeid; hij is zelfs een beetje krokant geworden.&nbsp;



Kleine Levi huilt zachtjes. Ik kijk naar zijn ogen, die nu dubbel zo groot lijken. Zijn eerste tranen verdampen meteen op het hete glas van de lamp.



‘Goed zo, Levi, kom maar!’, schreeuwt Joke, terwijl ze zich opnieuw probeert los te rukken.



‘Niet doen!’, roept Here streng. ‘Levi moet zelf tot u komen!’



Maar Levi heeft Joke al gezien en kruipt naar de verhoging.&nbsp;



‘Lichten uit, allemaal!’, gebiedt Here vanachter zijn balie.&nbsp;



De avond valt. In de achterste hoek van de winkel wordt het helemaal donker. Alleen de etalagelampen schijnen nog, maar te ver bij ons vandaan om er profijt van te hebben.



Oude Cees begint steeds harder te flikkeren. Hij is al tot zijn knieën vastgemaakt aan de houten steunpaal naast hem, maar ook dat is niet meer genoeg. Hij helt langzaam over.&nbsp;



‘Wat is dat toch’, vraagt Here.&nbsp;



‘Oude Cees’, zeg ik. &#8216;Het is bijna met hem gebeurd.’

‘Achting, allen’, zegt Here plechtig. Hij slaat hard op de gong. Het schavot dat de etalage van de winkel scheidt is wat naar voren geschoven. ...

Genadetijd (3/3)

Ik steek de papieren onder mijn riem en trek mijn trui eroverheen. Ik snel door de hal. De deur staat wijd open. De dominee heeft het jongetje stevig beet bij zijn bovenarm. Hij heeft de maïsschieter afgepakt.



‘Jacob?’, vraagt de dominee verrast wanneer hij mij ziet.&nbsp;



Ik kijk in de betraande ogen van het jongetje. Hij voelt snikkend aan zijn oor.



‘Ga maar snel naar huis’, knikt de dominee hem toe. Het jongetje begint nog harder te huilen en rent weg.



‘We waren nog niet uitgepraat toch, Jacob?’&nbsp;



De fragmenten schuren in mijn buik. Terug naar binnen gaan kan niet.&nbsp;



‘We kunnen verder praten’, zeg ik, terwijl ik naar mijn auto wijs. ‘Maar liever daar.’&nbsp;



De dominee kijkt me onderzoekend aan. Hij aarzelt even, maar trekt dan de voordeur dicht.&nbsp;



‘Nou, vooruit.’ 



De dominee wurmt zich op de bijrijdersstoel. Hij heeft de maïsschieter nog vast.



Mijn rechterhand ligt op het stuur. Het stapeltje onder mijn riem is zo dik dat het niet meebuigt. Met mijn linkerhand probeer ik het horizontaal te drukken.



Ik zet de auto in de eerste versnelling en schakel meteen door. De dominee frommelt aan de maïsschieter, rekt het ballonnetje op en laat los, opnieuw en opnieuw. 



In volle vaart draai ik de brede weg op.



‘Jacob, voorzichtig!’ De dominee klemt zijn hand in het portier.



Ik moet vol in de remmen om niet op een voorligger te klappen. De geschreven fragmenten schuiven langzaam onder mijn trui uit.&nbsp;



Zwijgend trek ik de auto weer door naar de tachtig. We rijden in de richting van de rivier. Ik staar naar het autoluchtje in het ventilatierooster. Het wiegt zachtjes heen en weer.



‘Ik heb het allemaal voor u gedaan’, zeg ik.



‘Wat, Jacob?’



‘Ik heb me laten verleiden door uw zekerheid’, zeg ik, terwijl ik het stuur even loslaat. ‘Maar wat is die zekerheid? Behalve de angst dat het niet waar zou zijn? Wat blijft er van u over zonder uw hemel en hel?’



In de verte doemt de brug op. Ik veeg mijn handen vluchtig droog aan mijn spijkerbroek.&nbsp;



‘Heb jij God dan niet nodig, Jacob?’



Ik haal mijn schouders op. Vlak voor de brug is een parkeerplaats. Er is niemand te bekennen. Ik maak een scherpe bocht door het grind. Nog voordat we stilstaan, trek ik met een ruk de handrem aan. 



De brieven liggen nu bezaaid over mijn benen.&nbsp;Enkele glijden zijwaarts richting de dominee.



Mijn wangen gloeien. Er valt een doodse stilte.



‘Zo maak je ze niet ongeschreven, Jacob, dat weet je zelf ook wel&#8217;, zucht de dominee terwijl hij de brieven oppakt. 



