LizzyDizzy en de appels

De kudde

Drakenwachters

Een sierkussentje

De dertigersmaag

De Kip

De rotte vis die niemand ruikt

Zeven verhalen door zeven schrijvers over één festival

Toegegeven, een caravan is niet veel, maar dat maakt hem zo makkelijk om mee te nemen. Niet even makkelijk als een tent, dat is waar. In een tent kun je echter geen nasi koken als het regent. Kun je twee flessen witte wijn koud zetten in een tent? Alleen als je de koelbox niet in de achterbak van je auto bewaart. En als je dan al met de auto op vakantie bent (handig natuurlijk: eerder genoemde koelboxje mee, badminton, twee klapstoelen), waarom dan niet gewoon caravan achter je Volvo hangen?



Deze caravan, een Kip Regenboog 320, werd nieuw gepresenteerd in het jaar 1979. Op de foto’s uit de brochure staan jonge mensen met snorren en lang haar. De Kip zelf heeft inderdaad meerdere kleuren: donkerbruin, bruin, beige en in eerste instantie wit. Een regenboog in sepia, alsof het wagentje meteen al nostalgisch terugkijkt op het revolutionaire decennium. Binnen in de caravan hangen oranje gordijntjes en een lamp bekleed met bloemetjestextiel, hetzelfde bloemetjestextiel dat om de kussens van de bank slash het bed zit. Al het andere is van triplex met een donkerbruin houtmotiefje erop geplakt.



I



Een caravan voor vrije, jonge mensen met weinig geld. Of: voor gepensioneerde, oudere mensen met weinig eisen. Ze hebben toch niets anders nodig dan een bed, water uit de kraan, een tweepitsfornuis en een dak boven hun hoofd? Meneer en mevrouw Van Dooren vinden het een koddig caravannetje, deze Kip met z’n bruine strepen, en ze zullen niet de laatste zijn.



Met hun bescheiden comfort achter hun auto rijden de Van Doorens anderhalve maand later een kampeerterrein in het westen van Friesland op. Daar staan ze een paar weken aan het water, daar is het lekker koel. Mevrouw heeft drie dikke romans meegenomen en meneer twee romans, een kleine schaakset en een pocket over het middenspel. Het grootste deel van de dag zitten ze in de schaduw van de Kip te lezen of voorbeeldzetten door te spelen op het kleine bord. Ze rijden nog een dag naar Sneek omdat mevrouw Van Dooren haar romans sneller uit heeft dan verwacht. Als ze in de boekhandel tussen twee romans staat te twijfelen, spoort meneer Van Dooren haar aan om beide boeken mee te nemen. Hij geniet ervan naast zijn vrouw te zitten als ze leest, het water kabbelend en glinsterend in de zon.



Het schaakspel brengt de Van Doorens in contact met Dieuwke en Nienke, en hun hond Sjennink, een oude Jack Russel. Nienke kan namelijk best een redelijke pot schaken. Ze spot meneer Van Dooren aan de andere kant van het veld terwijl hij fronsend naar zijn reisbordje staart. Ze knijpt in Dieuwkes arm. Dat ze even gaat kijken of die pensionaris van de sepiacaravan tegen haar wil schaken. Nienke klapt haar stoel in en loopt ermee naar de overkant.



Sjennink komt ook in de benen als zijn baasje – want dat is Nienke – in beweging komt, hoewel ze een teleurstellend klein eindje gaan lopen. De hond trippelt een paar rondjes om het klaptafeltje heen voor hij zich door mevrouw Van Dooren laat aaien en weer in het gras gaat liggen.



Als Dieuwke komt kijken, zijn de twee al hun derde pot toe, die het langst zal duren. Mevrouw Van Dooren kijkt haar begripvol aan – het spel betekent weinig voor haar – en stelt zichzelf voor. Wil Dieuwke een glaasje wit? Ze hebben maar twee stoelen, maar mevrouw Van Dooren kan wel even op het trapje gaan zitten, of Dieuwke haalt haar eigen stoel nog even op.



