Een bijzonder prentenboek waarin twee sprankelende makers voor het eerst samenwerken: gelauwerd auteur Tjibbe Veldkamp en tekenaar Sophie Pluim, die als relatief nieuw talent al…
Het hoofdpersonage van Hebbes! is een rat. Bij elke bladzijde is het weer even zoeken waar hij uithangt. De prenten barsten van leven en grappige details, een grijze rat valt dan niet snel op. Dat komt hem niet slecht uit, want hij is bijna altijd iets aan het stelen. Zelfs wanneer hij zich op zee aan een stuk wrakhout vastklampt, heeft dat meer weg van een overval dan een reddingspoging. De prenten lijken bijna te bewegen. Alsof de rat zo van de bladzijde af kan trippelen om iets uit je kamer te jatten. Of — want dat kan ook — zich aan je vast te klampen omdat hij ook van jou is gaan houden.
Het verhaal dat in Hebbes! wordt verteld raakt in zijn gevoelige lichtheid. Ik moet eigenlijk meteen lachen om de eerste zinnen: ‘Er was een rat. Hij stal wat hij wilde en als je dichtbij kwam beet hij in je vinger.’
De tekst van Tjibbe Veldkamp is helder in zijn eenvoud, hij laat ruimte voor het beeldende werk van Sophie Pluim. Ik vind het mooi hoe tekst en beeld elkaar aanvullen, maar nooit elkaars plek innemen. Dit samenspel zorgt ervoor dat je als lezer, van elke leeftijd, de toon van het verhaal fijngevoelig kan volgen. De lucht en zee lijken te vertellen hoe de karakters zich voelen, waardoor de sfeer zowel tekstueel als visueel tot uitdrukking komt.
De rat steelt naarmate het verhaal vordert steeds meer spullen, ook spullen waar je als rat niet per se iets aan hebt (zou ik zeggen). Als hij uiteindelijk het mooiste in de wereld heeft gestolen, realiseert hij zich dat stelen en houden van soms inwisselbaar zijn.
Vanbuiten een kleurig gekartonneerd omslag. Daarin chloorvrij gebleekt en verouderingsbestendig papier. Daarop een al even verouderingsbestendig amalgaam van aquarel-achtige, vintage illustraties en pasklare tekst over hoe principiële hulpvaardigheid het wint van onstilbare hebzucht. Kortom, een recept dat wérkt.
Waar doorgaans de rat als knaagdier het zowat gewend is geraakt te worden bejegend als zondebok – brenger van vuiligheid en plaag – krijgt ze in HEBBES! de kans een betere zijde van zichzelf te laten zien. Het beestje wordt als hoofdpersonage geïntroduceerd op een manier die eerst evenwel onze vooroordelen bevestigt: kleptomanisch en bereid om eenieder die zich te dichtbij waagt van een scherpe beet te voorzien. Het dier springt namelijk aan boord van een luxe stoomschip om op rooftocht te trekken, maar de excursie verloopt ongunstig en al snel keert het tij. Hoewel hier bewust geen plot zal worden uit de doeken gedaan (want écht, liefste volwassenen, ook voor ons is de leeservaring van een kinderverhaal van waarde), kan wel worden benadrukt hoezeer de illustraties de toon van de woorden prachtig omkaderen. Het contrast tussen donker en licht strookt als gepast met de morele dilemma’s waarmee de rat doorheen de belevenissen in het verhaal wordt geconfronteerd. Wanneer tegenspoed van een ander zich voordoet, verplicht dat je ertoe je eigen persoon in vraag te stellen. Plaats ik mezelf en mijn verlangens alsnog voorop, of reageer ik ten gunste van een hoger utilitaristisch goed, met name dat van het maximale welzijn van het grootste aantal mensen?
De keuze kan soms tegen wil en dank worden gemaakt, maar wat daar dan uiteindelijk toch uit voortvloeit, maakt van een armetierige dief misschien wel eens een immer geliefde compagnon. Tjibbe Veldkamp (tekst) en Sophie Pluim (illustraties) poten met Hebbes! een verhaal neer dat allures van de wereldbekende Ratatouille, Titanic en Cast Away probleemloos uniek weet te verenigen tot een kant-en-klare klassieker.
Ik lees nooit prentenboeken. Het is niet dat ik dat niet doe uit principe of uit overtuiging of iets dergelijks — het is vooral zo dat ik al enige tijd niet meer behoor tot de doelgroep, en verder ook heel weinig kinderen in mijn buurt heb die dat wel doen. Toen ik dus de mogelijkheid kreeg om Hebbes! te lezen (tekst door Tjibbe Veldkamp en illustraties door Sophie Pluim), moest ik even door mijn normale comfortabele barrières heen. Of in ieder geval, mezelf overtuigen om eens door andere ogen naar een boek te kijken.