Hij stapt uit en legt het stapeltje brieven op de motorkap. Ik gris de overige fragmenten van mijn autostoel, bundel ze samen met de rest en ga op een betonnen blok zitten. De zon zakt al. 



‘Weet je waar deze plek me aan doet denken, Jacob?’ 



‘Nee’, antwoord ik, terwijl ik een keer goed door mijn neus adem.



‘Aan een verhaal over een pelgrim, of eigenlijk: over twee pelgrims&#8217;, zegt de dominee. Hij klopt zijn spencer af en gaat naast me zitten. Het water in de rivier maalt in cirkels.



‘Goed, beide pelgrims droegen een houten kruis op hun rug. Ze maakten een lange tocht op weg naar de hemel. Het was ontzettend zwaar; daar kun jij je wel iets bij voorstellen. De ene pelgrim ging wat rusten en viel in slaap. &#8217;s Nachts legde de duivel een zaag naast hem neer. Toen de pelgrim wakker werd, zaagde hij een stuk van zijn kruis af zodat hij het makkelijker kon dragen.’



Een auto zoeft over de brug. De dominee pauzeert even.



‘Eenmaal aangekomen bij de rivier wilde hij zijn kruis als brug gebruiken, maar het bleek te kort om de overkant te halen. Hij had geen idee wat hij nu moest doen; als hij zou proberen te zwemmen dan zou hij verdrinken en er overheen springen kon ook niet: het was te ver.’



Het koelt langzaam af. Hij steekt zijn handen diep in de zakken van zijn pantalon. Onze schouders raken elkaar even.



‘Een poosje later kwam de andere pelgrim aangelopen. Hij legde zijn niet kleiner gezaagde kruis over de rivier en kon zo gemakkelijk de hemel inlopen. De eerste pelgrim besloot te proberen wat zijn voorganger deed. Hij stapte op het kruis van de andere pelgrim en probeerde naar de overkant te lopen. Eenmaal in het midden brak het kruis, en viel hij in de rivier.’



De dominee draait zich naar me toe; zijn blik is bedrukt. 



‘En Jacob, daar ben ik dus zo bang voor bij jou. ‘Wie achter mij aan wil komen, moet zichzelf verloochenen, zijn kruis opnemen en mij volgen’, zoals in Mattheüs 16 staat geschreven. Daar gaat het om. Uiteindelijk dragen we hetzelfde kruis. Dat besef je je toch?’



‘Die zelfverloochening is lachwekkend. Waar geloof je dan voor?’, vraag ik.&nbsp;



Hij glimlacht.&nbsp;



‘Die zelfverloochening is nou juist essentieel, jongen.’



‘Waarom kun je die liefde alleen voelen als je je verstand wegdrukt?’



‘Misschien moet je je verstand juist wegdrukken vanwege de liefde voor de ander’, antwoordt de dominee.&nbsp;



Mijn adem zit hoog. Ik knijp in het stapeltje brieven.



‘Rustig maar even, jongen.’ Hij kijkt me bezorgd aan en legt zijn hand kort op mijn bovenbeen.



‘Ik heb nooit iets van Gods liefde gevoeld’, zeg ik zacht, terwijl ik hem de brieven aanreik. ‘Enkel die van u.’

Ik steek de papieren onder mijn riem en trek mijn trui eroverheen. Ik snel door de hal. De deur staat wijd open. De dominee heeft...

Genadetijd (2/3)

Het zonlicht bezaait de tafel met een waas. Ik heb zijn blik gemist.



‘Jacob?’, vraagt de dominee nu dwingender. Hij legt mijn dagboekfragment op de brede leuning van zijn fauteuil.



Doe het nou gewoon, denk ik, je bent niet voor niets gegaan.



‘Weet u zeker dat u naar de hemel gaat?’, vraag ik.



‘Er zijn momenten dat ik het zo mag ervaren, zeker, maar vaak ben ik toch zo ongelovig, Jacob. Want van onszelf hebben wij het niet, maar God heeft wel gesproken in mijn leven’, zegt hij ernstig.



Met een vloeiende beweging slaat hij zijn benen over elkaar. Ik zie een stukje van zijn behaarde enkel.



‘Zei God dat u naar de hemel gaat?’, vraag ik.



‘God gebruikte Zijn woord, als je Hem wilt leren kennen moet je veel het woord onderzoeken. Gebruik toch Zijn middelen, Jacob!’, zegt hij, terwijl hij naar de Bijbel wijst. Zijn blik wordt vuriger.



‘Maar u weet dus niet zeker of u naar de hemel gaat.’



‘Nou goed. Er zijn momenten waarop ik het zeker mag weten.’



Hij laat een theatrale preekstilte vallen. De rimpels in zijn voorhoofd worden vette inktstrepen, waarvan je te laat ontdekt dat ze watervast zijn.