Bijna tien jaar lang ontmoeten de pensionarissen en de twee vrouwen elkaar op diezelfde kampeerplaats. Ze zetten nooit hun caravans naast elkaar maar eten elke avond samen. Net als de Van Doorens hebben Dieuwke en Nienke geen kinderen, nooit gewild ook. Ouwe Sjennink krijgt al hun liefde, hè Sjenkie? Het jaar daarop heeft mevrouw Van Dooren het onderweg naar Friesland alweer over het hondje, ze laat het dier graag uit. Ook het jaar daarop zal ze een tennisbal een klein eindje voor zich uit gooien en zal de hond net iets sneller dan de oude vrouw vooruitlopen om de bal weer bij haar terug te brengen. In het jaar daarop laten Dieuwke en Nienke het oude dier inslapen. Dieuwke stuurt hun vakantievrienden een soort overlijdensbericht: een foto van Sjennink, op de achterkant het verdrietige nieuws. De Van Doorens zullen het aan hun prikbord prikken en er nooit meer vanaf halen.



Zeven jaar later wordt meneer Van Dooren ook ziek. Hij is nog niet overleden als het zomer wordt maar zijn vrouw en hij zullen niet naar Friesland rijden. Dat vinden ze heel jammer, schrijft mevrouw Van Dooren aan Dieuwke en Nienke. Het is waar: hoewel de dood als een vreemde stilte drukt op het huis van meneer en mevrouw, kijken ze allebei weemoedig naar buiten, waar hun tuin uitdroogt onder de hitte van de zon. Ze stellen zich voor hoe het gras eruiziet in Friesland en het water, in het bijzonder de kleur van het water aan het einde van de dag, als ze met z’n vieren voor de Kip zitten met een glas in de hand en een zwetend stuk kaas op tafel.



II



De Kip staat bijna twee jaar in opslag voor mevrouw Van Dooren een advertentie in de regiokrant plaatst om de caravan van de hand te doen. Opslag is een groot woord voor een tiental vierkante meters met een hek eromheen, maar ondanks de regen, ondanks ijskoude nachten of snikhete dagen, verandert de Regenboog 320 niet veel. De gordijntjes verkleuren een beetje. Er ontstaan een paar roestvlekjes. Op de verkoopdag die mevrouw Van Dooren inplant, is de caravan in principe klaar om te gaan.



Ze klapt de stoel uit die ze mee heeft genomen, Mevrouw Van Dooren, en wacht geduldig terwijl alle potentiële kopers kastjes open en dicht doen of de kussens uitproberen. Een stel vindt het een schattige caravan maar geeft toch liever wat meer uit aan een nieuwe. Twee jongens proberen te onderhandelen. Mevrouw Van Dooren heeft geen zin in dat spelletje en raadt ze aan verder te kijken. En dan is er Bastiaan. Bastiaan bestudeert de afvoer en de gasleidingen en daarna koopt hij de caravan voor de vraagprijs.



De stille man van negenendertig parkeert de caravan op de oprit van zijn hoekwoning, koppelt de Kip los en rijdt zijn auto naar een parkeergarage. Eenmaal terug loopt hij meteen rustig nog een rondje om de caravan heen. Hij neemt het hele ding in zich op, alsof hij een mentale notitie maakt van elk kleine vlekje of schrammetje. Daarna gaat hij voor het eerst sinds de aankoop zijn huis binnen en komt door de garagedeur weer naar buiten met alles wat hij nodig heeft.



Bastiaan brengt de Kip Regenboog 320 binnen een paar dagen terug naar zijn nieuwstaat. Roest: verwijderd. Kleine deukjes: zo goed als verdwenen. Een isolerend rubbertje dat loslaat: vervangen. Bastiaan maakt de caravan van binnen en van buiten schoon en poetst alles op dat opgepoetst kan worden. De zongebleekte gordijntjes vervangt hij door meer verduisterende stof, een simpel klusje voor een man met zijn eigen naaimachine. De vergeelde kussens draait hij om.



Tijdens het schoonmaken vindt Bastiaan iets tussen de kussen dat op de resten van een hondenkoekje lijkt: de helft van een “bot” met van die bolle delen aan het uiteinde. Hij bekijkt het fragmentje even en brengt het dan naar de bruine container. De oude vrouw heeft blijkbaar een hond, of een hond gehad.