Hebbes! is een verhaal over een rat. Geen vieze, karikaturale rat, maar best een snoezige, met leuke oortjes en een hele vlotte staart. De rat is enigszins kleptomaan en daarnaast bijt hij graag. Het begint allemaal op een schip, dat vergaat: de rat echter overleeft door op een stuk wrakhout te dobberen. De rat spoelt aan op een stuk strand, net als een meisje: ze sluiten vriendschap en brengen samen tijd door op het eiland. Hier is het nog geen eind-goed-al-goed: het meisje zoekt haar moeder, die op een bepaald moment óók aanspoelt. De rat is bang dat het meisje hem gaat verlaten, maar uiteindelijk adopteert zij hem. Nu wel: eind goed, al goed.
Hebbes! is een heel lief boek. Ik kan me voorstellen dat het lezen hiervan met een kleintje fijn is: het meisje is naamloos dus het is gemakkelijk om je ermee te identificeren; de rat is knuffelbaar dus ook niet eng. De prenten zelf zijn ook lieflijk getekend in heel fijne zachte pasteltinten: blauw voor de nacht, geel voor de dag. Bovendien zijn ze optisch rustig maar valt er ook genoeg te ontdekken: vogels, katten, zelfs een krab die regelmatig terugkeert. Hebbes! is spannend, interessant, maar niet eng. Uiteindelijk draagt het een gedachte uit die je aan ieder kind zou willen meegeven: de wereld is een heel stuk leuker als je een beetje lief voor elkaar bent.
Tijdens het lezen en bekijken van Hebbes! kwam mijn hoofd tot rust. Tenminste, de dagelijkse beslommeringen verdwenen voor even naar de achtergrond. Wat zijn auteur Tjibbe Veldkamp en illustrator Sophie Pluim er goed in geslaagd een andere wereld te creëren in slechts een paar pagina’s! Ten eerste bepalen de grote, kleurrijke illustraties van Pluim voor een groot deel de toon van het verhaal. De tekeningen, die steevast allebei de bladzijdes beslaan, zou ik beschrijven als speels en dromerig. Er is alle ruimte voor de horizon en voor de indrukwekkende wolkenvelden die, ik vermoed door het gebruik van waterverf, prachtig in elkaar overlopen.
Het verhaal van een eigengereide rat die samen met een meisje aanspoelt op een eiland en steeds meer van haar gaat houden, is heel lief. Veldkamp is erg zuinig met zijn tekst. Ik was verbaasd hoeveel de lezertjes zelf mogen invullen, misschien omdat ik al lang geen prentenboeken meer gelezen heb. Maar de ruimte die hij laat wordt vanzelf ingevuld met de fantasie, merkte ik. Dat de boot waarop het meisje en de rat zaten vergaan is, zette me meteen aan het denken over de reden daarvan. Natuurlijk, een storm is het meest logisch; maar wie zegt dat ze geen vijandig piratenschip zijn tegengekomen?!
[gastauteur]
Er was eens een rat. Zo simpel kan een verhaal beginnen (of nee, het begint daarvoor al, maar daarover zo meer). Ik was al fan van Sophie Pluim; de door haar geïllustreerde bloemlezing Hoe lief ik je heb (Ploegsma) prijkt pontificaal midden in mijn boekenkast. Maar ik moet eerlijk bekennen dat ik, toen ik de eerste keer door het prentenboek Hebbes! bladerde, niet meteen hetzelfde enthousiasme voelde. Dat ligt vooral aan de gebruikte kleuren; net niet helemaal mijn smaak. En toch. De tweede keer, toen ik er echt voor ging zitten met thee en een dekentje, wisten de platen me toch voor zich te winnen (ondanks een drietal gezichtsuitdrukkingen dat me niet zo overtuigde). Ze zijn zo verschrikkelijk sfeervol, en de manier waarop Pluim de verschillende gezichten van de zee overbrengt trok me over de streep. En oké, eigenlijk passen de kleuren ook wel gewoon heel goed bij het verhaal.
In Hebbes! werken de illustraties wat mij betreft perfect samen met de tekst van Tjibbe Veldkamp. Het verhaal wordt bondig ingeleid; er was een rat, de rat stal alles, het schip verging, hij stal een meisje. De manier waarop de rat ondanks zichzelf voor het meisje valt is heerlijk. Het verhaal is origineel, de verteltoon past precies bij wat ik mooi vind in prentenboeken en ik leefde oprecht mee met dit kleine verhaal. Ik denk dat ik maar even familieleden met jonge kinderen moet gaan opzoeken, want het lijkt me een goede voorleeservaring.
En de schutbladen! Altijd fijn als daar wat gebeurt, en al helemaal als het verhaal gewoon lekker doorloopt. Pas de derde keer merkte ik dat de titelpagina ook meedoet; fantastisch.
Het was een week waarin ik wel een fijn verhaal kon gebruiken, met scriptiestress en heftige verhuizingen, en toen kwam dit boek. Hebbes.