‘Weet jij zeker dat je naar de hemel gaat, Jacob? Daar maak ik mij grote zorgen over. Hoe staat het met jouw ziel?’



Buiten zwelt het gejoel van kinderen aan. Een paar skeelers ratelen over de klinkers.



‘Maar er zijn dus ook momenten dat u het niet zeker weet?’, vraag ik.



‘Het gaat niet om de hemel, Jacob. Het gaat erom of God je zonden heeft vergeven. Als God in je hart gaat werken dan is het geen vraag meer, jongen; dan wordt het de waarheid.’



‘Wat wordt dan de waarheid?’, vraag ik, terwijl ik langs de dominee naar buiten kijk.



Op de stoep blijven wat kinderen hangen. Een meisje met rood haar en een guitig brilletje staat midden op de weg. De dominee draait zijn hoofd even mee naar het raam.



‘Of je bent bekeerd, maar dat zul je nooit kunnen begrijpen als je dat niet hebt ervaren. Kon ik het je maar geven’, zegt de dominee.



‘Hou je bek, kutjong!’, schreeuwt het meisje op straat plots, terwijl ze een blond jongetje op de grond duwt. Ze springt snel op zijn skelter.



‘Nou, nou. Wat is dat toch allemaal’, mompelt de dominee geïrriteerd.



‘Stohop, niet doen!’, jankt het jongetje.



Met een kwieke beweging staat de dominee bij de vensterbank. Hij schuift het gordijn een beetje opzij.



‘Ze draagt notabene een rokje’, zegt hij.



De dominee tikt met zijn ring tegen het raam. Hij lijkt blij met de onderbreking. De kinderen stuiven weg.



Alleen het jongetje blijft op de stoeprand achter. Hij heeft een dunne pvc-buis vast, met aan het uiteinde een rubberen ballon getaped.



‘Hondsbrutaal’, zucht de dominee.



Hij sjort aan zijn spencer, trekt zijn stropdas recht en zakt weer in zijn stoel. Daarna legt hij zijn armen breeduit over de leuning. Zo lijkt hij opeens groter. Het dagboekfragment verkreukelt onder zijn elleboog.



‘Hoe staat het eigenlijk met jouw ziel, Jacob? Wat als je morgen sterft? Je zegt: ik heb die realiteit wel kunnen accepteren. Nou, dat valt nog te bezien hoor. Ben je nou nooit eens bang dat je God verzoekt?’



‘Nee’, zeg ik. In mijn ooghoek zie ik hoe het jongetje zich achter de brievenbus verstopt.



‘Gevaarlijk, gevaarlijk. Jongen toch. Jacob, echt hoor, de duivel komt als een engel des lichts; er zijn er velen die zichzelf onder valse voorwendselen de hemel in hebben gepraat, en die nu voor eeuwig kermen in de hel. Zelfverloochening is het gevaarlijkste dat er is, jongen. Pas toch—’



Pang.



Er ketst iets tegen het glas.



‘Wat is dat nu?’, vraagt de dominee.



‘Misschien een vogeltje?’, zeg ik.



‘Ach, nee toch’.



Kruipend komt het jongetje dichterbij. Zijn blonde lokken steken af tegen het groen van de dennen.



‘Maar dan moet u toch wel zeker weten dat u bekeerd bent — en naar de hemel gaat, anders kunt u toch geen dominee zijn?’, vraag ik. Het stapeltje papieren lonkt. Ik moet de aantekeningen lezen.



‘Die zwaarte die je hebt; het is zo herkenbaar, jongen. Ik had precies dezelfde gedachten, echt waar. Die zinloosheid; het is zo’n verschrikkelijk sterke strik, maar je kunt daar uit komen. Waarom kies je willens en wetens voor de wereld? Spreekt jouw geweten dan helemaal niet meer?’



Pang!



Een maïskorrel spat uit elkaar op de ruit.



‘Nou zeg!’, moppert de dominee. ‘Nu is het klaar hoor, excuseer me, Jacob.’



Met vlugge passen loopt hij de studeerkamer uit. Twee vochtige plekken op het leer tekenen zijn zitvlak af. Zijn elleboog staat in het papieren fragment gedrukt. De spanning in mijn spieren zwelt aan.



‘Hebbes! Wat moet dat?’, roept de dominee streng, terwijl hij op het jongetje afloopt.



Het vel op de stoelleuning ontkreukt langzaam.



‘Van wie ben jij er een? Ah, ik zie het al — van de Dijkstraat, of niet?’ De dominees stem dwaalt af naar de straat.