Bastiaan werkt al jaren als conciërge op een middelbare school, vijf dagen per week. Elke avond als hij thuiskomt kookt hij een voedzame maaltijd voor zichzelf en daarna sleutelt hij nog een paar uur in zijn garage aan zijn racefiets, auto of projectje. Tot voor kort – en dan hebben we het over een half jaar voor Bastiaan de tweedehands caravan aanschafte – wandelde hij elk weekend afstanden van soms wel tachtig kilometer om zich voor te bereiden op de duurlopen waar hij zijn vrije dagen voor opspaarde. Zelfs de mensen die Bastiaan goed kennen, zoals zijn moeder, weten niet goed wat er scheelt. Van de ene op de andere dag zag de conciërge het wandelen niet meer zitten. Misschien weet hij zelf ook niet goed waarom.



Vindt Bastiaan de bruine regenboog die hij zo vakkundig heeft schoongespoten charmant? Ziet hij zichzelf al door de heuvels rijden met de kleine blikken Kip achter zijn auto? Het is niet dat hij de caravan een beetje wil opknappen om er een paar honderd gulden op te verdienen. Hoewel de Kip er zeker op vooruitgaat: Bastiaan vervangt niet alleen de gordijntjes. Hij zaagt ook een deel van het triplex uit het keukenmeubel zodat er een iets groter koelkastje onder het aanrecht past. Er zit zelfs een vriesvak in, waar hij een treetje ijsblokjes in doet en een doos Cornetto’s.



Acht jaar lang rijdt Bastiaan de caravan achter zijn Japanse auto door Europa. Hij parkeert de kip op campings in Frankrijk en Spanje, in dalen en aan de voet van de Alpen. Bastiaan loopt nog steeds, dus ook de bergen op, in zijn eentje, maar het is niet hetzelfde. Hij rijdt de Regenboog ook door Oostenrijk heen, naar de groene heuvels van Slovenië.



De laatste reis brengt de caravan naar het uiterste Oosten van Polen. Vanaf een kale kampeerplek rijdt Bastiaan zijn auto naar de parkeertoren bij het hotel van het Nationale Park. Daar sluit hij bij de wandeltour aan die de toeristen ook een glimp van de wilde dieren in het bos belooft. In het bijzonder de Europese bizon, “het zwaarste landdier van het continent”. Door de verrekijker van een vriendelijke Pool bekijkt Bastiaan de dieren, grazend tussen de hoge begroeiing van een open plaats in het bos. De dieren zijn gespierd en zacht, en het jonge blad van de planten licht helder en groen op in het zonlicht. De gids vertelt in gebroken Engels dat er grottekeningen van de bizon bestaan, ergens in Spanje. Zo lang dwaalt de soort al door Europa.



Bastiaan geeft de verrekijker terug aan de man. In het Nederlands zegt hij tegen de Pool dat hij het zich wel voor kan stellen, dat je deze enorme monsters zou willen afbeelden. Met zijn vinger trekt Bastiaan lijnen in de lucht, langs een voorstelling van de brute kop met zijn hoorns en de hoge rug. De man doet zijn best om de buitenlander te begrijpen. Beautiful, yes, beautiful. In de verte grazen de tienduizend jaar oude zoogdieren rustig verder.



In het jaar daarop is Bastiaan op school bezig met een kleine reparatie aan het aankondigingenscherm als iemand hem aanspreekt. Ze heet Agnes en komt een van haar zoons ophalen; ze is gebeld door de rector. Eigenlijk zou ze gewoon door moeten lopen naar diens kantoor, vertelt ze. Bastiaan stapt van het huishoudtrapje en vraagt wat er is gebeurd. Ruzie, vertelt Agnes. Hij heeft gevochten. Bastiaan knikt. Dat is moeilijk, inderdaad. Maar, zegt hij, het is goed dat hij er nu met zijn moeder over kan praten. Hij zal blij zijn dat je hem uit dat kantoor komt halen.



Het lijkt er voor Bastiaan niet toe te doen of haar zoon het gevecht is begonnen. Dat stelt Agnes gerust: het klopt, dat is nu niet het belangrijkste.