Ik pak de autosleutel uit mijn zak en sta op. In een opwelling gris ik de brieven met envelop en al uit de boekenkast. Ik wrijf mijn hand kort over zijn zitvlak, het is nog warm. Daarna grijp ik ook het fragment van de leuning.

Het zonlicht bezaait de tafel met een waas. Ik heb zijn blik gemist. ‘Jacob?’, vraagt de dominee nu dwingender. Hij legt mijn dagboekfragment op de...

Genadetijd (1/3)

Ik haal mijn voet van het gaspedaal en laat me bij de brievenbus de berm inrollen. Onder mijn linker neusvleugel heb ik een stukje huid opengekrabd. Ik draai het autospiegeltje verder naar me toe. Het bloed loopt in een sliert tot aan mijn lip.&nbsp;



Langs het paadje naar de pastorie staan wilde dennen. Met mijn mouw dep ik op het plekje, het prikt door de wol.&nbsp;Ik blaas vluchtig uit. 



Ik gebruik de klopper en laat de koperen leeuw een paar keer op zijn kaak vallen.&nbsp;



Geen gehoor.&nbsp;



In mijn gedachten zal de deur openzwaaien, zal hij me uitlachen en roepen: ‘Zie je wel, Jacob!’



Nog een paar doffe klappen.



Misschien is hij niet thuis, bedenk ik me. Ik veeg boven mijn lip, het bloedt nog een beetje.



‘Jacob?’ Daar staat hij, de dominee. Door zijn pigmentvlekken begint hij op de afgebladderde deurpost te lijken.&nbsp;



‘Hallo,’ zeg ik.&nbsp;



De lijnen rondom zijn ogen zijn dieper geworden. Onder zijn spencer draagt hij een wit overhemd en een zwarte stropdas die licht opbolt. Zijn manchetten vallen losjes over zijn polsen. 



Kom maar binnen, jongen, gebaart hij.&nbsp;



Hij loopt voor me uit over het vloerkleed. Zijn houding dwingt me tot muizenstapjes.&nbsp;



In de hal hangen een groot schilderij van de brede en de smalle weg, een collage van kindertekeningen en een aantal zwart-witportretten van oudvaders.



De dominee duwt de deur van zijn studeerkamer open. De zon schijnt fel naar binnen. Het koffietafeltje voor zijn leunstoel blinkt.&nbsp;



‘Hoe gaat het met u?’, vraag ik zacht.



‘Het mag nog gaan, jongen. Als God in je leven is, dan gaat het altijd goed.’ Hij zet een glas water voor me neer. Ik bekijk hem vanuit de rieten kuipstoel.



In de boekenkast zie ik het stapeltje A5’jes liggen; ik herken de groene enveloppen. Ze liggen nog precies op dezelfde plek.&nbsp;



‘Het doet me deugd je te zien, Jacob. Ik heb het gehoopt, en ik heb ervoor gebeden.’ Hij praat zachtjes. Door de vele ramen trekt er steeds een andere glans over zijn gezicht.&nbsp;



Ik kijk opnieuw naar de brieven. Ik zie dat er aantekeningen op zijn gemaakt.&nbsp;



De dominee onderschept mijn blik en glimlacht. Ik denk aan de dagboekstukjes die hij achter het huis verstopte, zodat vader en moeder ze niet zouden vinden.



‘Weet je nog wat je me schreef?’ vraagt hij.&nbsp;



‘Niet echt,’ mompel ik. Ik frunnik wat aan mijn trui en klem mijn voeten achter de poten van de stoel.&nbsp;



‘Ik heb je stukjes nog regelmatig gelezen. Dat mag je best weten,&#8217; zegt hij.



Ik doe mijn armen over elkaar. Mijn rechterhand ligt op mijn hart, dat stevig tekeer gaat.&nbsp;



‘Als je eenmaal iets van Gods liefde hebt geproefd, Jacob, dan raak je dat nooit meer kwijt. Dat weet je, toch?’



Hij staat op, loopt naar de boekenkast en gaat zorgvuldig door het stapeltje. Het bloed stijgt naar mijn slapen.&nbsp;



‘Deze zocht ik.’&nbsp;



Hij laat zich weer in de stoel zakken. Met zijn wijsvinger volgt hij de regels.



‘Het leven doet zeer, de realiteit is een moordwapen. Toch duw ik zijn loop telkens in mijn mond met een vinger aan de trekker. Het maakt niet uit wat er in de loop wordt gestopt, iedere lading is hard genoeg om te verwoesten.’



Hij kijkt op en schudt zijn hoofd. Ik knijp in de stoelleuning en doe mijn ogen dicht, eventjes maar.&nbsp;



‘Het is een zoektocht naar de meest zachtaardige invulling van mijn bestaan. Van hoe ik de jaren ga slijten voordat mijn trekker wordt overgehaald.’