Met de Kip kunnen twee, hoogstens drie mensen met vakantie. Dat is er één te weinig als Bastiaan met Agnes en haar twee zoons naar Frankrijk wil gaan. Dus in de zomer van 1998 verkoopt de conciërge de caravan met verlies aan een handelaar die hem de volgende dag op komt halen. Van het geld koopt Bastiaan een vouwwagen waar ze alle vier in kunnen slapen.



III



Twee studenten kopen de caravan drie jaar later, als de prijs stukje bij beetje is gezakt, en veel van Bastiaans werk weer is ingehaald door de elementen. Nikki en Asha helpen weer en wind een handje door hard en onvoorzichtig te rijden en de Kip van binnen en van buiten slecht schoon te houden, maar, goed, oké, het wagentje is ook al bijna twintig jaar oud.



Het is het vriesvak dat het hem doet voor de studenten. Hebben ze dat ooit gezien? Een vriesvak in zo’n oud blik? In de caravans van hun ouders zit alleen een koelkastje. Als de twee jonge vrouwen relaxte mensen ontmoeten op een camping in Kroatië, toveren ze een ijskoude fles wodka uit het vak tevoorschijn. Een paar van hun gasten joelen en juichen als de fles naar buiten komt.



In 2002 vindt een groot muziekfestival voor de eerste keer plaats en de studenten kopen van hun spaargeld een kaartje (180 gulden). De Kip gaat mee. Ze slapen toch zeker niet in een tentje in de modder als ze een caravan hebben? Maar wat als ze dan, je weet wel. Als ze met iemand, zeg maar. Als ze even iemand waterpas willen leggen? Denken ze dat er wat te leggen valt op dat festival dan? Nee, maar, stel het gebeurt. Stel het gebeurt, dan sms je de ander. Als je de eerste bent, moet je de tent in; ben je de laatste dan kun je in de caravan.



Als het zover is, staat Asha met wat van hun vrienden te springen bij het hoofdpodium, waar System of a Down speelt. Haar mobieltje trilt in haar zak. Op het schermpje leest ze: k slp nie id kip ;). Na het concert gaan haar vrienden nog dansen maar zij is bekaf, zegt ze. Het geluid van alle podia waar nog muziek is, klinkt steeds zachter, verdwijnt langzaam achter de bomen. In Asha´s hoofd schreeuwt Serj Tankian nog: Tell everyone in the world… that I’m… you… Als ze de caravan instapt, ziet het bed er enorm uit in het beetje maanlicht dat door de raampjes valt.



Het verwatert. Nikki en Asha krijgen allebei hun eerste serieuze relatie – zo serieus als die op je tweeëntwintigste kan zijn – en nemen na elkaar de caravan om op vakantie te gaan met hun geliefden. De een staat een paar weken bij het Zwarte Woud, de ander rijdt tussen de Alpen door naar een meer in Italië.



Na twee jaar verkopen ze de Kip, aangemoedigd door hun ouders. Dat kost alleen maar geld, zo’n opslagplaats, en het is zo’n oud ding. Een vriend van de familie verft de caravan limoengroen en parkeert hem op het terrein van zijn gerenoveerde boerderij. In de zomer verhuurt de man een groot deel van de weide aan kampeerders; zo’n caravan kun je mooi verhuren aan een stel of oudere mensen die op zoek zijn naar wat comfort.



Wie herkent nog bloemetjes in de opgebruikte kussens? En liggen ze echt lekker? Er verandert binnen ook behoorlijk wat aan de Kip. Nadat de man zijn hoofd een paar keer tegen de lamp heeft gestoten, brengt hij die terug tot een simpel spotje aan het plafond. De kussens gaan er helemaal uit: daar komt een echt matras te liggen. Zo is het bijna een huisje. De caravan gaat toch nergens meer naartoe.



Járen, bijna twee decennia lang, doet de Kip Regenboog 320 dienst als een soort budgetblokhut. De beheerder legt schotjes ronde de caravan, die het onderstel verbergen. Zo doet het nog meer aan als een huisje, en wiebelt het wagentje ook niet meer zo. Een limoengroene slaapplaats voor wie nèt iets meer wil dan een tent. Bastiaans koel- en vriescombinatie verricht nog lang trouwe dienst, tot het plezier van veel van de overnachters.



Ook de nieuwe laag verf verkleurt in de zon. De wielen zakken weg in de aarde, en de rest van het onderstel, verborgen achter goedkope houten planken, roest vast.