Hij laat het papier op zijn bovenbeen rusten.&nbsp;



‘Verschrikkelijk, verschrikkelijk. Dat je toch zo door het leven moest, jongen. Ik hoop dat je hier nu anders zit, want met dit doel heeft God je niet geschapen, echt niet. Maar het is ook wel eens anders geweest, toch?’



Ik laat mijn vinger over het plekje bij mijn neus glijden. Het bloed is opgedroogd. Ik durf niet op te kijken, omdat ik weet dat hij me aankijkt.&nbsp;



‘Ik heb die realiteit wel kunnen accepteren,’ zeg ik.&nbsp;



‘Welke realiteit, jongen?’



‘Van leven en sterven.’



Hij legt zijn handen in zijn schoot. Onze blikken kruisen elkaar.&nbsp;



‘Waarom zit je dan nu hier, Jacob?’

Ik haal mijn voet van het gaspedaal en laat me bij de brievenbus de berm inrollen. Onder mijn linker neusvleugel heb ik een stukje huid...

EXPLICIT CONTENT (3/3)

Langzaam zakken we naar beneden. Marc ligt wijdbeens op de garagevloer. De bobbel is geen illusie, maar een statement geworden. Hij schuift zijn been tot vlak bij het mijne. Ik verzit me.



Er klinkt een hoog piepje van de garagedeur. Marc schiet overeind. Het ijzeren rolluik komt traag op gang. Via de tussendeur zijn we in mum van tijd terug in de woonkamer.



‘Zo.’ Marcs moeder staat in de deuropening.



‘Hebben jullie weer de hele avond achter dat ding gezeten?’ Haar stem klinkt schel. Ze opent de computerkast en voelt aan de plastic behuizing.



‘Ja hoor, hij is nog warm. Ik zei toch dat je die sleutel mee moest nemen?’ knikt ze zijn vader toe.



Marcs vader trekt de koelkastdeur open. Met zijn vingers lijkt hij het bier te tellen.



‘Jacob had er ook één,’ zegt Marc schuchter. Hij verbleekt naast de gedaante van zijn vader.



‘Misschien kun je beter naar huis gaan, Jacob. Het is morgen weer vroeg kerk,’ zegt Marcs vader. Hij heeft een rollende r, anders dan de meesten in onze omgeving. Ik durf hem nauwelijks aan te kijken.



Ik rol mijn fiets van het standaard. Het is frisser geworden. Marcs vader is mee naar buiten gelopen. Hij staat bij het zwembad. Ik voel het pakje shag hoog uit mijn achterzak steken en probeer het dieper weg te stoppen.



Ik zie Marcs silhouet achter de weerspiegeling van het raam. Ik kan niet zien of hij mij aankijkt.&nbsp;



Marcs vader slaat de witte mouwen van zijn overhemd om en haalt de pomp uit het water. Hij pakt de jerrycan met chloor en giet een scheutje in het zwembad.



Zijn ooghoeken hangen een beetje. In de kerk zit hij op de diakenenbank. Ik denk aan de knoop in zijn stropdas; morgen weer strak tegen zijn adamsappel geschoven. Aan de witte boord van zijn overhemd in de slaapkamer; nu binnen handbereik, maar warm en bezweet; diep in zijn nekvel gedrukt. Mijn telefoon brandt in mijn zak.



Ik rommel wat met de houten krat op mijn fietsrekje. Ik ontgrendel mijn telefoon en ga naar de camera-app. Door mijn zweterige vingers reageert het scherm niet. Ik veeg ze droog. Ik doe alsof ik een appje stuur en rommel nog wat aan mijn fietslamp.&nbsp;



In een impuls druk ik op ‘record’.



‘Volgens mij ligt mijn vest hier nog,’ zeg ik. Met de pook duwt Marcs vader een plank naar het midden van de vuurkorf. De vonken vliegen in het rond. Ik probeer mijn telefoon zo onopvallend mogelijk omhoog te houden.



‘Wat zeg je, Jacob?’ Hij stopt zijn overhemd weer strak in zijn broek.&nbsp;



‘Ik ben mijn vest kwijt.’



Ik draal wat rond hem heen. Hij gaat door zijn hurken en verschuift de metalen plaat richting het zwembad. Het geeft een krassend geluid.



‘Oh, je vest.’ Hij kijkt op en glimlacht. Marc heeft precies dezelfde ogen. De terraslampen lichten zijn lichaam perfect uit. Gemagnetiseerd staar ik naar zijn gestrekte armen, de zweetplekken bij zijn oksels, zijn grijzende haren, zijn kontzakken. Hij straalt niets meer uit van kerkelijke orde, maar van adem en ruimte. Geen ernst of stijfheid; alleen zijn instemmende blik: plots, zo dichtbij. 



‘Anders pak je iets van Marc? Of lukt het zonder?’



Even denk ik aan Marcs hoodie, maar hij weet dat ik helemaal geen vest bij me had. Ik kijk weer naar het raam, het is verder opengewaaid. Marc staat er niet meer.



‘Het gaat wel,’ zeg ik, terwijl ik weer naar mijn fiets loop.&nbsp;



‘Hoe is het trouwens met Sara? Leuke meid hoor!’ Hij zet een paar stappen in mijn richting. Ik houd mijn telefoon dicht tegen mijn lichaam zodat er geen schermlicht kan ontsnappen.



‘Goed,’ zeg ik met weinig overtuiging. Mijn blik glijdt van de tegels naar zijn suède schoenen, langs zijn stevige benen, tot aan zijn kruis.



‘Mooi man, wees maar zuinig op d’r. Doe je de groetjes thuis?’ Hij heeft zijn armen in zijn zij gezet, aarzelt even en legt dan zijn pezige hand op mijn schouder. Hij knijpt een beetje. Ik zie zijn klassieke horloge, zijn zongebruinde onderarm, de omgeslagen mouw van zijn overhemd, de glanzende manchetknoop bij zijn elleboog. Ik deins een beetje terug, waardoor zijn duim tot aan mijn nek glijdt.&nbsp;



‘Doe ik,’ zeg ik stotterend. Ik voel mijn wangen gloeien en druk op het uitknopje, waardoor de opname automatisch stopt.&nbsp;



Daarna fiets ik hard weg. Het is pikkedonker. Bij het bankje op de zandweg stop ik. Ik zet de helderheid van mijn scherm hoger. Het is al bijna elf uur.



Alleen ik en Marcs vader in het weiland.



Ik zet de video op halve snelheid en zoek naar het moment dat hij bukt, zich naar me omdraait en een beetje op mij afloopt. Ik voel de druk in mijn broek groeien terwijl ik door de frames scroll. Eigenlijk is alleen zijn stem al genoeg.



‘Je ve-e-est’ — het moment van zijn glimlach.



‘Gro-et-jeheess thu–ui-is’ — het moment waar zijn overhemd op spanning staat en zijn tepel door het katoen drukt.



&nbsp;‘Ja-a-a-co-o-b’ — het moment dat hij me recht de camera inkijkt.



Ik scroll terug om het moment dat hij zijn broek optrekt te vangen. Het is wat wazig, maar goed genoeg. Mijn piemel zit klem tegen mijn gulp; ik duw hem omhoog achter mijn riem.

Langzaam zakken we naar beneden. Marc ligt wijdbeens op de garagevloer. De bobbel is geen illusie, maar een statement geworden. Hij schuift zijn been tot...

EXPLICIT CONTENT (2/3)

‘Kom,’ wenkt Marc me. Het donkerbruin is uit zijn ogen verdwenen. Ik laat me weifelend van het krukje zakken. Hij staat al bij de deur. Ik zak door mijn knieën en stoot hard tegen de eikenhouten katheder aan. Er ligt een oude opengeslagen Statenvertaling op. Het is de trouwbijbel van Marcs ouders. Ik kan hem nog net overeind houden.



‘Sukkel,’ mompelt Marc. Ik loop achter hem aan de trap op. Het blauwe broekje danst boven zijn knieholtes. Zijn kamer is op zolder. Hij heeft de hele verdieping.



Marc doet het grote licht aan. Ik ga op zijn donkergroene sprei zitten. Hij doet zijn kledingkast open. Ik herken zijn gemêleerde hoodie boven op de stapel, het is mijn lievelings.



Ik leun achterover op zijn kussen. Ik heb mijn armen wijd in het dekbed geplant. Het dakraam staat op een kier. Ik denk aan het shaggie, de mannen, hun omhelzing; de vastberaden hand in zijn nek, het instemmen zonder aarzeling; alles riskerend.



Marc graait in het mandje met sokken.



‘Hebbes.’ Hij gooit een pakje halfzware Van Nelle naar me toe.&nbsp;



‘Je wilde er toch zelf één?’ vraagt Marc.



‘Oh ja,’ zeg ik bedeesd. Zijn neef had onlangs een nieuwe slof gehaald. Marc probeert ze aan iedereen op school te slijten.&nbsp;



‘Hoeveel was het?’ vraag ik.