IV



Het was geen idee van de pandemie. Robin wilde al langer haar eigen, ja – iets dat van haar was. Misschien een food truck? Maar toen het restaurant sloot en ze afhaalmenu’s stond te koken, intensiveerde haar verlangen zich. Het was alsof het idee zich onder druk uitkristalliseerde. Ze zou een busje kopen en het ombouwen tot een klein keukentje. Ze ziet een grill voor zich van een meter of anderhalf. Hotdogs, dat zou kunnen. En dan flink variëren in de toppings.



In de tijd die ze over begint te houden, onderzoekt Robin het idee. Kan ze een oude bus kopen en die ombouwen? Misschien moet het een aanhangwagen zijn. Als ze videobelt met haar vrienden en familie vertelt ze hen dat ze het nu echt wil gaan doen. Een rijdend bedrijfje. Sommigen zullen denken dat het een bevlieging is. Anderen, die Robin iets beter kennen, zijn blij om te zien dat ze in beweging is gekomen. Goede vrienden hoopten al langer dat ze aan iets nieuws zou beginnen. Dat Robin iets zou gaan máken. Iets om blij mee te zijn, zelfs al zou het hard werk kosten.



Een van die vrienden moet aan Robin denken als hij videobelt met zijn grootouders. Het is tijd geworden om de kampeerboerderij op te doeken en dichter bij hun kleinkinderen te gaan wonen. Of ze de caravan al weg hadden gedaan? Hoezo? De vraag komt net op tijd. Een paar dagen later en de Kip was schroot geweest.



De vale, groene vrucht rijdt achteruit de oprit van Robins ouders op en wordt losgekoppeld. Iemand met verstand ervan heeft Robin op het hart gedrukt dat deze caravan te redden is, dat de roest oppervlakkig is, of dat er hoogstens een paar onderdelen aan vervanging toe zijn. Dat de rest van het wagentje nog erg goed is, zeker gezien zijn leeftijd. En ze gaat er toch niet in slapen? Dat is waar. De keuken moet van A naar B (en hopelijk ook naar C tot en met Z), dat is het. Dat is alles wat ze wil.



Als Robin klaar is met de Kip, is de caravan van buiten warm en geel, als een kuiken, als de zon op een kindertekening. Van binnen is alles anders. Geen bed meer en zelfs het koelkastje is weg. Het hele binnenste is helemaal gestript. Nu staat er een gril, een aanrecht, ruime koeling, er hangen krijtborden en er is zelfs een kluisje, voor het cashgeld. Er hangen een paar simpele lampjes aan het plafond, peertjes met zo’n kooitje eromheen. De buitenkant is niet alleen schoon en geel, er is ook een deel uit. Daar zit het luik, het loopt langs de lange zijde van de Kip. Het klapt omhoog, zodat er een breed winkelraam ontstaat met een dakje erboven.



Tijdens een snikhete zomer vol van een wanhopig verlangen naar vrijheid rijdt Robin met haar food caravan het festivalterrein op. Ze zijn al bijna klaar met opbouwen. Het testvuur van de paarse robotdraak laait hoog op tegen de blauwe hemel, ook vanaf de ‘food court’ kan Robin de vlammen zien. Ze koppelt de Kip Regenboog 320 los, die nu een andere naam draagt. Hij staat in groene letters op alle zijden van de caravan: Doggy Dog Hotdogs. Robin zet de hotdogkraam op de rem en rijdt haar auto terug naar de parkeerplaats. Laat die hongerige festivalgangers maar komen.

Toegegeven, een caravan is niet veel, maar dat maakt hem zo makkelijk om mee te nemen. Niet even makkelijk als een tent, dat is waar....

Klei

Bril

Citroen

Kloof

Brug

Deur

Foto

Zeven prozagedichten waarin Harm Hendrik het bij één ding probeert te houden

Jezus was iemand met het goddelijke vermogen om zichzelf weg te geven. Kleine delen van zichzelf, aan wie hem nodig had. Zonder op te raken. Op een dag was hij omsingeld door een menigte van mensen die hem wilden, ieder voor zichzelf. Ook een zieke vrouw. Ze geloofde weliswaar niet dat zij het waard was gezien te worden door de heiland maar ze geloofde wel dat hij het was. Hem had ze nodig. Ze wurmde zich door de menigte heen en raakte hoopvol Jezus’ kleren aan. Jezus, die wist hoe ontoereikend woorden waren, zei meteen dat iemand hem had aangeraakt. Voor zijn vrienden, die eveneens verdrongen werden door de menigte, was die uitspraak niet meteen begrijpelijk, maar de vrouw begreep het wel wel. Ze had Jezus gekregen, genomen, en was genezen.