‘Twaalf euro.’&nbsp;



Ik kijk naar de schreeuwerige opdruk: roken is dodelijk, of zoiets – maar dan in het Pools. Ik kom overeind. Daar is het duizelige gevoel weer. Ik vis een opgevouwen tientje uit mijn telefoonhoesje.&nbsp;



‘Ik geef de rest wel op catechisatie.&#8217;



Marc knikt en stommelt naar beneden.&nbsp;



‘Ik ga nog even pissen,’ roep ik. Tegenover zijn kamer is een kleine wc. Ter hoogte van mijn lies voel ik een pijnlijke plek. Ik ben erbij gaan zitten. God moest toch ergens ingrijpen.



Het is ijzig stil geworden in huis. Op de eerste verdieping staat de deur van de slaapkamer van zijn ouders open. Het pak van Marcs vader hangt al klaar voor morgen.



Zo voorzichtig mogelijk loop ik over de parketvloer. Ik kan het niet laten om over de gladde stof van de zwarte das te strijken, de boord van zijn overhemd te voelen, het pochet in zijn borstzakje door mijn vingers te laten glijden. Mijn ademhaling versnelt.



Vanuit het slaapkamerraam zie ik de lampen in de schuur aanspringen. Ik buk een beetje.



De binnenzak van het colbert voelt zwaar: ik vind een pennetje, een half rolletje pepermunt en wat kleingeld voor de collecte. Ik pak een twee euromunt en een paar vijftig centen; laat ze in mijn spijkerbroek glijden.



Marc staat bij de koelkast met zijn rug naar mij toe. In een flits zie ik hem omdraaien.



Ik zak door mijn knieën en ga tegen de kast aan zitten. Mijn wang schuurt langs de mouw van het pak. Het zweet gutst over mijn voorhoofd.



‘Oh, hier ben je,’ zeg ik, terwijl ik even later de schuur in loop. Marc houdt het lege bierflesje onder de kraan. Vervolgens klemt hij het oude bierdopje zo strak mogelijk terug op de hals. Hij verwisselt het nepbiertje met een nieuwe uit de krat.



Ik open het pakje shag, en probeer weer om er zelf één te draaien. Het is veel te dik. Ik zuig hard en heb meteen een inbrander te pakken. De rook komt uit mijn neusgaten; het gaat nu tenminste wel over mijn longen.



‘Hier trouwens. Zat nog in mijn zak.’ Ik geef Marc de twee euromunt.



Ik leun met mijn zware hoofd tegen de muur. Mijn haar haakt in het klittenbandachtige reliëf. Ik neem een paar grote hijsen achter elkaar. Marc is dicht naast me gaan staan, onze schouders raken elkaar. Het brandende randje kruipt langzaam naar mijn lippen.

‘Kom,’ wenkt Marc me. Het donkerbruin is uit zijn ogen verdwenen. Ik laat me weifelend van het krukje zakken. Hij staat al bij de deur....

EXPLICIT CONTENT (1/3)

‘Wil je echt geen biertje?’ vraagt Marc. Onder de bank ligt een bak met daarin een pakje lange lucifers. Hij gooit er een van in de korf. Met een grote vlam ontbrandt het vuur.



‘Nee,’ antwoord ik. Ik probeer het vloeitje goed open te houden en met de andere hand een plukje verse shag te verdelen. Wanneer ik het probeer dicht te rollen, zie ik dat de plakrand verkeerd om zit. Ik leg het pakje terug op de bierkrat en draai nu met twee vrije handen. Ik lik het lijmrandje. Het vloeitje wordt doorzichtig en scheurt.



‘Ik doe het wel,’ zegt Marc. In een vloeiende beweging rolt hij een strak shaggie. Zijn krulletjes zijn vet van de gel. Sara, die ik al twee dagen niet heb terug geappt, heeft ook donkere krullen, maar die zijn te lang naar mijn smaak.



Marc plukt een restje pluim en schiet het weg. Ik buig een beetje naar hem toe. Hij heeft een echte Zippo-aansteker. Ik kijk naar zijn licht doorkomende snor.



‘Niet te hard zuigen, anders krijg je een inbrander,’ zegt Marc. Met moeite weet ik een kuch te onderdrukken. ‘Je moet de rook als het ware doorslikken.’ Hiervoor rookte ik weleens mint-sigaretten, maar verder dan mijn kiezen kwam die rook niet. Er komt een draadje tabak op mijn tong. Het tintelt. 



‘En niet nat roken.’ Ik probeer mijn lippen droog te houden tijdens het inhaleren, slik de rook door, houd mijn adem even vast en blaas langzaam uit. Ik krijg hetzelfde duizelige gevoel als bij de shuttle run test, als bij het zaalvoetbaltoernooi, als bij de videoclip.