Leerde God op dat moment hoe het was om gefotografeerd te worden? Op die manier raken stervelingen zichzelf overal kwijt. Op een feest, omringd door vrienden, kennissen en vreemden. Op straat. In de hei. Op elk verlicht moment fotografeerbaar. Hoe vreemd moet het voor God zijn geweest zo machteloos te staan. Iemand stak haar hand uit en hij voelde het. Iemand nam hem in zich op. Een foto? Misschien was het zoals je een blik kunt ontmoeten. Iemand ziet je vanaf de andere kant van de kamer. Als in: ze ziet je, daar, waar je bent.

Jezus was iemand met het goddelijke vermogen om zichzelf weg te geven. Kleine delen van zichzelf, aan wie hem nodig had. Zonder op te raken....

Als er een perfecte hoek bestaat, dan alleen voor de half open deur. Ik heb geen andere hoek waar niets op af te dingen valt. Ik niet, maar stel, mijn geliefde kent zelfs deze hoek nog niet en vraagt me: laat het me zien, de schoonheid van de half open deur. Dan zie ik het voor me hoe de deur eruit moet zien. Rest het slechts het beeld te creëren met de deur die ik tot mijn beschikking heb.



Zoals zo vaak bij schoonheid is de creatie een grotere opgave dan de voorstelling. De mooiste hoek van de half open deur is niet van alle kanten even mooi. Het is in feite de mooiste onder de weer mooiste hoek van de toeschouwer tot de half open deur. Hoe achterhaal ik welke dat zijn zonder eindeloos met de deur en mijn geliefde te schuiven? Nee, denk ik steeds opnieuw. Nee, dit is het nog steeds niet.



Net als maanlicht of ochtenddauw moet de mooiste half open deur aangetroffen worden als die er toevallig is. Wacht, blijf staan. Kijk. De mooiste deuropening die je ooit zult zien.



Mijn liefje twijfelt even. Ze loopt naar de deur en opent die. Ze loopt weer terug en kijkt, waarna ze weer iets aan de deur verandert. Ik ga aan de tafel zitten. Ik trek de kurk uit de wijn en schenk mezelf in. Bij kaarslicht mag ik toeschouwer zijn van al haar pogingen.

Als er een perfecte hoek bestaat, dan alleen voor de half open deur. Ik heb geen andere hoek waar niets op af te dingen valt....

Op het gebied van wakker liggen, vindt mijn geliefde mij een slappeling. Zijzelf waakt zonder gewoel een uur voor ze inslaapt. Het is waar: ik, daarentegen, sta na een half uur weer naast mijn bed om de situatie te doorbreken. Ik trek een streep in het zand, waarachter ik niet langer wakker lig. In de wereld voorbij de streep is het alsof ik nog niet naar bed ben gegaan.



Ik lig te denken aan een onafgemaakte brug. Ergens bestaat de rest, en reikt de brug tot aan de overkant. Wie aan de brug begon bouwde ook aan wat er nog kon komen. Werkt een notitie niet ook ongeveer zo? Eerder vannacht dacht ik aan muziek, maar nee: muziek is stil voltooid. Een notitie verankert iets dat nog gemaakt moet worden in de marge. Daar kan iemand ooit een grap, gedicht of argument van maken.



Zojuist bedacht ik dat de nacht het wit rondom de zwarte letters van de dag is. Als dat zo is, dan stap ik in de marge uit mijn bed. Dan lees ik in de marge, of reik ik in de marge naar papier, om in het donker, in de hoop mijn geliefde niet te ontwaken, een paar woorden op te schrijven waar ik morgen mee verder kan.



Ze zal alsnog wakker worden. En het zal geen probleem voor haar zijn. Ze wacht, geduldig. Langzaam wordt het wit. Er is niets gebeurd.

Op het gebied van wakker liggen, vindt mijn geliefde mij een slappeling. Zijzelf waakt zonder gewoel een uur voor ze inslaapt. Het is waar: ik,...

Was het maar mogelijk een kathedraal te bezoeken. Nu bezoeken we kathedralen om te bidden, trouwen of rouwen, of schenden we de plek waar anderen dat doen, als toerist. (Schend ik, enzovoorts.) Was het maar mogelijk een kathedraal te zien opdoemen: het silhouet, de façade, de meer of minder decoratieve hoekstenen, de ramen. En om naar binnen te gaan door de deur in de grotere deuren, alleen. Je betreedt geen anachronisme, geen reconstructie. Binnen is het stil zoals het stil is op een plek waar niemand hoeft te zijn, maar niet omdat iedereen is vertrokken. Je kunt het gebouw, dit huis, bekijken terwijl je er, stap voor stap, doorheen loopt. Hoe zou dat zijn? Ik heb eens horen zeggen dat een langspeelplaat een kloof is waar je doorheen luistert. Hoe zou het zijn om als een naald door een kathedraal te bewegen. Ik zie een groot maar simpel gebouw voor me. Binnen valt het licht door de vensters op de rijen met banken. Ik hoor mijn eigen voetstappen weerkaatsen langs de muren, op naar de welvende plafonds. Vooraan staat het vont, een ondiepe vijver. Erachter wordt op een donker schilderij een magere Johannes de doper tegen de grond gedrukt door een man met een zwaard. Dit is waarvoor ik ben gekomen; hier hoort dit schouwspel thuis. Eindelijk kan ik het zien.

Was het maar mogelijk een kathedraal te bezoeken. Nu bezoeken we kathedralen om te bidden, trouwen of rouwen, of schenden we de plek waar anderen...

De zomer, zou ik zeggen, kleurt geel.



Er heersen ook andere heldere kleuren, zoals groen en blauw, blauw vooral. Ze zijn overal. In het gras, bijvoorbeeld, en aan de hemel, vooral als de lucht schoon is, en droog. God, dat blauw. Waar zie je dat anders dan in de wolkeloze zomerhemel, als je op je rug dobberend in het water bijna niets anders kunt zien?



Misschien een vliegtuig – misschien dat er, ergens in het blauw, nog een spoor drijft van een vliegtuigvlucht. Dat wittige lijntje, de smet die het blauw des te nadrukkelijker doet uitkomen.



Ik weet niet wat ik ervoor zou geven om dat blauw, dat ontegenzeggelijk het blauw van de zomer is, bij me te kunnen dragen. Een dik stukje papier, het zit dubbelgevouwen in de kontzak van de broek die ik draag. Ik zou het eruit halen, open kunnen slaan en een perfect deel van de zomerlucht zien, zelfs in de winter.



Een aantal schilders heeft zoiets geprobeerd. Fotografen ook. Anne Atkins legde behandelde platen in de open lucht met erop een stuk wier dat ze uit de zee had geplukt. Langzamerhand, om de lubberige bladeren heen, kleurden die eerste foto’s een prachtig cyaan – een goede poging.



Natuurlijk, er zullen er zijn die zeggen: de lente. Je hebt ze net een helder geel laten zien. Het deed ze aan een narcis denken. Aan welk seizoen zou zwart hen doen denken? Aan welk deel van het jaar denken ze bij rood?



Probeer eens te zeggen: hooi. Of zeg: zon.



Een dagdroom, de gele zon. Zeker tijdens de zomer. Wie jong genoeg is om het nog te proberen, kan op het heetst van de dag opkijken en zien dat de zon witheet is. Maar als ik me de zon voorstel – ik lig in de schaduw of misschien schemert al; het is koeler maar nog steeds warm – dan zie ik de zon aan voor een citroen.



Ik leg een citroen op een snijplank. Simpelweg. Een scherp mes halveert de vrucht en snijdt een schijf van één van de helften af. Ik houd hem omhoog. Dat kun je doen tijdens de zomer, het seizoen waarin het gewicht van alle dingen gecentreerd lijkt te zijn. De dingen bewegen niet zoveel. Ze vibreren op hun plaats. En als ze dan bewegen, is het één bijna overduidelijke beweging: hier.