De grote keramische tegels in de tuin zijn spiegelglad. Ze reiken tot het zwembad. Marc gaat naast mij liggen. Voor ons smeult de vuurkorf. Het dekseltje van de huzarensalade is aan de spijlen vast gesmolten. Een druppel plastic kust de metalen onderplaat.



‘Zal ik hem weer aansteken?’



‘Kan,’ mompel ik. Er liggen nog wat gedroogde houtjes naast. Hij breekt er een aantal doormidden en pakt de aanstekervloeistof. Hij spuit er wat van op een dikkere plank. Ik staar naar zijn glanzende blauwe kruis, zijn bovenbenen, bezaaid met zwarte haartjes, zijn diepbruine ogen. ‘We kunnen ook nog even muziek luisteren?’



Het felle computerlicht flikkert op Marcs gezicht. Klik: Geblokkeerd. Nog een, nu van Bastille: Geblokkeerd. Wake Me Up van Avicii: Niet geblokkeerd. Slow motion beelden van een vrouw op een donkerbruin paard; opwaaiend stof; een duidelijke tattoo. ‘Gebrandmerkt door de wereld,’ zou de dominee zeggen. We kruipen dichter naar voren. Driftig draait Marc het volumeknopje naar rechts. Zover dat het stoort. De grijze zuilvormige speakers kraken door de bass.



Met de muis glijd ik alvast over de voorgestelde video&#8217;s. Ik scroll een beetje naar beneden in het suggestiebalkje: Take Me To Church. Mijn hand trilt een beetje. ‘Zullen we nu deze doen?’



Klik: Niet geblokkeerd.



EXPLICIT CONTENT verschijnt op het beeld. Enkele seconden maar. Zwart-witte, korrelige beelden van twee mannen. Ze lopen filmisch door een veld en dralen wat om elkaar heen. Het had in het weiland hierachter kunnen zijn. Mijn handen worden klam. Ik kan het niet laten om naar Marc te kijken.



‘Moet je zien wat er gebeurt,’ gniffel ik. Hij staart geconcentreerd naar het scherm. Er staan pallets in de fik. Een van de mannen begraaft een kistje, de ander fietst wat rond. Ze roken en omhelzen elkaar.



‘A men.’ En dan, veel sneller dan ik het had onthouden, draait de een zich naar de ander toe. Op de beat pakt de rechter man zijn hals beet.



‘A-a-men.’ Pontificaal leunt de man met de oorbel naar voren, hij haakt zijn lippen in die van de ander. Marcs cursor schiet naar het kruisje.



Ik staar naar het babyblauwe Windows XP bureaublad. Marc houdt het knopje van de computerkast ingedrukt. Ik schuif de lade met muis en toetsenbord terug de kast in. Marcs broekje staat bol, maar misschien lijkt het zo door de schaduw; zijn het slechts contouren.

‘Wil je echt geen biertje?’ vraagt Marc. Onder de bank ligt een bak met daarin een pakje lange lucifers. Hij gooit er een van in...

Thuiskomen

Vader spuit zijn voorvocht over ons uit ik heb mijn regenpak aangetrokken



ik moet vijftien kilometer verder om me in mijn kamer op te sluiten



de hemel waarschuwt; ik wil er snel onder vandaan want ik kan zijn stem niet verdragen, niet nu



ik suis langs het huis waar mijn vader opgroeide in de waan dat hij me van honderd meter verder ziet langsfietsen



ik laat mijn banden balanceren op het brede en het smalle ik mag niet op het ruime, maar moet op het nauw zijn



ik voel de capuchon van mijn regenpak langzaam voor mijn ogen glijden



geef me de ruimte om te doorkruisen, laat me de lijnen vergeten voordat het einde van de kromming nadert



een natte haarpluk prikt in mijn pupil terwijl ik de gladde stof terug duw



Vader zal me tegen het fietspad laten slaan



ik kan hem nog niet verliezen, omdat ik niet weet op welke weg ik zelf ben



ik trap met al mijn kracht door de bocht heen, het water wordt uit mijn ogen geblazen; ik houd mijn mond wijd opengesperd



Vader van links en ik van rechts; een eeuwigheid in de remmen het gekraak van kale takken die in elkaar haken



het hagelwit schreeuwt uit zijn koplampen



‘Jacob, Jacob’

Vader spuit zijn voorvocht over ons uit ik heb mijn regenpak aangetrokken ik moet vijftien kilometer verder om me in mijn kamer op te sluiten...

Logo	Vincent Hammingh
Kernteam	Iduna Paalman, Thijs Joores, Erwin Hurenkamp, Oumaima Belkhdar
Website	Laurens Besselsen

Jaap Blankespoor
Lelie Danesh