De zon schijnt door het gele vruchtvlees heen.



Geel op geel, dat is de zomer. Een hete kleur. Een kleur zonder dood, zonder vrede en zonder bestemming.

De zomer, zou ik zeggen, kleurt geel. Er heersen ook andere heldere kleuren, zoals groen en blauw, blauw vooral. Ze zijn overal. In het gras,...

Waarom doe ik mijn bril af als ik in de stoel tegenover mijn therapeut ga zitten? Ik hou meteen van deze vraag. Het is zo’n geladen situatie. De betekenis die elke handeling, elke uitspraak, elk zwijgen zou kunnen hebben. De bril; het zicht. De kleinste vorm van blootgeven. Maar ook als ik ergens anders huil doe ik mijn bril af. Misschien is het niet meer dan een pragmatische gewoonte.



In de bus onderweg naar de stoel, bedacht ik dat de reis de helft van het werk was. Deels lezend, deels besluitend wat ik in zou brengen, welk materiaal – deel van mijzelf – we moesten behandelen. Ik dacht: dit is wat de behandeling doet. Ik ben al bezig voor ik begonnen ben. De afspraak valt als een kiezel in het water van mijn dag. Nu al gaan er kleine golfjes door me heen.



Je kunt niet in elke richting dezelfde reis maken, en ja, het zou kunnen dat je nooit hoeft aan te komen. Mogelijk scheelt dat in de kosten. Ik kom denk ik, als het er wat deze reis op aankomt, verbeeldingskracht tekort. Ik hou ervan mijn bril weer op te zetten en te voelen hoe de kunststof koel op mijn neus en oren rust, koel als een ruit waar mijn voorhoofd tegenaan leunt.

Waarom doe ik mijn bril af als ik in de stoel tegenover mijn therapeut ga zitten? Ik hou meteen van deze vraag. Het is zo’n...

De meeste dingen zijn geen klei. Je duwt ze niet met je handen in een vorm waarvan je eerst nog maar een vaag idee had, of in een vorm die je toevallig bevalt. De meeste dingen zijn zoals dat vage idee. Ze zijn er nog niet.



De dingen die er wel zijn lijken niet genoeg op elkaar om zoals de meeste andere dingen te zijn: klei is als klei, maar sommige klei droogt aan de lucht, op kamertemperatuur, en andere pas als het heel heet wordt, om nog maar te zwijgen over knaagdieren, insecten of algen. Maar al die dingen die er zouden kunnen zijn – als iemand ze zou helpen – die hebben meer gemeen dan welk ding op aarde. Een wereld groter dan de wereld.



Ik bedoel: ik houd van kleine dingen. Dit denk ik vaak, dat ik van kleine, gewone dingen houd. Er staat bijvoorbeeld een kleine kandelaar op de schouw in mijn appartement. Er is één lepel in de la met een knik erin. En een groene fles, waar nu een kaars in staat. Die heb ik meegenomen nadat een vriend en ik hem leeg hadden gedronken.



Problematischer dan de relativiteit van omvang is alleen dat er zoveel kleine dingen zijn waarvan ik niet houd, waar ik nooit van zou kunnen houden. Ik heb verkeerd gedacht. Ik heb een aantal, best veel eigenlijk, kleine dingen verzameld, zoals je kleine beetjes overgebleven klei verzameld tot ze samen weer een groot stuk worden, en aan dat stuk heb ik gedacht, aan wat aangename vormen.

De meeste dingen zijn geen klei. Je duwt ze niet met je handen in een vorm waarvan je eerst nog maar een vaag idee had,...

Logo	Vincent Hammingh
Kernteam	Iduna Paalman, Thijs Joores, Erwin Hurenkamp, Oumaima Belkhdar
Website	Laurens Besselsen

Harm Hendrik ten Napel

Stukken geschreven door Harm Hendrik ten Napel

De Kip

Foto

Deur

Brug

Kloof

Citroen

Bril

Klei

Boeken voor de eeuwigheid

All of Us

The Collected Poems

A Grief Observed

Poems

Bluets

Boeken geschreven door Harm Hendrik ten Napel

Om aan te raken

Menu

Social

Contact

Credits